Yıl: 2018 Cilt: 6 Sayı: 15 Sayfa Aralığı: 1168 - 1183 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-01-2020

TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY

Öz:
Mit, temeli inanca dayanan öznel, sezgisel ve kültürel bir hakikattir. Bireyleri vetoplumları birbirine bağlayan kültürel bir yapı, dünyanın ortak bir anlayışıdır. Bütün DünyaMitolojilerinin karşılaştırmalı incelenmesi, insanlığın kültürel tarihini bir bütün olarak ele almayazorlamaktadır. Güneş ve Ay fenomenlerinin ilgili kültürel sahalardaki yeri ve özellikleri ise, kültürtarihi araştırmaları bakımından özel bir öneme sahiptir. Türk mitolojisinde Güneş, çoğu zamanAy ile birlikte, bilinen en eski kült olarak tanınmaktadır. Güneş, Ay’la birlikte dünyanın merkeziolarak tasarlanan Altın Dağ’ın etrafında dönen gök cisimlerinden biridir. Güneş ya da Güneşetapınma inancının Türk mitolojisindeki karşılığı, Kün’dür. Güneş yaşamın ana kaynağıolduğundan, dişil olarak algılanmıştır. Eski kaynaklarda belirtildiği üzere Ay’ı ortaya çıkaranGüneştir, çünkü ışınlarıyla onu aydınlatmaktadır. Ay’ın yaptığı gibi Güneş de ve çoğu kez Aylabirlikte insanların dünyasına müdahale etmektedir. Bundaki amaç, imparatorluk kurucuları vekahramanlarına hayat vermektir. Türk topluluklarının kendine özgü bir biçimde geliştirdikleriköklü Güneş ve Ay inancı, zamanla zengin bir kültürel geleneğin yani mitolojinin oluşmasınasebep olmuştur. Hint mitolojisinde ise Güneş, kökeni Rig Veda ilahilerine dayanan ve doğrudanGüneş tanrısı olarak adlandırılan biçimiyle Sūrya olarak karşımıza çıkmaktadır. Sūrya, her şeyive her yeri görendir; bütün dünyaya bakar, insanların yaptıkları iyi ve kötü şeyleri izler. Duran vehareket eden her şeyin koruyucusu ve ruhudur. Ayrıca Savitri, Aryaman, Mitra, Varuṇa veUshas olarak bilinen Vedik dönem Göksel Tanrıları da Güneşle ilişkilendirilir. Çalışmanınkonusu olarak Türk ve Hint kültürlerinin özellikle seçilmiş olması, köklü bir kültürel birikime sahipolan söz konusu toplumların, güneş ve ay fenomenleri üzerinden, folklorik zenginliklerine dikkatçekmektir. Bu çalışmada bahsi geçen fenomenler aracılığıyla, iki farklı Doğu toplumuna aitarkaik bilgiler bir araya getirerek kültürel birikimlerindeki izleri sürülmeye çalışılmıştır.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Edebiyat Sanat

NATURAL PHENOMENES IN TURKISH AND INDIAN MYTHOLOGY: SUN AND AY

Öz:
Myth is a subjective, intuitive and cultural truth whose foundation is based on belief. A cultural structure that connects individuals and societies is a common understanding of the world. The comparative study of all the world mythologies compels the cultural history of humanity as a whole. The location and characteristics of the Sun and Moon phenomena in the relevant cultural sites have a special importance in terms of cultural history research. In Turkish mythology, the Sun is often recognized as the oldest known cult together with the Moon. The Sun is one of the celestial bodies that revolve around the Golden Mountain, which is designed as the center of the earth with the Moon. The Sun or Sun worship belief in Turkish mythology is Kün. Since the sun is the main source of life, it is perceived as feminine. As it is stated in the old sources, it is the Sun that reveals the Moon, because it illuminates it with its rays. As the moon did, the Sun interferes with the world of people and often with the Moon. The purpose is to give life to the founders and heroes of the empire. The deeply rooted Sun and Moon, which the Turkish communities have developed in their own way, has led to the formation of a rich cultural tradition, that is, mythology. In Indian mythology, the Sun appears as Sūrya in the form of the Sun God, whose origins are based on the Rig Veda hymns. Sūrya sees all and everything; he looks at the whole world, he follows the good and bad things people do. It is the guardian and soul of everything that stands and moves. The Vedic period celestial gods, also known as Savitri, Aryaman, Mitra, Varuna and Ushas, are also associated with the Sun. As the subject of the study, especially selected Turkish and Indian cultures, to draw attention to the folkloric richness of these societies, which have a deeply rooted cultural accumulation, through sun and moon phenomena. Through the phenomena mentioned in this study, traces of cultural accumulations have been tried to be brought together by bringing together archaic information belonging to two different Eastern societies.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih Kültürel Çalışmalar Edebiyat Sanat
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • AGGARWAL, H. R., (1963) A Short History of Sanskrit Literature, Delhi: Munshi Ram Monoharlal Pub.,
  • BAYAT, Fuzuli. (2007) Mitolojiye Giriş, İstanbul: Ötüken Kitabevi,
  • BAYAT, Fuzuli. (2011) Türk Mitolojik Sistemi 1, İstanbul: Ötüken Kitabevi,
  • BAYAT, Fuzuli.(2011) Türk Mitolojik Sistemi 2, İstanbul: Ötüken Kitabevi,
  • BORATAV, Pertev Naili. (2016) Türk Mitolojisi Oğuzların-Anadolu, Azerbaycan ve Türkmenistan Türklerinin Mitolojisi, Ankara: Bilgesu Yayncılık, 2016.
  • CAMPBELL, Joseph. (2003) Yaratıcı Mitoloji Tanrıların Maskeleri, (Çev. Kudret Emiroğlu), Ankara: İmge Kitabevi,
  • ÇORUHLU, Yaşar. (2011) Türk Mitolojisinin Ana Hatları. İstanbul: Kabalcı Kitabevi,
  • ÇORUHLU, Yaşar. (2006) İlkel Mitoloji Tanrıların Maskeleri, (Çev. Kudret Emiroğlu), Ankara: İmge Kitabevi,
  • ELİADE, Mircea. (2003) Dinler Tarihine Giriş, (Çev. Lale Arslan), İstanbul: Kabalcı Yayınevi,
  • ELİADE, Mircea. (2017) Mitler, Rüyalar ve Gizemler, (Çev. Cem Soydemir), Ankara: Doğu Batı Yayınları,
  • ESİN, Emel. (2001) Türk Kozmonolojisine Giriş. İstanbul: Kabalcı Yayınevi,
  • ESİN, Emel. (2004) Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik Motifler. İstanbul: Kabalcı Yayınevi,
  • GUMILEV, L.N. (1999) Eski Türkler, (Çev. A. Batur), İstanbul: Selenge Kitabevi,
  • HILLEBRANDT, Alfred. (2016) Vedic Myhology (Vol I-II). (Çev. A. Rajeswara Sarma), Delhi: Motilal Banarsidass,
  • İNAN, Abdulkadir. (2006) Tarihte ve Bugün Şamanizm Materyaller ve Araştırmalar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları,
  • KAYA, Korhan. (2003) Hint Mitolojisi Sözlüğü, Ankara: İmge Kitabevi,
  • LEEMING, David. (2001) The Dictionary of Asian Mythology, New York: Oxford University Press.
  • MACDONELL, A. A. (1897) Vedic Mythology. Strassburg: Verlag Von Karl J. Trübner,
  • ÖGEL, Bahaeddin. (2006) Türk Mitolojisi (Kaynaklar ve Açıklamaları ile Destanlar). II.Cilt. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi,
  • PATTANAIK, Devdutt. Hint Mitolojisine Giriş Mit ve Mitya, (Çev. Çiğdem Erkal), Ankara: Doğu Batı Yayınları.
  • RİGVEDA. (1999) The Hymns of the Rigveda, (Çev. Alfred Hillebrandt) Delhi: Motilal Banarsidass, 1999.
  • RİGVEDA. (2018) (Çev. Korhan Kaya) İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
  • ROUX, Jean Paul. (2015) Eski Türk Mitolojisi, (Çev. Musa Yaşar Sağlam). Ankara: Bilgesu Yayncılık,
  • SARI, Emre. (2016) Türk Mitolojisi, Antalya: Nokta E-book Publishing,
  • TURAN, Şerafettin. (2014) Türk Kültür Tarihi, İstanbul: Bilge Yayınevi,
  • WİLKİNS, W.J. (1988) Hindu Mythology. Delhi: Indological Book House,
  • WİNTERNİTZ, Maurice. (1991) History of Indian Literature I, Delhi: Munshiram Monoharlal,
APA KAYALI Y, BÜYÜKBAHÇECİ E (2018). TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. , 1168 - 1183.
Chicago KAYALI Yalçın,BÜYÜKBAHÇECİ Esra TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. (2018): 1168 - 1183.
MLA KAYALI Yalçın,BÜYÜKBAHÇECİ Esra TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. , 2018, ss.1168 - 1183.
AMA KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. . 2018; 1168 - 1183.
Vancouver KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. . 2018; 1168 - 1183.
IEEE KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E "TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY." , ss.1168 - 1183, 2018.
ISNAD KAYALI, Yalçın - BÜYÜKBAHÇECİ, Esra. "TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY". (2018), 1168-1183.
APA KAYALI Y, BÜYÜKBAHÇECİ E (2018). TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6(15), 1168 - 1183.
Chicago KAYALI Yalçın,BÜYÜKBAHÇECİ Esra TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6, no.15 (2018): 1168 - 1183.
MLA KAYALI Yalçın,BÜYÜKBAHÇECİ Esra TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, vol.6, no.15, 2018, ss.1168 - 1183.
AMA KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(15): 1168 - 1183.
Vancouver KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 2018; 6(15): 1168 - 1183.
IEEE KAYALI Y,BÜYÜKBAHÇECİ E "TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY." Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 6, ss.1168 - 1183, 2018.
ISNAD KAYALI, Yalçın - BÜYÜKBAHÇECİ, Esra. "TÜRK VE HİNT MİTOLOJİLERİNDE DOĞA FENOMENLERİ: GÜNEŞ VE AY". Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi 6/15 (2018), 1168-1183.