TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Yıl: 2019 Cilt: 35 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 215 - 240 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 24-01-2020
TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Öz: Bir temel borç ilişkisi dolayısıyla borçlu durumda bulunan kimsenin, alacaklının edimini güvence altına almak amacıyla kambiyo senedi düzenleyerek alacaklıya teslimi mümkün ve hukuken geçerlidir. Bu senetler uygulamada “teminat senedi” olarak adlandırılmaktadır. Teminat senedi düzenlenmesi esasen, alacaklı ile borçlu arasında teminat altına alınan edim ifa edilene kadar, lehtarın senedi saklamak ve edim ifa edildiğinde düzenleyene geri vermekle yükümlü bulunduğu bir inançlı işlem niteliğindedir. Ne var ki, kambiyo senetlerinin karakteristik özellikleri dolayısıyla düzenleyenin, teminata konu edimini ifa etmiş olsa dahi, lehtar yahut lehtar tarafından ciro edilen üçüncü kişiler tarafından senedin takibe konması sonucu icra tehdidi ile karşı karşıya kalma riski bulunmaktadır. Bu noktada düzenleyenin senetle teminat altına alınan edimini ifa ettiğini ispatlaması için İİK m. 72’ye dayalı menfi tespit davası açması gerekir. Bu davanın hangi mahkemenin görev alanına girdiği tartışmalıdır. Yargıtay bazı kararlarında görevli mahkemeyi asıl borç ilişkisinin niteliğine bakarak tayin ederken diğer bazı kararlarında, kambiyo senetleri dolayısıyla açılan davaların asliye ticaret mahkemesinde görülmesi gerektiğini hükme bağlamaktadır. Bu çalışmada teminat amacıyla verilen kambiyo senetlerinden doğan uyuşmazlıklarda hangi mahkemenin görevli olduğu değerlendirilmektedir.
Anahtar Kelime: Konular:
Evaluation of Competence of Negative Declaratory Action Arising From Bill of Exchanges drawed for the Purpose of Guarantee in the Light of Turkish Court of Cassation Practice
Öz: Drawing a bill of exchange to guarantee the performance of counter party in a contractual relationship is possible and valid in law. Such kind of bills called “bill of exchanges drawed for the purpose of guarantee”. These bills’ legal character is a fudicia between debtor and payee, in which beneficiary obliged to keep the bill until the fulfillment of the performance subject to guarantee and return it when the performance is dully fulfilled. Even though a drawer fulfills his performance arising from contractual relationship he can encounter an execution proceeding due to the legal characters of the bills of exchanges. To eliminate the execution proceeding, drawer must prove his fulfillment by taking an action according to Art. 72 of Enforcement and Bankruptcy Code. Competence in such cases is highly controversial. According to some Supreme Court cases the competence problem must be solved in compliance with the nature of internal relationship. The other part, on the other side, rules that such cases must be conducted by commercial court since the disagreement derives from bills of exchange. In this study, the problem of competence arising from the bills of exchange given on the purpose of guarantee is discussed.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
- Acar, F.: Kambiyo Senetlerinde Bedelsizlik İddiası, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kütahya 1996.
- Arkan, S.: Ticari İşletme Hukuku, 24. Bası, Ankara 2018.
- Arslan, R./Yılmaz, E./Taşpınar Ayvaz, S.: Medeni Usul Hukuku, 3. Bası, Ankara 2017.
- Arslanlı H.: Ticari Senetler Dersleri, 3. Bası, İstanbul 1952.
- Ayhan, R./Çağlar, H.: Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 10. Bası, Ankara 2017.
- Bahtiyar, M.: Kıymetli Evrak Hukuku Ders Notları Soru Örnekleri, 16. Bası, İstanbul 2018.
- Bozer, A./Göle, C.: Kıymetli Evrak Hukuku, 7. Bası, Ankara 2017 (Anılış: Kıymetli Evrak).
- Bozer, A./Göle, C.: Ticari İşletme Hukuku, 3. Bası, Ankara 2017 (Anılış: Ticari İşletme).
- Coşkun, M.: İtirazın İptali, Menfi Tespit ve İstirdat, Tasarrufun İptali, İflas ve İflasın Ertelenmesi, Sıra Cetveline İtiraz Davaları, Ankara 2017 (Anılış: Menfi Tespit).
- Coşkun, M.: Kıymetli Evrak Hukuku (Bono - Poliçe - Çek): Hukuki ve Cezai Yönleri ile Birlikte Yeni Türk Ticaret Kanunu’na Göre, 4. Bası, İstanbul 2018 (Anılış: Kıymetli Evrak).
- Doğanay, İ.: Türk Ticaret Kanunu Şerhi C. I, 3. Bası, Ankara 1990.
- Domaniç, H.: Kıymetli Evrak Hukuku, İstanbul 1977 (Anılış: Kıymetli Evrak).
- Domaniç, H.: Kıymetli Evrak Hukuku ve Uygulaması Türk Ticaret Kanunu Şerhi 4,
- İstanbul 1990 (Anılış: Şerh).
- Eriş, G.: Açıklamalı-İçtihatlı-Uygulamalı Çek Hukuku, 5. Bası, Ankara 2004 (Anılış: Çek).
- Eriş, G.: Kıymetli Evrak Türk Ticaret Kanunu Hükümlerine Göre - Poliçe- Bono-Çek- Makbuz Senedi- Varant, 2. Baskı, İstanbul 2016 (Anılış: Kıymetli Evrak).
- Ertekin, E./Karataş, İ.: Uygulamada Ticari Senetler, Ankara 1992.
- Gürbüz, H.: Ticari Senetlerde (Kambiyo Senetlerinde) Bedelsizlik Sorunu, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, Ankara 1984.
- İnan, N.: Türk Hukukunda Hatır Senetleri ve Bonoları, Ankara 1969.
- Karayalçın, Y.: Ticaret Hukuku Dersleri 2 Ticari Senetler (Kambiyo Senetleri), 4. Bası, Ankara 1970.
- Kendigelen, A.: Çek Hukuku, 4. Bası, İstanbul 2007.
- Kınacıoğlu, N.: Kıymetli Evrak Hukuku, 5. Bası, Ankara 1999.
- Kuru, B.: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış İcra ve İflas Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2017 (Anılış: İcra).
- Kuru, B.: İstinaf Sistemine Göre Yazılmış Medeni Usul Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2017 (Anılış: Usul).
- Muşul, T.: İcra ve İflas Hukukunda Menfi Tespit ve İstirdat Davası, Ankara 2014.
- Odman Boztosun, N. A.: Kambiyo Senetlerinde Teminat Kaydı, Legal Hukuk Dergisi, S. 53, 2007, s. 1487-1500.
- Özsunay, E.: Türk Hukukunda ve Mukayeseli Hukukta İnançlı Muameleler, İstanbul 1968.
- Öztan, F.: Kıymetli Evrak Hukuku, 2. Bası, Ankara 1997.
- Pekcanıtez, H.: Medeni Usul Hukuku C. I, 15. Bası, İstanbul 2017.
- Poroy, R./Tekinalp, Ü.: Kıymetli Evrak Hukuku Esasları: 6728 Sayılı Kanunla Değişik Çek Kanunu Yorumu ile, 22. Bası, İstanbul 2018.
- Poroy, R./ Yasaman, H.: Ticari İşletme Hukuku, 17. Bası, İstanbul 2018.
- Pulaşlı, H.: Kıymetli Evrak Hukuku, 6. Bası, İstanbul 2018.
- Reisoğlu, S.: Çek Hukuku, Ankara 2011.
- Sarıkaya, M.: Kambiyo Senetlerinde Teminat Kaydı, İstanbul 2018.
- Sayhan, İ.: Kambiyo Senetlerinde Mücerretlik İlkesi ve Bedel İlişkisi, Ankara 2006.
- Şener, O. H.: Ticari İşletme Hukuku Ders Kitabı, Ankara 2016.
- Tekinalp, Ü.: Geriye Ciro ve Teminat Senedi Sorunları, Ticaret Hukuku ve Yargıtay Kararları Sempozyumu, C. 11. Ankara 1994.
- Türk, A.: Kambiyo Senedi Borçlusu Tarafından Açılan Bedelsizliğe ve Hükümsüzlüğe Dayalı Menfi Tespit Davalarının Gösterdiği Özellikler, DEÜHFD, s. 307-382.
- Uyar, T./Uyar, A./Uyar, C.: Olumsuz (Menfi) Tespit ve Geri Alma (İstirdat) Davaları, 4. Bası, Ankara 2015.
- Uyar, T.: Menfi Tespit ve İstirdat Davaları (İİK m. 72), Ankara 2017.
- Ülgen, H./Helvacı, M./Kendigelen, A./Kaya, A.: Kıymetli Evrak Hukuku, 10. Bası, İstanbul 2015.
- Ülgen, H./Helvacı, M./Kendigelen, A./Kaya, A./Nomer Ertan, F.: Ticari İşletme Hukuku, Güncellenmiş 4. Basıdan 5. Tıpkı Bası, İstanbul 2015.
- Yardım, M. E.: Kambiyo Senetlerine Özgü Haciz Yoluyla Takipte İtiraz, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2012.
- Yılmaz, E.: İcra ve İflas Kanunu Şerhi, Ankara 2016.
- Yılmaz, L.: Kambiyo Senetlerinde (Çek – Bono – Poliçe’de) Def’iler, 2. Bası, İstanbul 2017.
| APA | Sarıkaya M (2019). TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 215 - 240. |
| Chicago | Sarıkaya Merve TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. (2019): 215 - 240. |
| MLA | Sarıkaya Merve TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. , 2019, ss.215 - 240. |
| AMA | Sarıkaya M TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 215 - 240. |
| Vancouver | Sarıkaya M TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. . 2019; 215 - 240. |
| IEEE | Sarıkaya M "TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ." , ss.215 - 240, 2019. |
| ISNAD | Sarıkaya, Merve. "TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ". (2019), 215-240. |
| APA | Sarıkaya M (2019). TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 35(1), 215 - 240. |
| Chicago | Sarıkaya Merve TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 35, no.1 (2019): 215 - 240. |
| MLA | Sarıkaya Merve TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, vol.35, no.1, 2019, ss.215 - 240. |
| AMA | Sarıkaya M TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2019; 35(1): 215 - 240. |
| Vancouver | Sarıkaya M TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ. Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi. 2019; 35(1): 215 - 240. |
| IEEE | Sarıkaya M "TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ." Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, 35, ss.215 - 240, 2019. |
| ISNAD | Sarıkaya, Merve. "TEMİNAT SENETLERİNDEN KAYNAKLANAN MENFİ TESPİT DAVALARINDA GÖREVLİ MAHKEMEYE İLİŞKİN YARGITAY UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ". Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi 35/1 (2019), 215-240. |
