TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*
Yıl: 2018 Cilt: 3 Sayı: 55 Sayfa Aralığı: 77 - 98 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-03-2020
TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*
Öz: Bu çalışmada Turgut Özal’ın dış politika anlayışı, özellikle ekonomi anlayışının şekillenmesine hazırlık olan 1979-1983 dönemindenbaşlanarak ele alınmıştır. Sonrasında iseÖzal’ın daha etkili bir aktör olduğu ve Amerika ile ilişkilerin daha da yakınlaştığı 1983-1989 arasındaki dönem ile Körfez Savaşı’nailişkin kararların alındığı ve Özal’ın görece engüçlü olduğu 1989-1993 arasındaki dönemincelenmiş; böylece, Özal dönemi toplamdaüç dönem olarak ele alınmıştır. Ekonomikdönüşümün belirginliği ve yeni kurulan TürkiCumhuriyetlerin inisiyatif alabilme noktasında fırsat olmaları nedeniyle bu konulara ayrıbaşlıklar altında değinilmiştir. Bu kurgu içindeçalışmanın ana argümanı, Türkiye’nin Özaldönemi boyunca Amerika ile yakınlaşmasını iki motivasyonun belirlediği şeklindedir.Bir taraftan ABD ile yakınlaşarak, bu ülke ilekrizlerin beraberinde getirdiği maliyetlerdenkurtulmak, diğer taraftan da bu yakınlaşmanınneden olduğu bağımlılığı azaltmak için fırsatları kullanmak.
Anahtar Kelime: F O R E I G N P O L I C Y O F T U R K U T O Z A L : I N P U R S U I T O F R E P O S I T I O N I N G A N D A U T O N O M Y I N THE AMERICAN ORDER
Öz: In this study, Turgut Özal’s approach to foreign policy is discussed starting from the period of 1979-1983, when his economy-based understanding is shaped. Afterwards, it is examined two different periods, the period between 1989 and 1993, when Özal was relatively strong and established closer ties with the US, and the period between 1983 and 1989, when Özal was a more influential actor, and the decisions about the Gulf War were taken. Thus, the Özal era in Turkish foreign policy is considered as three periods in total. In the last period, two topics are focused because, after the Cold War, the newly established Turkic Republics created new opportunities, and economic development gained top priority in Özal’s understanding. Providing a summary of Turgut Ozal’s foreign policy, this study’s main argument is that Özal’s foreign policy practices were motivated by two principles. On the one hand, Özal approached towards the US in order to escape from the cost of crisis with the US. On the other, Özal used all opportunities in order to increase Turkey’s autonomy within the US-led order.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- ABRAMOWITZ, M. (2013). Remembering Turgut Özal: Some Personal Recollections, Insight Turkey, 15 (2): 37-46
- AKÇAY, E. Y. (2016). Turgut Özal Dönemi Türkiye-Topluluk İlişkileri, The Turkish Yearbook of International Relations, C. 47, ss. 45-58.
- ARAL, B. (2001), “Dispensing with Tradition? Turkish Politics and International Society during the Özal Decade, 1983–93”, Middle Eastern Studies, 37(1): 72–88
- ARAL, B. (2003). Özal Döneminde İç ve Dış Siyaset: Süreklilik ya da Kopuş, Kim Bu? Özal Siyaset, İktisat, Zihniyet, 1. Baskı, (İstanbul: Boyut Yayınları): 221- 245.
- ATAMAN, M. (2001), “Özal ve İslam Dünyası: İnanç ve Pragmatizm”, Kim Bu Özal: Siyaset, İktisat ve Zihniyet, Der: İhsan Sezal ve İhsan Dağı, (İstanbul: Boyut Yayınları): 351- 384.
- ATAMAN, M. (2003), “Pragmatik Bir Dış Politika: Özal’ın Batıya Bakışı”, 7(29): 127-136.
- ATAMAN, Muhittin (2003). Özalist Dış Politika: Aktif ve Rasyonalist Bir Anlayış, Bilgi Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 49-64.
- ATAMAN, M. (2002), “Leadership Change: Özal Leadership and Restructuring in Turkish Foreign Policy”, Alternatives: Turkish Journal of International Relations, 1(1): 120-153
- ATAMAN, M. (2002). Leadership Change: Özal Leadership and Restructuring in Turkish Foreign Policy, Alternatives, 1(1): 120-153.
- BAĞCI, H.n (1996). Bir Devlet Adamı Olarak Turgut Özal ve Dış Politika, Devlet ve Siyaset Adamı Turgut Özal, Edt: İhsan Sezal, (İstanbul: Çetin Ofset): 20-27.
- BALCI, A. (2011) Türkiye’de Militarist Devlet Söylemi 1960-1983, (Ankara, Kadim Yayınları).
- BALCI, A. (2015) Dış Politikada Hesaplaşmak: Ak Parti, Ordu ve Kemalizm, (İstanbul: Etkileşim Yayınları)
- BALCI, A. (2017). Türkiye Dış Politikası: İlkeler, Aktörler ve Uygulamalar, (İstanbul: Alfa Yayınları).
- BARLAS, M. (2000). Turgut Özal’ın Anıları, 1. Baskı, Birey Yayınları.
- BARLAS, M. (1994), “Turgut Özal’ın Anıları 14: Fatih’le Yavuz’la Övünerek Milliyetçi Olunmaz”, Sabah, 15 Temmuz, Sayfa 13.
- CEMAL, H. (1985), “Özal’ın Davos’ta Söyledikleri...”, Cumhuriyet, 4 Şubat, Sayfa 1 ve 8
- CEMAL, H. (1989), Özal Hikayesi, (Ankara: Bilgi Yayınevi)
- CUMHURİYET (1984), “Özal: Sosyalist Blokla İlişkileri Geliştirecek Yeni Formülümüz Var”, 3 Ekim, Sayfa 1 ve 7
- CUMHURİYET (1987), “Reagan’dan AET Desteği”, 6 Şubat, Sayfa 1 ve 10
- CUMHURİYET (1990), “Özal: Macera Yok”, 12 Ağustos, Sayfa 1 ve 9
- CUMHURİYET (1991), “Özal: ABD Tek Süper Güç Olacak”, 24 Şubat, Sayfa 14
- CUMHURİYET (1992), “Hedeflerimiz Gerçekleşti”, 5 Haziran, Sayfa 1 ve 18
- CUMHURİYET (1992a), “Kazakistan ile Hava Köprüsü”, 16 Mart, Sayfa 1 ve 17
- ÇAKMAK, Haydar (2013). Turgut Özal’ın Dış Politika Felsefesi ve Uygulamaları, Liderlerin Dış Politika Felsefesi ve Uygulamaları, (Hiperlink): 117-123.
- ÇALIŞ, Ş. H. (2017), Turkey’s Cold War: Foreign Policy and Western Alignment in the Modern Republic, (London: I.B. Tauris)
- ÇANDAR, C. (1993), “Dış Politikada Özal”, Nokta, Özel Ek: Turgut Özal 1927-1993, 17 Nisan
- ÇANDAR, C. (2013). Turgut Özal Twenty Years After: The Man and The Politician, Insight Turkey, 15 (2): 27-36.
- DABAN, C. (2017). Turgut Özal Dönemi Türkiye Dış Politikası, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(33): 77-96.
- DOĞAN, Y. (1979), “Gölge Başbakan”, 11 Aralık, Sayfa 12.
- DÜNDAR, L. (2016). Özal Dönemi Türk Dış Politikasında Turgut Özal’ın Kişisel Özelliklerinin Rolü, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, (58): 1-20.
- GERAY, H. (1992), “Türk Zirvesinde Rus Gölgesi”, Cumhuriyet, 1 Kasım, Sayfa 17.
- GÖZEN, Ramazan (2000), Amerikan Kıskacında Dış Politika: Körfez Savaşı, Turgut Özal ve Sonrası, (Ankara: Liberte).
- GÜNER, S. (1985), “Batı Avrupa’sız Batı Politikamız Olamaz”, Cumhuriyet, 30 Ocak, Sayfa 2.
- GÜRBEY, G. (2003). Özal’ın Dış Politika Anlayışı, Kim Bu? Özal, Siyaset, İktisat, Zihniyet, 1. Baskı, (Boyut Yayınları): 285-306.
- GÜRBEY, G. (1996). Özal Dönemi Dış Politikası, Devlet ve Siyaset Adamı Turgut Özal, Edt: İhsan Sezal, (İstanbul: Çetin Ofset): 74-85.
- HALE, W. (2013). Turkish Foreign Policy Since 1774, 3. Baskı, (Londra ve New York: Routledge).
- HALEFOĞLU, V. (1986), Allies and Partner, NATO Review, 34(1): 1-6
- KOHEN, S. (1993), “Özal’ın ‘Türk Dünyası’ Çıkarması”, Milliyet, 4 Nisan, Sayfa 14
- KÖSEBALABAN, H. (2011), Turkish Foreign Policy Islam, Nationalism, and Globalization, (New York: Palgrave Macmillan)
- LAÇİNOK, N. (2007), Turgut Özal, Türk Dış Politikasında Liderler, Editor: Ali Faik Demir, (İstanbul: Bağlam Yayınları): 537-639
- LAKE, D A. (2009) Hierarchy in International Relations, (Ithaca: Cornell University Press).
- MADEN, T. E. (2011). Türkiye-Suriye İlişkilerinde Suyun Rolü, Middle Eastern Analysis/Ortadoğu Analiz, C.3, S. 35, ss. 33-40.
- MİLLİYET (1964), “Batı İttifakı Yıkılır”, 16 Nisan, Sayfa 1
- MİLLİYET (1980), “Yeni Hükümet Kurulana Kadar Bakanlıkları Müsteşarlar Yönetecek”, 14 Eylül, Sayfa 6.
- MİLLİYET (1980a), “Özal, Genelge Yayınladı”, 16 Eylül, Sayfa 1
- MİLLİYET (1985), “Ortadoğu’da İstikrarı Türkiye Sağlar”, 3 Şubat, Sayfa 7
- MİLLİYET (1986), “Özal, Le Figaro Gazetesine Demeç Verdi: Komünizm, ABD’den Gelse Daha Esnek Olurduk’”, 25 Nisan, Sayfa 9
- MİLLİYET (1987), “Füzeler Kalkar Önemimiz Artar”, 20 Mart, Sayfa 13
- MİLLİYET (1992), “ABD’den Türkiye’ye 2 Rol”, 22 Ocak, Sayfa 9
- MİLLİYET (1992a), “Türk Ortak Pazarı Erken”, 31 Ekim, Sayfa 15
- MİLLİYET (1992b), “Özal Skandalı”, 25 Haziran, Sayfa 1 ve 7
- MOR, H. (2001). Özal’s External Policy Concept of Associated Factors in Turkish Foreign Policy, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9(1-2): 377-388.
- MUFTİ, M. (2009), Daring and Caution in Turkish Strategic Culture: Republic at Sea (New York: Palgrave Macmillan)
- OZAL, T. (1987). Turkey’s Path to Freedom and Prosperity, The Washington Quarterly, 10(4): 161-165.
- ÖNDER, N. (2016). The Economic Transformation of Turkey: Neoliberalism and State Intervention, (Londra ve New York: I. B: Tauris & Co. Ltd).
- ÖZAL, T. (1992), “Türkiye’nin Önünde Hacet Kapıları Açılmıştır”, Türkiye Günlüğü, Sayı (19): 5-23
- ÖZAL, T. (1993), “22 Mart Günü Antalya’daki Türk Dünyası Kurultayında Yaptığı Açış Konuşması”, Türkiye Günlüğü, Bahar, Sayı 22: 16-18
- ÖZAL, T. (1993a), “Cumhurbaşkanı Özal’ın KEİB Zirvesinden Yapamadığı Konuşma”, Türkiye Günlüğü, Güz, Sayı 24: 45-48
- ÖZDEMİR, H. (2014). Turgut Özal/Biyografi, 1. Baskı, Doğan Kitap
- ÖZER, M. H. (2014). Role of Turgut Özal in the Transformation of Economic Mindset After 1980 in Turkey, IIB International Refreed Academic Social Sciences Journal, 5(16): 60-78.
- SELLERS, H. G. (2004). Turkish-American Relations Since The Truman Doctrine, Turkish-American Relations: Past, Present and Future, Edt: Mustafa Aydın & Çağrı Erhan, (Londra ve New York: Routledge): 66-90.
- TAYYAR, Ş. (1992), “Özal’ın Neo-Osmanlı Planı”, Milliyet, 14 Aralık, Sayfa 1 ve 11.
- TBMM (1990), T.B.M.M. Tutanak Dergisi, Dönem: 18, Cilt: 46, 126ncı Birleşim, 12 Ağustos
- THE WASHİNGTON POST (1993), “Turks Rethinking International Role”, February 24.
- USLU, N. (2016), Çatlak İttifak: 1974’ten Günümüze Türk-Amerikan İlişkileri, (Ankara: Nobel Yayınları).
- YALÇIN, S. ve BİRAND M. A. (2009). The Özal Bir Davanın Öyküsü, 11. Baskı, Doğan Kitap.
- YAVUZALP, E.(1996), Liderlerimiz ve Dış Politika, (Ankara: Bilgi Yayınevi)
- YAYMAN, H. (2018), Türkiye’ye Yön Veren Konuşmalar: Turgut Özal’ın Mirası, (İstanbul: Doğan Kitap)
- YILMAZ, B. (2003). Özal’ın Dışa Açılma Politikaları ve Gerçek İhracata Yönelik Sanayileşme Stratejisi: Güney Kore Deneyimi, Kim Bu Özal? Siyaset, İktisat, Zihniyet, Edt: İhsan Sezal & İhsan Dağı, 2. Baskı, (İstanbul: Boyut Kitapları): 471-486.
| APA | Balcı A, MADAKBAŞ GÜLENER E (2018). TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. , 77 - 98. |
| Chicago | Balcı Ali,MADAKBAŞ GÜLENER Elif TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. (2018): 77 - 98. |
| MLA | Balcı Ali,MADAKBAŞ GÜLENER Elif TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. , 2018, ss.77 - 98. |
| AMA | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. . 2018; 77 - 98. |
| Vancouver | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. . 2018; 77 - 98. |
| IEEE | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E "TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*." , ss.77 - 98, 2018. |
| ISNAD | Balcı, Ali - MADAKBAŞ GÜLENER, Elif. "TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*". (2018), 77-98. |
| APA | Balcı A, MADAKBAŞ GÜLENER E (2018). TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. Muhafazakar Düşünce Dergisi, 3(55), 77 - 98. |
| Chicago | Balcı Ali,MADAKBAŞ GÜLENER Elif TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. Muhafazakar Düşünce Dergisi 3, no.55 (2018): 77 - 98. |
| MLA | Balcı Ali,MADAKBAŞ GÜLENER Elif TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. Muhafazakar Düşünce Dergisi, vol.3, no.55, 2018, ss.77 - 98. |
| AMA | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. Muhafazakar Düşünce Dergisi. 2018; 3(55): 77 - 98. |
| Vancouver | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*. Muhafazakar Düşünce Dergisi. 2018; 3(55): 77 - 98. |
| IEEE | Balcı A,MADAKBAŞ GÜLENER E "TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*." Muhafazakar Düşünce Dergisi, 3, ss.77 - 98, 2018. |
| ISNAD | Balcı, Ali - MADAKBAŞ GÜLENER, Elif. "TURGUT ÖZAL DIŞ POLİTİKASI: AMERİKAN DÜZENİNDE YENİDEN KONUMLANMA VE OTONOMİ ARAYIŞI*". Muhafazakar Düşünce Dergisi 3/55 (2018), 77-98. |
