TY  - JOUR
TI  - Orta Çağ İslam Düşünce Dünyası’nın Roger Bacon’un Varlık Anlayışına Etkileri
AB  - On üçüncü yüzyıl Orta Çağ Avrupa Dünyası’nda başlayan tercümefaaliyetleri ile birlikte Yunanca ve Arapça çok sayıda eser Latinceyeaktarılmış ve Batılı birçok düşünürü etkilemişti. Bu isimlerden biri deRoger Bacon’dur (1214/1292). Bacon’un, De multipliatione specierum(Species’lerin Çoğalımı) adlı eserinde temel problemi doğa dünyasındavar olan şeylerin değişimi ve bu değişimin nedenlerini açıklamaktı. Buamaçla species kavramına yeni bir anlam yükleyerek, doğadaki değişimibu kavramla açıklamaya başlamıştı. Species’i “doğal bir failin ilk etkisi”olarak tanımlamış, doğal şeylerin hareket ilkesi olarak onun fiziksel/maddi bir güç olduğunu öne sürmüştür. Böylelikle değişimin kendisini fiziksel bir güçle açıklayarak metafiziksel olmayan bir nedensellikkuramı ortaya koymuştur. Bacon’un species’lerin çoğalımında ortayakoyduğu fiziksel nedensellik kuramı temelde ışık metaforunu epistemolojik ve metafizik bakımdan kullanan felsefî ve dini geleneğe dayanmaktaydı. Bu bakımdan Plotinuscu yayılım doktrininin Bacon’unfiziksel kuramına ve yayılımın fiziksel ilkesi olan species’lerin çoğalımıdüşüncesine dolaylı etkisi bulunmaktadır. Felsefesini etkileyen Plotinuscu kanallar Arapçadan Latinceye yapılan tercümeler aracılığıylaolmuştur. Özellikle Bacon ve hocası Robert Grosseteste’nin varlık düşüncesi konusunda etkilendiği düşünürler arasında Plotinus’un İslamDünyası’nda temsili olan Kindî yer almaktadır. Kindî’nin “evrendekiher varlık, bir yayınım/ışıma kaynağı olup, evrenin kendisi çok genişbir kuvvetler ağıdır” fikri Bacon’un fiziksel nedensellik kuramının temelini oluşturmaktadır. Kindî’nin yanı sıra İbn Cebirol, İbn Sînâ veİbnü’l-Heysem’den etkilenen Bacon, onlardan farklı olarak yeni birfiziksel nedensellik kuramı ortaya koymuş ve hatta İbnü’l-Heysem’in sadece optik alanına uyguladığı matematiksel/geometrik formülasyonuondan bir adım daha ileri götürerek tüm doğa dünyasına uygulamayaçalışmıştır. Dolayısıyla Bacon doğada bulunan değişimi sadece fizikselolarak açıklamakla kalmamış, doğadaki değişimin geometrik analizinide ortaya koymaya çalışmıştır. Böylelikle modern bilimin yolunu açandoğa alanından her türlü metafizik unsurların sıyrılması fikri çerçevesince kendinden önce ve kendi döneminde bulunan düşünürlerdenfarklılaşmış, doğa dünyasıyla ruhani dünyayı birbirinden ayırmıştır. Buamaçla makalemizde Orta Çağ İslam Düşünce Dünyası’nın RogerBacon’a etkileri temele alınarak, Bacon’un kendinden önceki düşünürlerden hangi bakımlardan farklılaştığı ortaya konulmaya ve doğa dünyasındaki değişimin kaynağının metafiziksel ilkelerden fiziksel ilkeleredönüşümü sergilenmeye çalışılacaktır.
AU  - KAYGIN, SERPİL
PY  - 2019
JO  - Erdem
VL  - 0
IS  - 77
SN  - 1010-867X
SP  - 127
EP  - 150
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/321756
ER  -