SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ

AYTAÇ, Ömer; KURTDAŞ, MUZAFFER ÇAĞLAR

SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ

Ömer AYTAÇ, (Fırat Üniversitesi, İnsani ve Sosyal Bilimler Fakültesi, Sosyoloji Bölümü, Elazığ, Türkiye)

Muzaffer Çağlar KURTDAŞ (Malatya Bilim ve Sanat Merkezi, Malatya, Türkiye)

Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi

243 27

Yıl: 2015 Cilt: 25 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 231 - 250 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 30-01-2020

SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ

Öz:

Sağlık/hastalık her ne kadar sadece tıbbın konusu gibi görünse de, sosyal bilimlerin ve özellikle desosyolojinin incelediği konular arasında yer almaktadır. Çünkü sağlık/hastalık, sadece biyolojik süreçlerleaçıklanabilecek olgular değildir. Sağlık/hastalık sosyal yapı içinde oluşur ve bütün sağlık sistemleri kenditarihsel süreçleri ve toplumsal koşulları bağlamında ortaya çıkar. Sağlık, birbirine bağlı fiziksel, psikolojik vetoplumsal süreçleri içeren bir olgudur ve aynı zamanda sosyal bir kurumdur. Bu bağlamda sağlık/hastalıktoplumsal yapıdan ayrı düşünülemez ve değerlendirilemez. Sağlık/hastalığın toplumsal yapı ile olan ilişkisiniinceleyen sosyolojinin alt dalı ise sağlık sosyolojisidir. Sağlık sosyolojisi, sağlık ve hastalıkta sosyalsebeplerin etkisini kendisine konu edinmiştir. Bu makale sağlık/hastalık olgularının toplumsal kökenlerinevurgu yaparken, bir sosyal kurum olan sağlığa, sosyolojinin bakışını göstermeye çalışmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Sosyoloji

Social Origins of Illness-Health and Health Sociology

Öz:

Although health/disease is regarded as the subject of medicine, it is also one of the subjects studied in social sciences, especially in sociology. This is because health/disease is not a phenomen on that can solely be explained by biological processes. Health/disease develops in social structure and all health care systems emerge within the context of their own historical processes and social conditions. Health is a phenomenon which includes interconnected physical, psychological and social processes and is also a social institution. In this context, health/disease is inseparable from social structure. Health sociology is the discipline of sociology which studies the relationship between health / disease and social structure. Health sociology studies the effects of social causes of health and disease. This paper tries to emphasize the social origins of health/disease related phenomena, reflecting the sociological perceptive to health care, which is a social institution.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Sağlık Politikaları ve Hizmetleri Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Sosyoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Adak, Nurşen (2002), Sağlık Sosyolojisi Kadın ve Kentleşme, Birey Yayıncılık, İstanbul.
Baltaş, Zuhal (2004, Sağlık Psikolojisi, Remzi Kitapevi, 2.Basım, İstanbul.
Belek, İlker (1998), Sınıf Sağlık Eşitsizlik, Sorun Yayınları, İstanbul.
Bilton, Tony vd. (2008), Sosyoloji, Çev. Kemal İnal, Siyasal Kitabevi, Ankara
Bloom, W. Samuel (2002), The Word as Scalpel: A History of Medical Sociology, Oxford University Pres, New York.
Browne, Ken (2014), Sosyolojiye Giriş, Çev. İ. Kaya, Say Yayınları, İstanbul
Bury, Michael (1986), “Social Constructionism and The Development Of Medical Sociology”, Sociology of Health&Illness, Volume 8, Page 137-169.
Bury, Michael (1997), Healthand İllness in a Changing Society, Routledge, London.
Calnan, Michael- Johnson, Barbara (1985), “Health, Health Risks and Inequalities: An Exploratory Study of Women’s Perceptions”, Sociology of HealthandIllness, Vol:7, No:1.
Capra, Fritjof (1992), Batı Düşüncesinde Dönüm Noktası, Çeviren: M. Armağan, İnsan Yayınları, İstanbul.
Cirhinlioğlu, Zafer (2001), Sağlık Sosyolojisi, Nobel Yayın Dağıtım, İstanbul.
Coburn, David (2011), “Eşitsizlik ve Sağlık”, Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, (Haz. LeoPanitch - ColinLeys), Çeviren: Umut Haskan, Yordam Kitap, İstanbul.
Cockerham W. C.- Scambler G. (2010), “Medical Sociology and Sociological Theory”, Medical Sociology (Edited: W. C. Cockerham), Wiley-Blackwell.
Cockerham, William, C (2007), Medical Sociology, Tenth Edition, PearsonPrenticeHall.
Cockerham, William, C. - Ritchet, Ferris, C. (1997), Dictionary of Medical Sociology, Greenwood Pres, Westport.
Coe, Rodney M. (1978), Sociology of Medicine, Second Edition, McGraw-HillBookCompany.
Demirer, Yücel (2006), “Kültür ve Siyaset Ekseninde Sağlık’ta Kavramsallaştırma: “Hasta” ve “Hastalık” Örnekleri”, Toplum ve Hekim, Cilt:21,Sayı:1, sh:25-31.
Deppe, Hans-Ulrich (2011), “Sağlık Hizmetlerinin Doğası: Metalaşmaya Karşı Dayanışma”, Kapitalizmde Sağlık Sağlıksızlık Semptomları, (Haz: LeoPanitch–Colin Leys) (Çeviren: Umut Haskan), Yordam Kitap, İstanbul.
Giddens, Anthony (2005), Sosyoloji, (Yayına Haz.: Cemal Güzel), Ayraç Yayınevi, Ankara.
Illich, Ivan (1995), Sağlığın Gaspı, Çev. Süha Sertabiboğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
Kasapoğlu, Aytül (2001), “Güncel Sosyal Sorunlar ve Sağlık”, Toplumbilim, Sağlık Sosyolojisi Özel Sayısı, Sayı:13
Kızılçelik, Sezgin (1996), Türkiye’nin Sağlık Sistemi, Bir Medikal Sosyoloji Denemesi, Saray Kitapevleri, İzmir.
Lee E. - Frayn E. (2008), “The ‘Feminisation’ of Health”, A Sociology of Health (Edited by David Wainwright), Sage Publications, London
Lupton, Deborah (2003), Medicine as CultureI llness, Disease and Body in Western Societies, Second Edition, Sage Publications, London
Macionis, John J. (2012), Sosyoloji, Çev.Ed Vildan Akan, Nobel Yayınları, Ankara
Marshall, Gordon (1999), Sosyoloji Sözlüğü, Çev. O.Akınhay-D.Kömürcü, Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara
Mechanic, David (1978), Medical Sociology, TheFree Pres, New York.
Newman, David M. (2013), Sosyoloji. Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek, Çev. Ali Arslan, Nobel Yayınları, Ankara
Oskay, Ülgen (1993), “Medikal Sosyolojide Bazı Kavramsal Açıklamalar”, Sosyoloji Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, Sayı:4, ss:89-140.
Özen, Sevinç (1993), “Sosyolojide Bir Alan: Sağlık Sosyolojisi ve Sağlık-Toplumsal Yapı İlişkileri”, Sosyoloji Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, Sayı:4, ss:73-89.
Özen, Sevinç (1994), “Sağlık ve Sosyo-Kültürel Yapı Değişkenleri”, Sosyoloji Dergisi, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, Sayı:5, ss:133-145.
Öztek, Zafer (2001), “Sağlıkta Kavramlar Sağlık Kavramı ve Sağlık Hizmetleri”, Yeni Türkiye, MayısHaziran 2001, Yıl:7, Sayı:39, ss:294-298.
Parsons, Talcott (2001), “Sağlık ve Hastalık: Sosyolojik Bir Eylem Perspektifi”, (Çeviren: Tülin Kurtarıcı), Toplumbilim, Sağlık Sosyolojisi Özel Sayısı, Sayı:13
Porter, Ray - Vigarelo, Georges (2008), “Beden, Sağlık ve Hastalıklar”, Bedenin Tarihi 1 Rönesans’tan Aydınlanma’ya (Haz: Alain Corbin, Jean-JacquesCourtine, Georges Vigarello), Çev. Saadet Özen,Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
Rieker, Patricia R.,-Chloe E. Bird (2000), “Sociological Explanations of Gender Differences in Mental and Physical Health”, in Handbook of Medical Sociology, edited by Chloe Bird, Peter Conrad and Allan Fremont, Prentice Hall, NewYork
Schaefer, Richard T. (2013), Sosyoloji, Çev. Ed. Simten Coşar, Palme Yayıncılık, Ankara
Shepherd, Jean (2003), “Japon Performs First Transplants from Brain-Dead Donar” www.pntb.org/ffrndwrld.html
Thomas, Richard K. (2003), Society and Health Sociology for Health Professionals, KluwerAcademic Publishers, New York.
Turner, Bryan, S. (2011): Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi, Çev. Ümit Tatlıcan, Sentez Yayıncılık, Bursa.
Turner, S. Bryan (1990), “The Interdisciplinary Curriculum: From Social Medicine to Postmodernism”, Sociology of Health&Illness, Volume 12.
Türkdoğan, Orhan (1991): Kültür ve Sağlık-Hastalık Sistemi, MEB Yayınları, İstanbul.
Üçkuyu, Yavuz (2006), “Toplumsal Yapı ve Sağlık Sistemleri: Sağlık Sistemlerine Nasıl Bakılmalı”, Toplum ve Hekim, Cilt:21,Sayı:5-6 ,ss:325-330.
White, Kevin (2002), Sociology of Health and Illness, Sage Publications, London

APA	AYTAÇ Ö, KURTDAŞ M (2015). SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. , 231 - 250.
Chicago	AYTAÇ Ömer,KURTDAŞ MUZAFFER ÇAĞLAR SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. (2015): 231 - 250.
MLA	AYTAÇ Ömer,KURTDAŞ MUZAFFER ÇAĞLAR SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. , 2015, ss.231 - 250.
AMA	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. . 2015; 231 - 250.
Vancouver	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. . 2015; 231 - 250.
IEEE	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M "SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ." , ss.231 - 250, 2015.
ISNAD	AYTAÇ, Ömer - KURTDAŞ, MUZAFFER ÇAĞLAR. "SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ". (2015), 231-250.

APA	AYTAÇ Ö, KURTDAŞ M (2015). SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25(1), 231 - 250.
Chicago	AYTAÇ Ömer,KURTDAŞ MUZAFFER ÇAĞLAR SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25, no.1 (2015): 231 - 250.
MLA	AYTAÇ Ömer,KURTDAŞ MUZAFFER ÇAĞLAR SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.25, no.1, 2015, ss.231 - 250.
AMA	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2015; 25(1): 231 - 250.
Vancouver	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2015; 25(1): 231 - 250.
IEEE	AYTAÇ Ö,KURTDAŞ M "SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ." Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, ss.231 - 250, 2015.
ISNAD	AYTAÇ, Ömer - KURTDAŞ, MUZAFFER ÇAĞLAR. "SAĞLIK - HASTALIĞIN TOPLUMSAL KÖKENLERİ VE SAĞLIK SOSYOLOJİSİ". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 25/1 (2015), 231-250.