Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi

SÖNMEZSOY, Mihriban; ELDENİZ ÇETİN, Müzeyyen

Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi

Müzeyyen ELDENİZ ÇETİN, (Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi)

Mihriban SÖNMEZSOY (Diğer)

İlköğretim Online (elektronik)

12 2

Yıl: 2018 Cilt: 17 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 1252 - 1267 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-03-2020

Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi

Öz:

Toplumun özel gereksinimli bireylere bakış açısı, ebeveynlerin yetersizlik algısı, yetersizlikdurumundan kaynaklanan problemler vb. nedenler ebeveynlerin, günlük yaşamlarını sürdürmelerinde vesosyal hayata uyumlarında bazı güçlüklerle karşı karşıya kalmalarına neden olmaktadır. Ebeveynleriçerisinde geleneksel anlayışa göre en çok çocukların bakımından anne ya da annelik rolünü üstlenen kişisorumlu olmakta ve bu güçlüklerle en çok anneler yüzleşmektedir. Yetersizliğin derecesi ve türü arttıkçayaşanan güçlüklerin artacağı düşünülmektedir. Bu araştırmanın amacı çoklu yetersizliğe sahip çocuklarıolan annelerin ev ortamında, okul ortamında, sosyal hayatlarında, sağlık alanlarında ve problemdavranışlardan kaynaklı yaşadıkları güçlükleri ortaya koymaktır. Araştırmaya Bolu ilinde ikamet eden 6-12 yaş arasında çoklu yetersizlik tanısı olan çocuğa sahip 10 anne katılmıştır. Veriler, görüşme yöntemleriiçerisinden yarı yapılandırılmış görüşme tekniği kullanılarak toplanmıştır. Araştırmada elde edilen verilerbetimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Araştırma sonunda çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olananneler ev ortamında, okul ortamında, arkadaşları ile derslerinde ve ev ödevleri ile ilgili güçlükleryaşadıklarını ifade etmişlerdir. Çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin sosyal hayatta çevredekibireylerin davranışları ve konuşmalarından, çocuklarının davranışlarından kaynaklı (problemdavranışlarından), akrabalarının davranışlarından ve arkadaş-çevresinin olmamasından kaynaklıgüçlükler yaşadıklarını ifade etmişlerdir. Çoklu yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin ayrıcaçocuklarının sağlık problemleri ile ilgili olarak güçlükler yaşadıkları ve sürekli hastaneye gitmekdurumunda kaldıkları tespit edilmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Aile Çalışmaları

Identification of the Problems Experienced by Mothers with Children with Multiple Disabilities

Öz:

Reasons such as society’s view on disabled individuals, parents’ perceptions related to feelings of incompetency and issues stemming from disabilities cause certain difficulties for the parents pursue their daily lives and adapt to social lives. Mothers or people undertaking the role of motherhood are traditionally responsible for the care of disabled children and therefore they face these problems the most. It is believed that hardships experienced as a result of disabilities increase based on the degree and type of disability. Aim of this study is to provide an insight to the difficulties experienced at home, school, social and healthcare environments by mothers with children who have multiple disabilities, resulting from problem behaviors of their children. 10 mothers residing in Bolu province with children between the ages of 6-12 and diagnosed with multiple disabilities participated in the study. Data were collected by using semi-structured interview technique. Research data were analyzed via descriptive analysis technique. Mothers with children with multiple disorders reported that they experienced most of the difficulties at home and school environments, in terms of their children’s friendships, lessons and homework. It was found that mothers with children with multiple disorders experience the following problems in social life: problems caused by behaviors and discourse of people in the environment, problems caused by the behaviors of their children (problem behaviors), behaviors of relatives and problems caused by lack of friends-social spheres. It was also stated that mothers with children with multiple disorders encounter difficulties related to their children’s health and need to visit the hospital constantly.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Altuğ Özsoy, S., Özkahraman, Ş. ve Çallı, F. (2006). Zihinsel engelli çocuk sahibi ailelerin yaşadıkları güçlüklerin incelenmesi. Aile ve Toplum. 8, 3, 9 ISSN: 1303-0256
Ataman, A. (Ed.). (2005). Özel gereksinimli çocuklar ve özel eğitim. Özel Eğitime Giriş (2. Baskı). Ankara: Gündüz Eğitim ve Yayıncılık.
Bıçak, N. (2009). Otizmli çocukların annelerinin yaşadıklarının belirlenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Bolu.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, S. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel araştırma yöntemleri (4. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Cangür, Ş., Civan, G., Çoban, S., Koç, M., Karakoç, H., Budak, S. ve İpekçi, E., Ankaralı, H.(2013). Düzce ilinde bedensel ve/veya zihinsel engelli bireylere sahip ailelerin toplumsal yaşama katılımlarının karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi. 3 (3): 1-9
Cavkaytar, A., Batu, S. ve Çetin. O. B. (2008). Gelişimsel geriliği olan çocuğa sahip ailelerin aile özelliklerinin ve yaşadıklarının betimlenmesi. Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi.
Coşkun, D. (2013). Fiziksel engelli çocuğu olan ebeveynlerde bakım yükünün ve aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Erzurum.
Çapa, B. (2009). Zihin engelli ve otistik çocuğa sahip ailelerin toplumsal hayata katılmada yaşadıkları güçlüklerin karşılaştırılması. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul.
Çelik, D. (2004). İşitme engelli çocuğa sahip olmanın aile işlevlerine etkisi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara
Diken, İ.H. (Ed.). (2010). İlköğretimde Kaynaştırma. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Eldeniz Çetin, M. (2013). Ağır ve çoklu yetersizliği olan bireylerin tercihlerinin değerlendirilmesi ve seçim yapma becerisinin öğretimi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi. Ankara.
Freedman, R. I., Krauss, M. W. ve Seltzer, M. M. (1997). Aging parents’ residential plans for adult children with mental retardation. Mental Retardation. 35(2), 114-123.
Girgin G. ve Baysal A. (2005). Tükenmişlik sendromuna bir örnek: zihinsel engelli öğrencilere eğitim veren öğretmenlerin mesleki tükenmişlik düzeyi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni, 4(4), 172-186.
Kaner, S. (2004). Engelli çocukları olan ana-babaların algıladıkları stres, sosyal destek ve yaşam doyumlarının incelenmesi. Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri.
Karadağ, G. (2009). Engelli çocuğa sahip annelerin yaşadıkları güçlükler ile aileden algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 8(4), 315-322.
Karakuş, F. (2010). Üstün yetenekli çocukların anne babalarının karşılaştıkları güçlükler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6, 1, 127-144.
Kır, İ. (2011). Toplumsal bir kurum olarak aile ve işlevleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Electronic Journal of Social Sciences. ISSN:1304-0278. 10,:36, 381-404.
Kurt A. S, Tekin A, Koçak V, Kaya Y, Özpulat Ö ve Önat H. (2008). Zihinsel engelli çocuğa sahip anne babaların karşılaştıkları güçlükler. Türkiye Klinikleri J Pediatr, 17, 158-163.
Lafçı, D., Öztunç, G. ve Alparslan, Z.N. (2014). Zihinsel engelli çocukların (mental retardasyonlu çocukların) anne ve babalarının yaşadığı güçlüklerin belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi / Gümüşhane University Journal of Health Sciences: 3(2).
MEB (2006). Milli Eğitim Bakanlığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. 31.05.2006 tarih ve 26184 sayılı Resmî Gazete.
Nergiz, H. (2013). Görme engelli çocuk ebeveynlerinin yaşadığı güçlükler: çocuğun görme engelinin ebeveyninin tükenmişlik, stres ve yaşam doyumu düzeyleriyle ilişkisi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara.
Özdemir, M. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi,11(1) 323. Erişim tarihi: 06.12.2016 http://www.sbd.ogu.edu.tr/makaleler/11_1_Makale_14.pdf
Özen, A., Çolak, A. ve Acar, Ç. (2002). Zihin özürlü çocuğa sahip annelerin günlük yaşamda karşılaştıkları problem davranışlarla ilgili görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 3(2) 1-13.
Özkan, F. (2010). Zihinsel engelli çocuğu olan annelerin, çocuklarının eğitimine katkı ve katılımları. Erciyes Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Kayseri.
Özşenol, F. Işıkhan, A. Ünay, B. Aydın H.İ. ve Gökçay, E.(2003). Engelli çocuğa sahip ailelerin aile işlevlerinin değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45 (2).156 - 164
Sardohan-Yıldırım, A. E. ve Akçamete, G. (2014). Çoklu yetersizliği olan çocuğa sahip annelerin erken çocukluk özel eğitimi hizmetleri sürecinde karşılaştıkları güçlüklerin belirlenmesi. Cumhuriyet International Journal of Education-CIJE, 3 (1), 74-89. ISSN: 2147-1606
Smith, D. D. (1998). Introduction to special education: teaching in an age of challenge (3. Ed.). Boston: Allyn and Bacon.
Sucuoğlu, B., Küçüker, S. ve Kanık, N. (1993). Özel eğitimde anne-baba eğilimi programlan (Örnek Çalışma). Eğitim Bilimleri Dergisi. 25(2), 521-537.
Tarsuslu Şimşek, T., Taşçı, M.ve Karabulut, D.(2015). Kronik engelli çocuğu olan ailelerde başka çocuk yapma isteği ve anne-baba birlikteliğine etkisi. Desire to have other children in families with a chronically disabled child and its effect on the relationship of the parents. Türk Pediatri Arş. 50: 163-9.
Tekin-İftar, E. (Ed.). (2014). Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri. Ankara: Vize BasınYayın.
Uğuz, Ş., Toros, F., Yazgan İnanç, B. ve Çolakkadıoğlu, O.(2004). Zihinsel ve/veya Bedensel Engelli Çocukların Annelerinin Anksiyete, Depresyon ve Stres Düzeylerinin Belirlenmesi. Klinik Psikiyatri 7:42-47
Uysal, G. ve Hanoğlu, Z. (2009). Down sendromlu çocuğu olan ailelerin yaşadığı duygu ve güçlüklerin belirlenmesi. Sağlık ve toplum, 19, 4. 31-41.
Üstüner Top, F. (2009). Otistik Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadıkları Sorunlar ile Ruhsal Durumlarının Değerlendirilmesi: Niteliksel Araştırma. Çocuk Dergisi 9(1):34-42.
Yazıcı, F., Okcu, B. ve Sözbilir, M. (2015). Ailelerin görme yetersizliği olan çocuklarına yönelik gelecek kaygıları. Ege Eğitim Dergisi 1 (16): 142-164
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, F. ve Conk, Z. (2005). Zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne/babaların stresle başa çıkma tarzlarına ve depresyon düzeylerine planlı eğitimin etkisi. C.Ü. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9 (2).

APA	ELDENİZ ÇETİN M, SÖNMEZSOY M (2018). Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. , 1252 - 1267.
Chicago	ELDENİZ ÇETİN Müzeyyen,SÖNMEZSOY Mihriban Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. (2018): 1252 - 1267.
MLA	ELDENİZ ÇETİN Müzeyyen,SÖNMEZSOY Mihriban Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. , 2018, ss.1252 - 1267.
AMA	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. . 2018; 1252 - 1267.
Vancouver	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. . 2018; 1252 - 1267.
IEEE	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M "Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi." , ss.1252 - 1267, 2018.
ISNAD	ELDENİZ ÇETİN, Müzeyyen - SÖNMEZSOY, Mihriban. "Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi". (2018), 1252-1267.

APA	ELDENİZ ÇETİN M, SÖNMEZSOY M (2018). Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. İlköğretim Online (elektronik), 17(3), 1252 - 1267.
Chicago	ELDENİZ ÇETİN Müzeyyen,SÖNMEZSOY Mihriban Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. İlköğretim Online (elektronik) 17, no.3 (2018): 1252 - 1267.
MLA	ELDENİZ ÇETİN Müzeyyen,SÖNMEZSOY Mihriban Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. İlköğretim Online (elektronik), vol.17, no.3, 2018, ss.1252 - 1267.
AMA	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2018; 17(3): 1252 - 1267.
Vancouver	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi. İlköğretim Online (elektronik). 2018; 17(3): 1252 - 1267.
IEEE	ELDENİZ ÇETİN M,SÖNMEZSOY M "Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi." İlköğretim Online (elektronik), 17, ss.1252 - 1267, 2018.
ISNAD	ELDENİZ ÇETİN, Müzeyyen - SÖNMEZSOY, Mihriban. "Çoklu Yetersizliğe Sahip Çocuğu Olan Annelerin Yaşadığı Güçlüklerin Belirlenmesi". İlköğretim Online (elektronik) 17/3 (2018), 1252-1267.