İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ

EROGLU DURKAL, MÜZEYYEN

İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ

MÜZEYYEN EROGLU DURKAL (Erciyes Üniversitesi)

Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

79 6

Yıl: 2019 Cilt: 23 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 159 - 189 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 06-01-2020

İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ

Öz:

İdarenin sorumluluğu, idarenin işlem ve eylemleri ile kişilere verdiği zararın, idarecetazmin edilmesidir. Söz konusu tazminat sorumluluğu, hizmet kusuru ve kusursuz sorumlulukesaslarına dayanmaktadır. Tarihsel süreç içerisinde önemli bir yere sahip olan idarenin sorum-luluğunun, devlet faaliyetlerinin her geçen gün gerek nitelik gerekse nicelik olarak artmasıylabirlikte, önemi artarak devam etmektedir. Günümüzde idarenin sorumluluğu, bütün uygar ül-kelerce kabul edilmektedir. Ancak idarenin, faaliyetleri nedeniyle ortaya çıkan zararları nedentazmin etmesi gerektiğinin hukuki gerekçesi bir başka ifadeyle, bu sorumluluğun temeli konu-sunda hukukumuzda farklı görüşler ileri sürülmektedir. Çalışmanın amacı, idarenin sorumlulu-ğunun mukayeseli hukuktaki ve iç hukukumuzdaki ortaya çıkış sürecini inceleyerek, söz konususorumluluğun temeli konusunda sonuca varmaya çalışmaktır. Bu amaçla mukayeseli hukukta,Kara Avrupası Hukuk Sisteminde yer alan başta Fransa olmak üzere Almanya ve İsviçre elealınmış, bu ülkelerde idarenin sorumluluğunun, hangi gerekçelerle ortaya çıktığına kısaca de-ğinilmiş, ardından ülkemizdeki ortaya çıkış seyri incelenerek, bilimsel içtihatlar ve Danıştayiçtihatları irdelenmek suretiyle söz konusu sorumluluğun temeli konusunda bir kanaate ulaş-mak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

APPEARANCE AND BASIS OF ADMINISTRATIVE LIABILITY

Öz:

Administrative liability is the compensation of private injury caused by administrative acts and actions. Aforementioned compensation liability is based on principles of service defect and absolute liability. Importance of administrative liability which has an important place in the historical process increasingly goes on due to the increase either in the quality or quantity of state activities. Today, administrative liability is accepted by all civilized states. However, various arguments on legal justifications of why the administration should compensate injuries caused by its actions, in other words the basis of this liability are put forward in our legal order. Aim of this study is to reach a conclusion about the basis of relevant liability by considering process in which administrative liability has come to exist in comparative law and in our na- tional law. For this aim, in comparative law civil law states, firstly France, then Germany and Switzerland are examined, which reasons administrative liability has emerged in these states are briefly mentioned, then by considering emergence of administrative liability in our legal order and by examining the jurisprudence and State Council decisions it is tried to reach a conclusion on the basis of the relevant liability.

Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

AKYILMAZ, Bahtiyar / SEZGİNER, Murat / KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, Yenilenmiş 9. Baskı, Savaş Yayınevi, Ankara, 2018.
AKYILMAZ, Bahtiyar: Kamu Görevlilerinin Üçüncü Şahıslara Vermiş Oldukları Zararlardan Doğan Mali Sorumluluk, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya, 1991.
ATAY, E. Ethem: “İdarenin Sorumluluğu”, in Prof.Dr. Fikret Eren’e Arma- ğan, Ankara, 2006, s. 1061- 1098.
ATAY, E. Ender: “Avrupa Birliği Hukukunda İdarenin Sorumluluğunun Te- mel İlkeleri”, Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi, Ankara, 2009, s. 553- 569.
ATAY, E. Ethem / ODABAŞI, Hasan / GÖKCAN, Hasan Tahsin: Teori ve Yargı Kararları Işığında İdarenin Sorumluluğu ve Tazminat Dava- ları, Seçkin Yayınevi, Ankara, 2003.
ATAY, E. Ethem: “Fransa’da Adli Yargı İdari Yargı Ayrımı”, Kamu Hukuku Arşivi, Yıl: 1, Ekim 1998, s. 101- 146.
ATAY, E. Ethem: İdare Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara, 2006.
AZRAK, Ali Ülkü: “Alman İdare Hukukunda Devletin Amme Hukuku Faa- liyetlerinden Doğan Mesuliyeti”, İstanbul Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. XXVIII, Sa. 2, 1962, s. 367- 381.
AZRAK, Ali Ülkü: “İdarenin Toplumsal Muhatara (Sosyal Risk) Kuramına Göre Kusursuz Sorumluluğu”, Sorumluluk Hukukunda Yeni Gelişmeler III Sempozyumu (Ankara, 12- 13 Mayıs 1979), İstanbul Hu- kuk Fakültesi, Yayın No: 622, 1980, s. 135- 145.
BALTA, Tahsin Bekir: İdare Hukukuna Giriş, Ankara, 1970.
BAŞGİL, Ali Fuat: “Devletin ve Diğer Amme Hükmi Şahıslarının Mesuliyeti Meselesi”, Adalet Dergisi, Ankara, 1940, s. 582- 613.
BAŞPINAR, Recep: “Tam Yargı Davaları”, in Yüzyıl Boyunca Danıştay, 2. Bası, Ankara, 1986, s. 481- 511.
ÇAĞLAYAN, Ramazan: Tarihsel, Teorik ve Pratik Yönleriyle İdarenin Kusursuz Sorumluluğu, Asil Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Ankara, 2007.
ÇELİKKOL, Hüseyin: İdarenin Objektif Sorumluluğu, Ankara, 1980.
DE LEMOTHE, A.L. Dutheillet: “İdarenin Haksız Fiil Dolayısıyla Mesuliyeti Konusunda Fransız Kamu Hukukundaki Gelişmeler”, Çev.: S. Derbil, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVII, Sa. 1- 4, 1960, s. 121- 130.
DELCROS, Xavier – DELCROS, Bertrand: Fransız Hukuk Sisteminde İdari Sorumluluk Rejimi, Fransa ve İngiltere’de İdarenin Sorumluluğu, Çev.: Turgut Candan, Danıştay Yayınları, No: 39, Ankara, 1984.
DEMİRKOL, Selami / BEREKET BAŞ, Zuhal: Teori ve Pratikte İdari Yar- gıda Dava Açma ve Davaların Takip Usulü, 7. Baskı, Beta, İstanbul, 2007.
DEVRİM, Semahattin: “İdare Hukukunda Sorumluluk İlkesinin Düşündür- dükleri”, Adalet Dergisi, Yıl: 73, Sa. 4, Ankara, 1982, s. 679 vd.
DUEZ, Paul: Mukavele Dışında Amme Kudretinin Mes’uliyeti, Çev. İbra- him SENİL, Ankara, 1950.
DURAN, Lütfi: Türkiye İdaresinin Sorumluluğu, Ankara, 1974.
EROĞLU, Hamza: İdare Hukuku: Genel Esaslar, İdari Teşkilat ve İdarenin Denetlenmesi, 5. Baskı, Ankara, 1985.
ESİN, Yüksel: Danıştay’da Açılacak Tazminat Davaları, 2. Kitap: Esas, İdarenin Hukuki Sorumluluğu, Ankara, 1973.
GİRİTLİ, İsmet / AKGÜNER, Tayfun: İdare Hukuku Dersleri (Giriş), İstan- bul, 1985.
GÖZLER, Kemal: İdare Hukuku, Cilt: 2, İkinci Bası, Ekin Yayınevi, Bursa, 2009.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref / TAN, Turgut: İdare Hukuku, C: 1 Genel Esaslar, 2. Baskı, Turhan Kitabevi, Ankara, 2001.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref / TAN, Turgut: İdare Hukuku, C:2, İdari Yargılama Hukuku, Güncelleştirilmiş 7. Bası, Turhan Kitabevi, Ankara, 2014.
GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref: Yönetim Hukuku, Güncelleştirilmiş 26. Bası, Tur- han Kitabevi, Ankara, 2008.
GÜRSOY, Kemal Tahir: “İdarenin Sorumluluğuna İlişkin İlkelerde Son Ge- lişmeler ve İsviçre Hakkında İdarenin Hukuki Sorumluluğunun Ana Hatları”, Sorumluluk Hakkında Yeni Gelişmeler III. Sempozyumu (12- 13 Mayıs 1979), İstanbul Hukuk Fakültesi, Yayın No: 622, Ankara, 1980.
HARLOW, Carol Rhian: Administrative Liability: A Comparative Study Of French and English Law, Doktora Tezi, London School of Eco- nomics and Political Science, 1979 (http://etheses.lse.ac.uk/70/1/Har- low_Administrative_liability.pdf, erişim: 09.09.2018).
HARLOW, Carol: “Fault Liability in French and English Public Law”, Mo- dern Law Review, C. 39, Sa. 5, 1976, s. 516- 541 (https://heinonline. org/HOL/Page?handle=hein.journals/modlr39&collection=journals&i- d=540&startid=&endid=565, erişim: 12.09.2018).
HAUGHEY, E J.: “The Liability of Administrative Authorities” (http://www. nzlii.org/nz/journals/NZLRFOP/1975/9.pdf, erişim: 01.10.2018).
HINK Heinz R.: “Governmental Liability for Risk under French and Ger- man Law”, Rutgers Law Review, C. 19, Sa. 3, 1965, s. 472- 488 (ht- tps://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/rutlr19&collecti- on=journals&id=478&startid=&endid=494#, erişim: 13.09.2018).
HUBER, Ernst Rudolf / ANSAY Tuğrul: “Modern Endüstri Toplumunda Hu- kuk Devleti Ve Sosyal Devlet”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakülte- si Dergisi, C. 27, Sa. 3, 1970, s. 27- 51.
İMRE, Zahit: “Doktrinde ve Türk Hukukunda Kusursuz Mesuliyet Halleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 13, Sa. 4, s. 1475- 1536.
İNALCIK, Halil: Osmanlı’da Devlet Hukuk Adalet, İstanbul, 2000.
KARAHANOĞULLARI, Onur: Türkiye’de İdari Yargı Tarihi, Ankara, 2005.
OKAY, N. Suphi: Danıştay Karar ve İçtihatları, Ankara, 1946.
OZANSOY, Cüneyt: Tarihsel ve Kuramsal Açıdan İdarenin Kusurdan Doğan Sorumluluğu, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversi- tesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 1989.
ÖZDEMİR, Necdet: Hizmet Kusuru Teorisi ve İdarenin Sorumluluğu, An- kara, 1963.
SARICA, Ragıp: “Fransa’da Ajan Ve Memurların Şahsi Kusurlarından Devle- tin, İdarenin Mali Mes’uliyeti Mes’elesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 15, Sa. 2- 3, 1949, s. 546- 568.
SARICA, Ragıp: “Hizmet Kusuru ve Karakterleri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 15, Sa. 4, 1949, s. 858- 895.
TANDOĞAN, Haluk: Kusura Dayanmayan Sözleşme Dışı Sorumluluk Hukuku, Ankara, 1981.
TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: Türk Anayasa Hukuku, 16. Baskı, Beta, İstanbul, 2016.
TROTABAS, Louis: “Liability in Damages under French Administrative Law”, Journal of Comparative Legislation and International Law, C. 12, 1930, s. 44- 57 (https://heinonline.org/HOL/Page?collecti- on=journals&handle=hein.journals/jclilcs12&id=74&men_tab=srchre- sults, erişim: 10.09.2018).
YAMAN, Murat: “Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Kararları Işığında İda- re Hukukunda Sorumluluk, Hizmet Kusuru ve Kusursuz Sorumluluk Kavramları”, Askeri Yüksek idare Mahkemesi Dergisi, Sa. 18, An- kara, 2003, s. 71- 101.
YILMAZ, Ejder: Hukuk Sözlüğü, Seçkin Kitabevi, 1986.
Kanunum Mevzuat ve İçtihat Veri Tabanı.
Kazancı İçtihat Bilgi Bankası.

APA	EROGLU DURKAL M (2019). İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. , 159 - 189.
Chicago	EROGLU DURKAL MÜZEYYEN İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. (2019): 159 - 189.
MLA	EROGLU DURKAL MÜZEYYEN İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. , 2019, ss.159 - 189.
AMA	EROGLU DURKAL M İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. . 2019; 159 - 189.
Vancouver	EROGLU DURKAL M İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. . 2019; 159 - 189.
IEEE	EROGLU DURKAL M "İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ." , ss.159 - 189, 2019.
ISNAD	EROGLU DURKAL, MÜZEYYEN. "İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ". (2019), 159-189.

APA	EROGLU DURKAL M (2019). İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23(1), 159 - 189.
Chicago	EROGLU DURKAL MÜZEYYEN İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23, no.1 (2019): 159 - 189.
MLA	EROGLU DURKAL MÜZEYYEN İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, vol.23, no.1, 2019, ss.159 - 189.
AMA	EROGLU DURKAL M İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 23(1): 159 - 189.
Vancouver	EROGLU DURKAL M İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 2019; 23(1): 159 - 189.
IEEE	EROGLU DURKAL M "İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ." Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 23, ss.159 - 189, 2019.
ISNAD	EROGLU DURKAL, MÜZEYYEN. "İDARENİN SORUMLULUĞUNUN ORTAYA ÇIKIŞI VE TEMELİ". Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 23/1 (2019), 159-189.