Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık
Yıl: 2018 Cilt: 19 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 327 - 343 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17679/inuefd.481895 İndeks Tarihi: 21-02-2020
Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık
Öz: Özel yeteneklilerin yaratıcılık becerileri üzerine birçok araştırma yapılmasının sebebi, yaratıcılığın bu bireylerin temel özelliklerinden biri olarak anılmasından kaynaklanmaktadır. Bu nitel doküman analizi çalışmasının amacı, Türkiye’deki özel yetenekli öğrencilerin yaratıcılık beceriler üzerine yapılan çalışmaları incelemektir. Literatür taraması sürecinde, elektronik veri tabanlarının gözden geçirilmesi araştırmaların başlıklarında, özetlerinde ya da anahtar kelimelerinde özel yetenekli (gifted/talented), yaratıcı düşünme (creative thinking) ve yaratıcılık (creativity) kelimelerinin kullanımı ile yapılmıştır. Tarama sonucunda, dışlama ve dahil etme kriterlerine uyan çalışmaların seçilmesinin ardından 12 doktora tezi, altı yüksek lisans tezi ve üç araştırma makalesi olmak üzere toplam 21 çalışmaya ulaşılmıştır. Türkiye’deki özel yeteneklilerin yaratıcılık becerileri üzerine yapılan bu araştırmalardan 18’i deneysel desende gerçekleşirken, üçü diğer nicel araştırma desenleri ile yapılmıştır. Doküman incelemesinin ardından elde edilen verilere göre bu çalışmalarda dört kez Yaratıcı Düşünme – Şekilsel Üretim Testi, iki kez Yaratıcılık Ölçeği (How Creative Are You?) ve 16 kez Torrance Yaratıcı Düşünme Testi kullanılmıştır. Araştırmaların çoğu 2011-2014 yılları arasında yapılmıştır. Sonuç olarak güncel araştırmalara ihtiyaç duyulduğu söylenebilir.
Anahtar Kelime: Konular:
Creativity in Research with Gifted Samples in Turkey
Öz: Creativity is considered as one of the basic characteristics of being gifted. As such abundant research on creativity-related research with the gifted population is available. The aim of this qualitative document analysis is to analyze research on creativity among gifted students in Turkey. In the literature review process, electronic databases were reviewed on the titles, keywords, or summaries of the studies with the words gifted (özel/üstün yetenekli), creative thinking (yaratıcı düşünme), and creativity (yaratıcılık). After literature review, a total of 21 studies that met the inclusion and exclusion criteria were identified: 12 (57,1%) doctoral dissertations, 6 (28,5%) master's theses and 3 (14,2%) research papers. Excluding experimental design, the number of quantitative studies were 3 (14.2%), wheras experimental studies were 18 (85.7%). According to the data obtained, 4 studies used the Test of Creative Thinking and Drawing Production Test (19%), 2 (9.5%) used the “How Creative are You?” test and, 16 (76.1%) used the Torrance Test of Creative Thinking (TCTT). Majority of the research was conducted between years of 2011 and 2014.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- *Akkan, E. (2010). Orta öğretimdeki üstün yetenekli öğrencilerin duygusal zekâ ve yaratıcılık düzeylerinin yaşam doyumlarını yordama gücü (Yayımlanmamış doktora tezi). Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat.
- *Akkaş, E. (2013). Bilim ve sanat merkezlerindeki uyum ve destek eğitimi programlarının üstün yeteneklilerde yaratıcılığa etkisi. Üstün Yetenekli Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 1(2), Özel sayı, 108-116.
- *Akkaş, E. (2014). Farklılastırılmıs problem çözme ögretiminin üstün zekâlı ve yetenekli ögrencilerin matematik problemlerini çözmelerine, tutumlarına ve yaratıcı düsünmelerine etkileri (Yayımlanmamış doktora tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
- *Altıntaş, E. (2014). Üstün zekalı öğrenciler için yeni bir farklılaştırma yaklaşımının geliştirilmesi ve matematik öğretiminde uygulanması (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
- Amabile, T. M. (1998). How to kill creativity. Harvard Business Review, 76(5), 76-87.
- Aslan, E. (2001). Kavram boyutunda yaratıcılık. Türk Psikolojik Danısma ve Rehberlik Dergisi, 16(2), 15-22.
- *Atalay, Ö. Z. (2014). Farklılaştırılmış sosyal bilgileri öğretiminin üstün zekalı öğrencilerin akademik başarı, tutum, eleştirel düşünme ve yaratıcılıklarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- *Batdal Karaduman, G. (2012). İlköğretim 5. sınıf üstün yetenekli öğrenciler içi farklılaştırılmış geometri öğretiminin yaratıcı düşünme, uzamsal yetenek düzeyi ve erişeye etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- *Bapoğlu, S. S. (2010). Üstün ve normal çocukların yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Brookhart, S. (2010). How to assess higher order thinking skills in your classroom. Alexandria,Virginia, USA: ASCD
- *Bütün, Ö. (2017). Üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcılığını geliştirmeye yönelik programın etkililiği (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- *Camcı Erdoğan, S. (2014). Bilimsel yaratıcılığı temel alan farklılaştırılmış fen ve teknoloji öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin başarı, tutum ve yaratıcılığına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Clark, B. (2013). Growing up gifted: Developing the potential of children at home and at school (8th ed.). Boston: Pearson.
- Coşkun, H., & Şenyurt, A. Y. (2015) Kişilik ve yaratıcılık ilişkisini inceleyen çalışmaları kullanılan ölçme araçlarına göre değerlendirilmesi. Kalem Eğitim ve İnsan Bilimleri Dergisi, 5(2), 35-65.
- *Çetinkaya, Ç. (2013). Sıradışı konular çalışma etkinliklerinin yaratıcılığa etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çanakkale.
- *Eşsizoğlu, G. (2013). Sosyal bilgiler öğretiminde proje tabanlı öğrenmenin üstün zihin düzeyindeki öğrencilerin erişilerine, yaratıcı ve eleştirel düşünme düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Facione, P. A. (1990). Critical thinking: A statement of expert consensus for purposes of educational assessment and instruction. Millbrae, CA: Academic.
- Guilford, J. P. (1950). Creativity. American Psychologist, 5, 444-454.
- Haladyna, T. M. (1997) Writing test items to evaluate higher order thinking. Allyn & Bacon,
- Heong, Y. M, Othman, W.B., Yunos, J.B.M., Kiong, T.T., Hassan, R.B. & Mohamad, M.M.B. (2011). The level of Marzano Higher Order Thinking Skills among technical education students. International Journal Of Social Science And Humanity, 1(2), 121-125. Doi: 10.7763/IJSSH.2011.V1.20
- Houtz, C. J. & Krug, D. (1995). Assessment of creativity: Resolving a mid-life crisis. Educational Psychology Review, 7(3), 269-299.
- Hu. W., & Adey, P. (2002). A scientific creativity test for secondary school students, International Journal of Science Education, 24(4), 389-403, doi:10.1080/09500690110098912
- *Kanlı, E. (2008). Fen ve teknoloji öğretiminde probleme dayalı öğrenmenin üstün ve normal zihin düzeyindeki öğrencilerin erişi, yaratıcı düşünme ve motivasyon düzeylerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- *Kaplan Sayı, A. (2013). Farklılaştırılmış yabancı dil öğretiminin üstün zekalı veyetenekli öğrencilerde erşiye, eleştirel düşünmeye ve yaratıcılığa etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Karabey, B. & Yürümezoğlu, K. (2015). Yaratıcılık ve üstün yetenekliliğin zeka kuramları açısından değerlendirilmesi. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 40, 86-106.
- *Karataş Deringöl, Y. (2013). Farklılaştırılmış matematik öğretiminin üstün zeka ve yetenekli öğrencilerde erişiye, yaratıcılığa, tutuma ve akademik benliğe etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Kaya, B. (2013). Yaratıcı yazma becerisinin geliştirilmesine yönelik yapılan çalışmalardan bir derleme. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 1(2), 89-101.
- Kim, M.K., Roh, I.S. & Cho, M.K. (2016). Creativity of gifted students in an integrated math science instruction, Thinking Skills and Creativity, 19, 38-48.
- Kim, K. H. (2006). Can we trust creativity tests? A review of the Torrance Tests of Creative Thinking (TTCT). Creativity Research Journal, 18(1), 3-14. doi:10.1207/s15326934crj1801_2
- Kozbelt, A., Beghetto, R.A. & Runco, M.A. (2010) Theories of creativity. In J. C. Kaufman & R.J. Sternberg (Ed.), Cambridge Handbook of Creativity, (pp. 20-47). New York: Cambridge University Press.
- *Kök, B. (2012). Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerde farklılaştırılmış geometri öğretiminin yaratıcılığa, uzamsal yeteneğe ve başarıya etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Köksal, M. S., Göğsu, D. & Kılıç, O. (2017). Türkiye’de özel yeteneklilerin gelişimi hangi özellikler açısından sağlanmalı? Bir paydaşlar görüşü çalışması. Türk Üstün Zeka ve Eğitim Dergisi, 7(1), 2-18.
- Köksal, M.S., Göğsu, D. & Akkaya, G. (2017). Türkiye’de özel yeteneklilere neyi, nasıl öğretmeli ve nasıl değerlendirmeli?: Bir paydaşlar görüşü çalışması. International Journal of Turkish Educational Sciences, 5(9), 190-203.
- Lewis, A., & Smith, D. (1993). Defining higher order thinking. Theory Into Practice, 32(3), 131-137.
- Maçkalı, Z., Gülöksüz, S. & Oral, T. (2014) Yaratıcılık ve iki uçlu bozukluk. Türk Psikiyatr Dergisi, 25(1), 50-59.
- Maier, N. R. F. (1933). An aspect of human reasoning. British Journal of Psychology, 24, 144-155
- Maier, N. R. F. (1937). Reasoning in rats and human beings. The Psychological Review, 44, 365-374.
- Makel, M. C. & Plucker, J. A. (2003). Creativity. Steven I. Pfeiffer (Ed.) Handbook of giftedness in children (3. Ed.), (p. 247-270). Boston: Allyn & Bacon.
- Marland, S. P., Jr. (1972). Education of the gifted and talented: Report to the Congress of the United States by the U.S. Commissioner of Education and background papers submitted to the U.S. Office of Education. 2 vols (Government Documents, Y4.L 11/2: G36). Washington, DC: U.S. Government Printing Office.
- MEB. (2013). Özel yetenekli bireyler strateji ve uygulama planı (2013-2017). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı.
- Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). Quantitative data analysis: An expanded Sourcebook. (2nd ed.) Thousand Oaks, CA: Sage.
- Öner, N. (1978). Yaratıcılık ve üstün zeka. Türk Psikoloji Dergisi, 1(3), 10-16.
- *Özyaprak, M. (2012). Üstün zekâlı ve yetenekli 5.sınıf ögrencilerine yönelik farklılaştırılmış yaratıcı matematik programı (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Parnes. S. J. (2004). Visionizing: Innovating your opportunities. (T. Castilli, Ed. ) Buffalo, NY: Creative Education Foundation Press.
- Partnership for 21st Century Skills. (2017). 6 Temmuz 2018 tarihinde http://www.p21.org/our-work/p21framework adresinden alınmıştır.
- Plucker, J. A., Beghetto, R. A., & Dow, G. T. (2004). Why isn't creativity more important to educational psychologists? Potentials, pitfalls, and future directions in creativity research. Educational Psychologist, 39(2), 83-96. doi:10.1207/s15326985ep3902_1.
- Pretz, J. E., Naples, A. J., Sternberg, R. J. (2003). Recognizing, defining and representing problems. In J. E. Davidson & Sternberg (Eds), The psychologt of problem solving (pp. 3-30). http://dx.doi.org/10.1017/BC09780511615771.002
- Renzulli, J. S. (2012). Reexamining the role of gifted education and talent development for the 21th century: A four-part theoretical approach. Gifted Child Quarterly, 56, 150-159 doi:10.1177/0016986212444901
- Renzulli, J. S. (1978). What makes giftedness?: Reexamining a definition. Phi Delta Kappan, 92(8), 81-88. doi:10.1177/003172171109200821
- Rhodes, M. (1961). An analysis of creativity. The Phi Delta Kappan, 42(7), 305-310.
- Runco, M. A. (2004). Creativity. Annual Review of Psychology, 55(1), 657- 687. doi:10.1146/annurev.psych.55.090902.141502
- Runco, M. A. (2003). Education for creative potential. Scandinavian Journal of Educational Research, 47, 317-324. doi:10.1080/00313830308598
- *Sıdar, R. (2011). Bilim sanat merkezinde okuyan öğrencilerin yaratıcılıklarının problem çözme becerilerine etkisi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Niğde Üniversitesi, Niğde.
- Simonton, D. K. (1990). History, chemistry, psychology, and genius: An intellectual autobiography of historiometry. In M. A. Runco & R. S. Albert (Ed.), Theories of reativity (pp. 92-115). Newbury Park, CA: Sage.
- Silverman, L. K. (2013). Giftedness 101. New York: Springer Pub.
- Sternberg, R. J. (2006). The nature of creativity. Creativity Research Journal, 18(1), 87-98. doi: 10.1207/s15326934crj1801_10
- Sternberg, R. J., Kaufman, J. C., & Pretz, J. E. (2002). The creativity conundrum: A propulsion model of kinds of creative contributions. New York: Psychology Press.
- Sternberg, R. & Baron, B. B, (1985) . A statewide approach to measuring critical thinking skills. Educational Leadership 43(2), 40-43.
- Sternberg, R. J. (1984). What should intelligence tests test? Implications of a triarchic theory of intelligence for intelligence testing. Educational Researcher, 13, 5–15.
- Sternberg, R. J. (2018) 21 Ideas: A 42-year search to understand the nature of giftedness. Roeper Review, 40(1), 7-20. doi: 10.1080/02783193.2018.1393609
- Summak, A.E.G. & Aydın, Z. (2011). Yaratıcılık ve ulusal eğitim programlarında yaratıcılığa ilişkin araştırmalar. e-Journal of New World Sciences Academy, 1C0299, 6(1), 362-385.
- *Şahin, F. (2014). The effectiveness of mentoring strategy for developing the creative potential of the gifted and non-gifted stutends. Thinking Skills and Creativity, 14, 47-55.
- TBMM. (2012). Türkiye Büyük Millet Meclisi üstün yetenekli çocukların keşfi, eğitimleriyle ilgili sorunların tespiti ve ülkemizin gelişimine katkı sağlayacak etkin istihdamların sağlanması amacıyla kurulan Meclis araştırma komisyonu raporu. Yasama Dönemi: 24, Yasama Yılı: 3. Ankara.
- Torrance, E. P. (1981). Predicting the creativity of elementary school children (1958-1980) and the teacher who ‘made a difference’. Gifted Child Quarterly, 25, 55-62.
- Torrance, E. P. (1962). Guiding creative talent. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall.
- Torrance, E. P. (1974). Torrance tests of creative thinking. Lexington, MA: Personnel Press.
- Torrance, E. P. (1973). Torrance Tests of Creative Thinking: Norms technical manual. Lexington Mass.: Personnel Press Inc.
- Torrance, E. P. & Presbury, J. (1984). The criteria of success used in 242 recent experimental studies of creativity. Creative Child & Adult Quarterly, 9, 238-243.
- Treffinger, D. J. (2003). Assessment and measurement in creativity and creative problem solving. In C. Houtz (Ed.), The educational psychology of creativity (pp. 59–93). Cresskill, NJ: Hampton Press.
- Treffinger, D. J. & Isaksen, S. G. (2005). Creative problem solving: History, development, and implications for gifted education and talent development. Gifted Child Quarterly, 49(4), 342-353.
- *Umar, N. Ç. (2014). Karma öğrenme yöntemi ile farklılaştırılmış öğretim ortamının üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına eleştirel düşünme becerilerine ve yaratıcılıklarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- Wallas, G. (1926). The art of thought. New York: Harcourt.
- *Yaman, Y. (2014). Beyin temelli fen öğretiminin üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına, yaratıcılıklarına, eleştirel düşünmelerine ve tutumlarına etkisi (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
- *Yavuz, Y., & Yavuz, O. (2016). Destek eğitim odasında uygulanan etkinliklerin ilkokul düzeyindeki üstün yetenekli öğrencilerin yaratıcılık becerilerine etkisi. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 4 (1), 1-13.
- Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
- Yuvacı, Z., & Dağlıoğlu, H. E. (2016). Okul öncesi dönem üstün yetenekli çocukların yaratıcılıklarını desteklemede öğretmene düşen görevler ve etkinlik örnekleri. International Journal of Early Childhood Special Education, 8(1), 39-61.
| APA | BIÇAKCI M, Baloğlu M (2018). Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. , 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| Chicago | BIÇAKCI MEHMET,Baloğlu Mustafa Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. (2018): 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| MLA | BIÇAKCI MEHMET,Baloğlu Mustafa Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. , 2018, ss.327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| AMA | BIÇAKCI M,Baloğlu M Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. . 2018; 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| Vancouver | BIÇAKCI M,Baloğlu M Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. . 2018; 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| IEEE | BIÇAKCI M,Baloğlu M "Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık." , ss.327 - 343, 2018. 10.17679/inuefd.481895 |
| ISNAD | BIÇAKCI, MEHMET - Baloğlu, Mustafa. "Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık". (2018), 327-343. https://doi.org/10.17679/inuefd.481895 |
| APA | BIÇAKCI M, Baloğlu M (2018). Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| Chicago | BIÇAKCI MEHMET,Baloğlu Mustafa Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19, no.3 (2018): 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| MLA | BIÇAKCI MEHMET,Baloğlu Mustafa Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, vol.19, no.3, 2018, ss.327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| AMA | BIÇAKCI M,Baloğlu M Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018; 19(3): 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| Vancouver | BIÇAKCI M,Baloğlu M Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 2018; 19(3): 327 - 343. 10.17679/inuefd.481895 |
| IEEE | BIÇAKCI M,Baloğlu M "Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık." İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19, ss.327 - 343, 2018. 10.17679/inuefd.481895 |
| ISNAD | BIÇAKCI, MEHMET - Baloğlu, Mustafa. "Türkiye’de Özel Yeteneklilerle Yapılan Araştırmalarda Yaratıcılık". İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 19/3 (2018), 327-343. https://doi.org/10.17679/inuefd.481895 |
