Yıl: 2018 Cilt: 13 Sayı: 145 Sayfa Aralığı: 61 - 72 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-02-2020

Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi

Öz:
Türk Anayasa Hukukunda yasama sorumsuzluğu, Meclis üyelerinin parlamento çalışmalarındaki oy ve sözlerinden;parlamentoda ileri sürdükleri düşüncelerinden, kullandıkları oylardan ve beyanlarından; ve bunları parlamento dışında tekrarlamaktan ve açığa vurmaktan dolayı süresiz ve mutlak bir şekilde koruma sağlayan yasama bağışıklığı olarakkabul edilmektedir. Bu bağışıklık türü, niteliği ve sonuçları itibariyle aralarında belirgin farklar olsa da Anayasa’da,“yasama dokunulmazlığı” koruması ile birlikte ve “Yasama Dokunulmazlığı” başlığı altında düzenlenmektedir. Parlamenter demokrasilerin bulunduğu hemen her anayasal düzende o veya bu şekilde benimsenmiş olan bu koruma,milletvekilinin şahsına tanınmış bir ayrıcalık olmayıp onun, vatandaşın iradesini parlamento çalışmalarına endişedenarınmış ve sabote edilemez biçimde taşıyabilmesini sağlamayı amaçlar. Bazı anayasalar tarafından ayrıntılarıyladüzenlenmiş olan bu bağışıklık türü, Türkiye gibi bazı ülkelerde ise kapsama ve sınırlara dair birtakım tartışmalarıbarındırmaktadır. Bu gibi tartışmalı noktalar, zaman içinde değişikliğe uğramış olan ulusal yargı içtihatları ile netleştirilmeye çalışılırken, İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi de bazı kararlarında tartışmalı noktalara ışık tutmaktadır.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk

Disabling Non-Liability as a Parliamentary Immunity

Öz:
In Turkish Constitutional law, the parliamentary immunity called “non-liability” is granted to members of the parliament so that they will absolutely and indefinitely not be held liable for their votes and statements during parliamentary proceedings, for the views they expressed before the Assembly, and for repeating or revealing these outside the Assembly. This type of protection has been regulated in the constitution under the title of “Parliamentary Immunities” together with “inviolability”, though these immunities have many significant differences in terms of their nature and consequences. The protection of “non-liability”, which is found in various forms in almost all parliamentary democracies, is not a privilege granted to the members of parliament, but rather it is a tool to protect the national will in the parliament. The constitutions of some parliamentary democracies regulate the protection of non-liability in detail. However, vague constitutional regulations in the Constitution of the Republic of Turkey have given rise to discussions on the scope and boundaries of this protection. While efforts to clarify such controversial points have been made by the national judiciary in case-law, the European Court of Human Rights has also shed light on these points in some of its judgments.
Anahtar Kelime:

Konular: Hukuk
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik
  • ARSEL, İlhan: “Türk Anayasa Hukukunun Umumi Esasları”, Ankara 1965.
  • BOYAR, Oya: “İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi Karlarında ‘Yasama Muafiyetleri’”, Erdoğan Teziç’e Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları, İstanbul 2007.
  • CHAFETZ, Josh: Democracy’s Privileged Few, 2007.
  • DURSUN, İsmail: “Yasama Sorumsuzluğunun Hakaret Suçu Bakımından Değerlendirilmesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, Sayı: 1, 2013.
  • GÖNENÇ, Levent / ERGÜN, Ozan: “1982 Anayasası’na Göre Yasama Sorumsuzluğu ve Yasama Dokunulmazlığı”, http://www.yasayananayasa.ankara.edu.tr.
  • GÖZLER, Kemal: Anayasa Hukukunun Genel Teorisi, 1. Baskı, Bursa 2011.
  • İBA, Şeref: Parlamento Hukuku, 6. Baskı, Ankara 2017.
  • İZGİ, Ömer / GÖREN, Zafer: Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının Yorumu, Ankara 2002.
  • KIRATLI, Metin: Parlamenter Muafiyetler, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1961.
  • ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, 15. Baskı, Ankara 2014.
  • TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı, İstanbul 2013.
  • TEZİÇ, Erdoğan: Anayasa Hukuku, 17. Baskı, İstanbul 2014.
  • TRUTE, Hans-Heinrich: Art. 46-48 GG, I. v. Münch/P. Kunig (Hrsg.), Grundgesetzkommentar, Bd. 2, 3. Auflage, München 1995.
  • Venedik Komisyonu’nun Parlamenter Bağışıklıkların Kapsamı ve Kaldırılmasına Dair 14.5.2014 Tarihli Raporu, CDL-AD (2014)011.
  • Anayasa Mahkemesi, 25.9.1967 tarihli ve E. 1967/22-K. 1967/22 sayılı Karar, RG: 25.9.1967 - 12734.
  • Anayasa Mahkemesi, 21.3.1994 tarihli ve E. 1994/16, K. 1994/35 sayılı Karar; Anayasa Mahkemesi, 21.3.1994 tarihli ve E. 1994/7, K. 1994/26 sayılı Karar.
  • Anayasa Mahkemesi, 29 Ocak 2008 tarihli ve E. 2002/1, K. 2008/1 sayılı Karar (HAK-PAR Kararı), RG: 1.7.2008 -26923.
  • Anayasa Mahkemesi, 2.1.2014 tarihli ve 2013/9894 başvuru sayılı Karar (Gülser Yıldırım Başvurusu) §54, RG: 3.1.2014 - 28871.
  • Anayasa Mahkemesi, 9.2.2017 tarihli ve E. 2017/13-K. 2017/21 sayılı Karar, RG: 28.2.2017 - 29993.
  • Anayasa Mahkemesi, 25.10.2017 tarihli ve 2014/1577 başvuru sayılı Karar (Kemal Kılıçdaroğlu Başvurusu), RG: 29 Kasım 2017, Sayı 30255.
  • Anayasa Mahkemesi, 21.3.2018 tarihli ve 2016/41020 başvuru sayılı Karar (İdris Baluken Başvurusu).
  • İHAM’ın 23.4.1992 tarihli ve 11798/85 başvuru numaralı Castells v. İspanya kararı.
  • İHAM’ın 30.1.1998 tarihli ve 133/1996/752/951 başvuru numaralı TBKP v. Türkiye kararı.
  • İHAM’ın 8.12.1999 tarihli ve 23885/94 başvuru numaralı ÖZDEP v. Türkiye kararı.
  • İHAM’ın 12.11.2003 tarihli ve 26482/95 başvuru numaralı STP v. Türkiye kararı.
  • İHAM’ın 17.12.2002 tarihli ve 35373 başvuru numaralı A v. Birleşik Krallık kararı.
  • İHAM’ın 30.01.2003 tarihli ve 45649/99 başvuru numaralı Cordova v. İtalya kararı.
  • Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 11.12.1978, E. 1978/97, K. 1978/13985.
  • Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 1.10.2001, E. 2001/4476, K. 2001/8768.
  • Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, 22.4.2004, E. 2003/1548, K. 1004/5385.
  • Yargıtay 16. Ceza Dairesi, 18.11.2016, E. 2016/3657, K. 2016/6896.
  • Genel Kurul Tutanağı, 26. Dönem, 2. Yasama Yılı, 57. Birleşim, 13 Ocak 2017.
  • Genel Kurul Tutanağı, 26. Dönem, 3. Yasama Yılı, 36. Birleşim, 13 Aralık 2017.
APA Can O, ŞİMŞEK DÜLGER D (2018). Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. , 61 - 72.
Chicago Can Osman,ŞİMŞEK DÜLGER DUYGU Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. (2018): 61 - 72.
MLA Can Osman,ŞİMŞEK DÜLGER DUYGU Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. , 2018, ss.61 - 72.
AMA Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. . 2018; 61 - 72.
Vancouver Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. . 2018; 61 - 72.
IEEE Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D "Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi." , ss.61 - 72, 2018.
ISNAD Can, Osman - ŞİMŞEK DÜLGER, DUYGU. "Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi". (2018), 61-72.
APA Can O, ŞİMŞEK DÜLGER D (2018). Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi, 13(145), 61 - 72.
Chicago Can Osman,ŞİMŞEK DÜLGER DUYGU Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi 13, no.145 (2018): 61 - 72.
MLA Can Osman,ŞİMŞEK DÜLGER DUYGU Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi, vol.13, no.145, 2018, ss.61 - 72.
AMA Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi. 2018; 13(145): 61 - 72.
Vancouver Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi. 2018; 13(145): 61 - 72.
IEEE Can O,ŞİMŞEK DÜLGER D "Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi." Terazi Hukuk Dergisi, 13, ss.61 - 72, 2018.
ISNAD Can, Osman - ŞİMŞEK DÜLGER, DUYGU. "Yasama Sorumsuzluğunun İşlevsizleştirilmesi". Terazi Hukuk Dergisi 13/145 (2018), 61-72.