Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği

AZAR, Ali; HENDEN, Rıfkı

Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği

Ali AZAR, (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Ereğli Eğitim Fakültesi, Ortaöğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü, Zonguldak, Türkiye)

Rıfkı HENDEN (Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Alaplı Meslek Yüksek Okulu Zonguldak, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

5 0

Yıl: 2003 Cilt: 3 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 323 - 349 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği

Öz:

Bu çalışma; alan dışından atanan sınıf öğretmenlerinin iş doyumlarını belirlemeyi amaçlamaktadır. Araştırmanın evreni Adıyaman, Amasya, Aydın, Bilecik, Bingöl, Burdur, Çanakkale, Erzincan, Mersin, K. Maraş, Kırıkkale, Malatya, Mardin, Sivas, Tekirdağ, Tokat, Trabzon, Uşak ve Zonguldak il merkezleri, ilçe ve köylerindeki ilköğretim okullarında çalışan 2450 alan dışından atanan sınıf öğretmenlerinden oluşmuştur. Örneklem olarak evrenin tümü alınmıştır. Deneklerin iş doyumu durumları cinsiyet, yaş, kıdem, yerleşim birimi, mezun olduğu okul kriterlerine göre incelenmiştir. Adı geçen iş doyumu kavramı öğretmenlerin idarî politikalar, kontrol, fiziksel koşullar, bireysel faktörler, kişiler arası faktörler ve ücret etkenlerine ilişkin algı ve beklentilerini içermektedir. Araştırmanın sonucunda ücret etkeninde tatmin olmadıklarını ifade eden denekler, kişiler arası faktörler, bireysel faktörler ve kontrol etkenlerinde tatmin olduklarını belirtmişlerdir. Bu bulgulardan yola çıkarak, alan dışından atanan sınıf öğretmenlerinin, aldıkları eğitimle ilgili alanda görev yapmadıkları için iş doyumlarının düşük olduğu, fırsat bulduklarında alanlarına geri dönme eğiliminde oldukları, öğretmenlik mesleğine başladıklarında meslekî yardım alabilecekleri kanalların istenilen ölçüde açık olmadığı sonucuna varılmıştır. Çalışmanın sonunda sorunların çözümüne ilişkin alternatif öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelime: iş tatmini sınıf öğretmenleri

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Akbaba, S. (2003). Öğretmen yetiştirmede mesleki rehberliğin yeri ve önemi. Milli Eğitim Dergisi, 155-156, 21-32
Akyıldız, H. & Atabeyoğlu, Ö. (2001). Fen bilgisi öğretmenliği I. ve IV. sınıf öğrencilerinin ideal pratik düzeyde öğretmen özelliklerini değerlendirmeleri, yeni Bin Yılın Başında Fen Bilimleri Eğitimi Sempozyumu Bildiri Kitabı (s.317-325). İstanbul: Maltepe Üniversitesi & İstanbul Marmara Eğitim Vakfı.
Ashton, P. T., & Webb, R. B. (1986). Making a difference, Teacbers' sense of efficacy and student achievement. New York: Longman.
Aydın, M. (1988). Eğitim yönetimi (2. Baskı). Ankara: Hatipoğlu Yayınevi.
Azar, A. (1998). Fizik öğretmenlerinin mesleki gelişim süreçlerindeki özel konular. Yayımlanmamış doktora tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,Trabzon.
Azar, A. & Henden, R (2002). Alan dışından atanan sınıf öğretmenlerinin mesleki hazır oluş, meslekî problem ve iş doyumu düzeylerinin ölçülmesi. Milli Eğitim Bakanlığı Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Araştırma Projesi (No.159.), Zonguldak.
Balcı, A. (1985). Eğitim yöneticisinin iş doyumu. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Barrows, D., & Wesson, T. (2000). A Comparative analysis of job satisfaction among public and private sector professionals. http://www.innvation.cc/rev_arts/job_satisfaction2. htm. web adre-sinden 18 Temmuz 2002 tarihinde indirilmiştir.
Bass, B. M. (1985). Leadership and performance beyond expectations. New York: Free Press.
Başkan, A. G. (2001). Öğretmenlik mesleği ve öğretmen yetiştirmede yeniden yapılandırma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 16-25.
Beyhan, N. (1997). Nasıl bir eğitim sistemi: Güncel uygulamalar ve geleceğe ilişkin öneriler. Sınıf Öğretmenliğinin Meslekleşme Sorunları Eğitim Sempozyumu Bildiri Kitabı (s. 149-155). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi.
Bishay, A. (1996). Teacher motivation and job satisfaction: A study employing the experience sampling method, Journal of Undergraduate Science, 3, 147-154.
Bobbitt, S. A., Leich, M. C, Whitener, S. D., & Lynch, H. F. (1994). Predicting job satisfaction among speech-language pathologists working in public schools characteristics of stayers, movers, and leavers: Washington DC: U.S. Department of Education, Office of Educational Research and Improvement, National Center for Education Statistics.
Boe, E. E., & Gilford, D. M. (1992). National research council, teacher supply, demand, and quality. Washington, DC: National Academy Press.
Bogler, R. (1999, April). The relationship between principals leadership style, teacher professionalism and teachers satisfaction. Paper presented at the Annual Meeting of the American Educational Research Association Montreal.
Bogler, R. (2002). Two profiles of schoolteachers: A discriminant analysis of job satisfaction. Teaching and Teacher Education, 18, 665-673.
Bursalıoğlu, Z. (1991). Okul yönetiminde yapı ve davranış. Ankara: Pegem Yayınları.
Çetin, F. & Çetin Ş. (2000). İlköğretim okullarına sınıf öğretmeni olarak atanan branş öğretmenlerinin meslekle ilgili sorunları. Mili: Eğitim Dergisi, 145, 58-62
Choy, S. P., Bobbitt, S. A., Henke, R. R., Medrich, E. A., Horn, L.J., & Lieberman, J. (1993). America's Teachers: Profile of a Profession. Washington, DC: U. S. Department of Education, Office of Educational Research and Improvement, National Center for Education Statistics.
Çelik, V. (1998). Alan dışından gelen sınıf öğretmenlerin örgütsel sosyalizasyonu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 4 (14), 191-208.
Cepni, S., Cerrah, L. & Bacanak, A. (2002). Sınıf öğretmenliği yapan fen öğretmenlerinin branş öğretmenliğine dönüş nedenleri ve döndüklerinde karşılaştıkları sorunlar. V. Ulusal Fen m Matematik Eğitimi Kongresi Bildiriler Kitabı (s. 281-283). Ankara: Orta Doğu Teknik Üniversitesi Yayınları.
Davis, K. (1982). işletmelerde insan davranışı: örgütsel davranış.. (Çev. K. Tosun & I. Erdoğan), İstanbul: İstanbul Matbaası.
Gilmer, B. (1966). Industrial psychology (2nd ed.). New York: McGraw-Hill.
Günbayı, İ. (2001). İlköğretim okulu öğretmenlerinin iş doyumu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, l, 339-355.
Haughey, M. L., & Murhphy, P.J. (1984). Are rural teachers satisfied with the quality of their work life? Education, 104, 56-66.
Hulin, C. L. (1964). Sex differences in job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 48, 88-92.
Ingersoll, R. M., & Asalam, N. A. (1996). The effects of professionalization on teachers: A multilevel analysis. Washington, DC: Department of Education, Office of Educational Research and Improvement, National Center for Education Statisctics.
Lee, V. E., Dedrick, R. F., & Smith, J. B. (1991). The effects of the social organization of schools on teachers efficacy and satisfaction. Sociology of Education, 64, 190-208.
Mathieu, J. E. (1991). A cross-level nonrecursive model of the antecedents of organizational commitment and satisfaction. Journal of Applied Psychology, 76, 607-618.
Oral, B. (2000). Alan dışından mezun olup sınıf öğretmenliğine atanan öğretmenlerin sınıf öğretmenliğindeki durumlarının değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi, 148, 37-42.
Ostroff, C. (1992). The relationship between satisfaction, attitudes, and performance: An organizational level analysis. Journal of Applied Psychology, 77, 963-974.
Özdemir, S. & Cemaloğlu, N. (2000). Eğitimde örgütsel yenileşme ve karara katılma. Milli Eğitim Dergisi, 146, 15-18.
Plihal, J. (1982). Types oj intrinsic rewards of teaching and their relation to teacher characteristics and variables in the mark setting. Paper presented at the annual meeting of the American Educational Research Association, New York.
Porter, L. W. (1961). A study of perceived need satisfaction in bottom and middle management jobs. Journal of Applied Psychology, 45, 1-10.
Rice, R. W., Gentile, D. A., & McFarlin, D. B. (1991). Facet importance and job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 76, 31-39.
Ruhl-Smith, C. D. (1991). Teacher attitudes toward students: Implications for job satisfaction in a sample of elementary teachers from suburban schools. Unpublished doctoral dissertation, Miami University, Oxford, OH.
Sarpkaya, R. (2000). Liselerde çalışan öğretmenlerin iş doyumu: Manisa ili örneği. Amme idaresi Dergisi, 33 (1), 111-124.
Şahin, N. A., & Durak, A. (1994). Occupational stress and job satisfaction: The cases of the banking personnel. Paper presented at 23rd. International Congress of Applied Psychology, Madrid, Spain.
Şenyüz, A. (1999). İş doyumu, stres ve cinsiyet rolleri ilişkisi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon.
Tarabeh, H. (1995). Principals and teachers' job satisfaction as a function of the gap between principal's perception and teacher's perception of the principal's role. Unpublished master's thesis, University of Haifa (Hebrew), Israel.
Vroom, V. H. (1962). Ego involvement, job satisfaction and job performance. Personnel Psychology, 15, 159-177.
Wanous, J. P., & Lawler, E. E. (1972). Measurement and meaning of job satisfaction. Journal of Applied Psychology, 56, 95-105.
Watson, A.,J., Hatton, N. G., Squires, D. S., & Soliman, İ. K. (1991). School staffing and the quality of educations: Teacher adjustment and satisfaction. Teaching and Teacher Education, 7, 63-77.

APA	AZAR A, HENDEN R (2003). Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. , 323 - 349.
Chicago	AZAR Ali,HENDEN Rıfkı Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. (2003): 323 - 349.
MLA	AZAR Ali,HENDEN Rıfkı Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. , 2003, ss.323 - 349.
AMA	AZAR A,HENDEN R Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. . 2003; 323 - 349.
Vancouver	AZAR A,HENDEN R Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. . 2003; 323 - 349.
IEEE	AZAR A,HENDEN R "Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği." , ss.323 - 349, 2003.
ISNAD	AZAR, Ali - HENDEN, Rıfkı. "Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği". (2003), 323-349.

APA	AZAR A, HENDEN R (2003). Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3(2), 323 - 349.
Chicago	AZAR Ali,HENDEN Rıfkı Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 3, no.2 (2003): 323 - 349.
MLA	AZAR Ali,HENDEN Rıfkı Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.3, no.2, 2003, ss.323 - 349.
AMA	AZAR A,HENDEN R Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2003; 3(2): 323 - 349.
Vancouver	AZAR A,HENDEN R Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2003; 3(2): 323 - 349.
IEEE	AZAR A,HENDEN R "Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 3, ss.323 - 349, 2003.
ISNAD	AZAR, Ali - HENDEN, Rıfkı. "Alan Dışından Atanmanın İş Doyumuna Etkileri: Sınıf Öğretmenliği Örneği". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 3/2 (2003), 323-349.