Yıl: 2019 Cilt: 11 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 242 - 262 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26791/sarkiat.525081 İndeks Tarihi: 26-02-2020

SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ

Öz:
Sünnetin kaynakları, başka bir ifadeyle, Hz. Peygamber’in bilgi kaynaklarının nelerolduğu meselesi İslam düşünce tarihi boyunca önemli bir tartışma konusu olagelmiştir.Sahabe döneminde belirgin bir şekilde gündeme gelmeyen sünnetin kaynağı meselesihicrî birinci asrın sonları ya da ikinci asrın başlarında konuşulmaya başlanmıştır. “Hz.Peygamber’in söz ve uygulamalarının kaynağının vahiy olmasının ne tür bir önemivardır?” sorusunun, meselenin ele alınacağı zemini oluşturmaya ve kavramaya katkısağlayacağı düşünülmektedir. Hz. Peygamber’in ve sahabenin uygulamalarınabakıldığında onların, sözün; vahiy kaynaklı olması, yazılması ve tilavetiyle ibadetedilmesi şeklindeki üç vasfını birbirinden ayrılmaz özellikler olarak gördüklerianlaşılmaktadır. Bütün bu özellikler vahyin lafzen korunmuşluğu düşüncesiyle doğrudanirtibatlıdır. Hadisin kaydı bakımından Kur’an’ın nüzul ve Mushaflaşma sürecininzıddına bir süreç işletilmişken, Mushaflaşma sonrasında Kur’an’ın temel vasıflarınınhadise -tabiatına uygun gelecek şekilde- atfedilmesi söz konusudur. İlerleyendönemlerde bu vasıfların hadise atfedilmesi yeni formlarda yenilenerek devam etmiştir.Konunun, peygamber tasavvuru, kaynakların hiyerarşik düzeni, sünnet-hadis ilişkisi,sünnetin tanımı, hadislerin anlaşılması gibi meselelere doğrudan etkide bulunduğu;üstelik sünnetin kaynağı meselesine dair itikadî ve ideolojik yaklaşımların, teorikzeminini aşarak sünnet anlayışında temel farklılıklar ortaya çıkardığı, fikrî veuygulamaya ilişkin bir takım sonuçlar ürettiği görülmektedir.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi

THE TRANSFORMATION OF THE CONSIDERATIONS ON THE SOURCE OF SUNNAH

Öz:
The source of sunnah, in other words, the question of what the sources of Prophet’s knowledge were, throughout the history of Islamic thought, has been a matter of debate. The issue of the source of sunnah wasn’t focused on in the period of the Companions (Sahaba). By the end of the first century or the beginning of the second century, it came into question. In terms of those who advocate different ideas about the relationship between sunnah and revelation, it is believed that the question that “What is the importance of that the source of the Prophet’s words and practices is revelation” can create the common ground for the issue and contribute to the perception of the concept. The practises of the Prophet and the Companions -after the Prophet’s death- show that there is a correlation between that the features of oral text as being revealed and being written form and reading for worship. All these features are directly related to the thought of that the revelation is guarded verbal (lafzan). In the beginning of the period, the stages which hadith went through in its process of recording were keep going opposite to stages of Qur’an in its process of coming down (nuzul) and being compiled into a book (Mushaf). However, after that Qur’an was compiled into a book (Mushaf), its main features were transferred and adapted to sunnah, which were suitable to sunnah’s nature. In the following periods, the transfer of these features has been renewed in the new frameworks. This subject has a direct effect on issues such as the imagination of the prophet, the hierarchical order of resources, the relationship between sunnah and hadith, the definition of sunnah and the understanding of hadiths. Moreover, theological and ideological approaches to the source of the sunnah didn’t stay in theoretical framework but caused fundamental differences in thought of sunnah and produced a number of conclusions about the idea and practice.
Anahtar Kelime:

Konular: Din Bilimi
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abdürrezzâk, Ebû Bekr b. Hemmâm es-San‘ânî. el-Musannef. Beyrut: el-Mektebetü’lİslâmî, 1403.
  • Agitoğlu, Nurullah. “Hadiste Bağlam İnşası”. The Journal for Academic Social Science Studies 6/5 (Mayıs 2013): 127-145.
  • Aliyyü’l-Kârî, Ebü’l-Hasen Ali b. Muhammed. Mirkâtü’l-mefâtîh şerhu Mişkâti’lmesâbîh. Beyrut: Dâru’l-Fikr, 1422/2002.
  • Âlü Teymiyye, el-Müsevvede fî usûli’l-fıkh. thk. Muhammed Muhyiddîn Abdülhamîd. B.y.: Dâru’l-kütübi’l-Arabî, ts.
  • Âmidî, Ebü’l-Hüseyn Seyyidüddîn Ali b. Ebî Ali. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Abdurrezzâk Afîfî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, ts.
  • Aybakan, Bilal. Fıkıh İlminin Oluşum Sürecinde İcmâ. İstanbul: İz Yayıncılık, 2007.
  • Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmud b. Ahmed. Umdetü’l-kârî şerhu sahîhi’lBuhârî. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, , ts.
  • Buhârî, Muhammed b. İsmail. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır. B.y.: Dâru tavkı’n-necât, 1422.
  • Çelik, Hüseyin-Eyüpoğlu, Osman. “Vahiy Bağlamında Kur’an-Sünnet İlişkisi”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi 5/4 (2016): 35-64.
  • Dârekutnî, Ebü’l-Hasen Ali b. Ömer. Ahbâru Amr b. Ubeyd el-basrî el-mutezilî.
  • Dımaşk: Zâhiriyye Kütüphanesi, vr. 10. Evrak 12, 98-109, (Upload wikimedia.org/wikisource/ar/5/52. Erişim tarihi: 03.10.2013).
  • Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş‘as. es-Sünen. thk. Muhammed Muhyiddîn. Beyrut: elMektebetü’l-asriyye, ts. Ertürk, Mustafa. Sünnetin Güncelleştirilmesine Doğru. Ankara: İlâhiyât, 2005.
  • Erul, Bünyamin. “Hz. Peygamber’e Kur’an Dışında Vahiy Geldiğini İfade Eden Rivayetlerin Tahlil ve Tenkidi”, İslâmiyât, I/1 (1998): 55-72.
  • Genç, Mustafa. Sünnet-Vahiy İlişkisi. İstanbul: Beka Yayınları, 2015.
  • Gürler, Kadir. Ehl-i Hadisin Düşünce Yapısı. Bursa: Emin Yayınları, 2007.
  • Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. el-Kifâye fî İlmi’r-rivâye. thk. Ebû Abdillah esSevrakî-İbrahim Hamdî el-Medenî. Medine: el-Mektebetü’l-ilmiyye, ts.
  • Hatîb, Ebû Bekr Ahmed b. Ali b. Sâbit. Takyîdü’l-ilm. Beyrut: İhyâü’s-sünneti’nnebeviyye, ts.
  • İbn Abdilber, Ebû Ömer Yûsuf en-Nemerî. Câmiu beyâni’l-ilm ve fadlih. thk. Ebü’lEşbâl ez-Züheyrî. Suûd: Dâru İbni’l-Cevzî, 1414/1994.
  • İbn Adî, Ebû Ahmed el-Cürcânî. el-Kâmil fî du‘afâi’r-ricâl. thk. Âdil Abdülmevcûd-Ali Muhammed Muavvız. Beyrut: el-Kütübi’l-ilmiyye, 1418/1998.
  • İbn Ebî Cemre, Ebû Muhammed Abdullah. Behcetü’n-nüfûs ve tehallîhâ mâ lehâ ve mâ alyehâ. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-ilmiyye, 1433/2012.
  • İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed. el-Kitâbü’l-Musannef fî’l-ehâdîsi ve’l-Âsâr. thk. Kemal Yusuf el-Hût. Riyad: Mektebetü’r-rüşd, 1409.
  • İbn Hacer, Ebü’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî. Nüzhetü’n-nazar fî tavdîhi nuhbeti’lfiker fî mustalahi ehli’l-eser. thk. Abdullah b. Dayfillah er-Rahîlî. Riyad: Matbaatü sefîr, 1422.
  • İbn Hanbel, Ebû Abdillah Ahmed b. Muhammed. el-Müsned. thk. Şuayb el-ArnaûdÂdil Mürşîd ve diğerleri. B.y.: Müessesetü’r-Risâle, 1421/2001.
  • İbn Hazm, Ebû Muhammed Ali b. Ahmed. el-İhkâm fî usûli’l-ahkâm. thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Beyrut: Dâru’l-âfâki’l-cedîde, ts.
  • İbnü’l-Arabî, Muhammed b. Abdillah Ebû Bekr. Ahkâmu’l-Kur’ân. thk. Muhammed Abdülkâdir Atâ. Beyrut: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1424/2003.
  • Kandemir, M. Yaşar, “el-Câmiu’s-sahîh”, DİA (İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1993): 7, 114–123.
  • Keleş, Ahmet. Sünnet –Yeni Bir Usûl Denemesi-. İstanbul: İnsan Yayınları, 2006.
  • Kırbaşoğlu, M. Hayri. İslam Düşüncesinde Sünnet –Eleştirel Bir Yaklaşım-. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 1996.
  • Ma‘mer b. Râşid. el-Câmi‘ (Abdürezzak’ın Musannef’inin sonunda). thk. Habîburrahmân el-Azamî. Beyrut: el-Mektebetü’l-İslâmî, 1413.
  • Macit, Yunus. Ömer b. Abdilazîz’in Hadis Kültüründeki Yeri. Samsun: Din ve Bilim Kitapları Yayınları, 2006.
  • Mervezî, Ebû Abdillah Muhammed b. Nasr. es-Sünne. thk. Sâlim Ahmed es-Selefî. Beyrut: Müessesetü’l-kütübi’s-sekâfiyye, 1408.
  • Müslim, Ebü’l-Hüseyn Müslim b. Haccâc. el-Câmiu’s-sahîh. thk. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Beyrut: Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî, ts.
  • Nesâî, Ebû Abdirrahman Ahmed b. Şuayb. es-Sünen. thk. Abdülfettâh Ebû Gudde. Halep: Mektebü’l-matbû‘âti’l-İslâmiyye, 1406/1986.
  • Özafşar, M. Emin. “Polemik Türü Rivâyetlerin Gerçek Mâhiyeti”. İslâmiyât, 1/3, (Temmuz-Eylül, 1998): 19-48.
  • Özşenel, Mehmet. Sünnet ve Hadisi Değerlendirme ve Anlamada Ehl-i Rey ve Ehl-i Hadis Yaklaşımları ve İmam Şeybânî. İstanbul, 1999.
  • Sancaklı, Saffet. “Sünnet Vahiy İlişkisi”. Diyanet İlmî Dergi 34 (Eylül, 1998): 53-70.
  • Sehâvî, Ebü’l-Hayr Şemsüddîn Muhammed b. Abdirrahman. Fethu’l-muğîs bi şerhi elfiyeti’l-hadîs. thk. Ali Hüseyn Ali. Mısır: Mektebetü’s-sünne, 1424/2003.
  • Semerkandî, Ebû Bekr Alâüddîn. Şerhu te’vîlâti’l-Kur’ân (Yazma), Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi-Medine Bölümü, no. 179, vv. 31a, 126b.
  • Serahsî, Muhammed b. Ahmed Ebû Sehl. Usûl. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, ts.
  • Süyûtî, Celâlüddîn Ebü’l-Fadl Abdurrahman, Tedrîbu’r-râvî fî şerhi takrîbi’n-nevevî. thk. Ebû Kuteybe Muahmmed el-Fâryâbî. B.y.: Dâru tayyibe, ts.
  • Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs. el-Üm. Beyrut: Dâru’l-ma‘rife, 1410/1990.
  • Şâfiî, Ebû Abdillah Muhammed b. İdrîs. er-Risâle. thk. Ahmed Şâkir. Mısır: Mektebetü’l-halebî, 1358/1940.
  • Şâtıbî, İbrahim b. Musa el-Lahmî. el-İ‘tisâm. thk. Selîm b. Iyd el-Hilâlî. Suûd: Dâru İbn Affân, 1412/1992.
  • Şehristânî, Ebü’l-Feth Muhammed b. Abdilkerîm. el-Milel ve’n-nihal, B.y.: Müessesetü’l-halebî, ts.
  • Türcan, Selim. Neshin Problematik Tarihi. Ankara: Otto Yayınları, 2017.
  • Türcan, Zişan. “Bazı Hanefî Usulcülerin Mana ile Rivayet Meselesine Yaklaşımları”. Süleyman Demirel Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2 (2011): 109-126.
  • Uraler, Aynur, “Sünnetin Kaynağı Üzerine Bazı Tesbitler”. Hadis Tetkikleri Dergisi (HTD) 4/2 (2006): 81-106.
  • Ürkmez, Ahmed. “Teori ile Güncel Arasında Hadis/Sünnet İnkârı”. İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi 7/1 (Bahar 2016): 173-185.
  • Yıldırım, Enbiya. “Sünnet Veya Rivayet Karşıtı Söylemlerin Tarihi”. İslam’ın Anlaşılmasında Sünnetin Yeri ve Değeri, Kutlu Doğum Sempozyumu 2001. (2003): 159-164.
APA Türcan Z (2019). SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. , 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
Chicago Türcan Zişan SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. (2019): 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
MLA Türcan Zişan SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. , 2019, ss.242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
AMA Türcan Z SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. . 2019; 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
Vancouver Türcan Z SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. . 2019; 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
IEEE Türcan Z "SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ." , ss.242 - 262, 2019. 10.26791/sarkiat.525081
ISNAD Türcan, Zişan. "SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ". (2019), 242-262. https://doi.org/10.26791/sarkiat.525081
APA Türcan Z (2019). SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11(1), 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
Chicago Türcan Zişan SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 11, no.1 (2019): 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
MLA Türcan Zişan SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, vol.11, no.1, 2019, ss.242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
AMA Türcan Z SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2019; 11(1): 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
Vancouver Türcan Z SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ. e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 2019; 11(1): 242 - 262. 10.26791/sarkiat.525081
IEEE Türcan Z "SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ." e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi, 11, ss.242 - 262, 2019. 10.26791/sarkiat.525081
ISNAD Türcan, Zişan. "SÜNNETİN KAYNAĞINA DAİR TASAVVURLARIN DÖNÜŞÜMÜ". e-Şarkıyat İlmi Araştırmalar Dergisi 11/1 (2019), 242-262. https://doi.org/10.26791/sarkiat.525081