Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak

YILDIZ, SEVGİ

doi:10.5961/jhes.2018.245

Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak

Sevgi YILDIZ (Ankara Üniversitesi)

Yükseköğretim ve Bilim Dergisi

46 9

Yıl: 2018 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 29 - 40 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5961/jhes.2018.245 İndeks Tarihi: 17-03-2020

Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak

Öz:

Akademik ortamda cinsiyet çalışmalarının kadınlara odaklanıyor olması kadınların erkek meslektaşlarına göre daha dezavantajlıolmalarından kaynaklanmaktadır. Kadın akademisyenler araştırmacıdır, öğreticidir, sayıları az olsa da yöneticidir, annedir, eştir veliste uzatılabilir. Buna karşın akademisyen kadınların yaşadıkları dezavantajlar erkekler için bir avantaj olabilmektedir. Bu nedenleerkek akademisyenlerin avantajlı halleri için bir teori oluşturulması daha bütüncül bir yaklaşım olabilir. Bu çalışmada Türkiye’de kadınakademisyen olmanın zorluklarının ulusal ve uluslararası literatür ışığında resmedilmesi amaçlanmıştır ve resim Türkiye’de özelliklegelişmiş Batı ülkelerinden nispeten farklı bir kadın akademisyen profilini ortaya koymaktadır. Buna göre Türkiye’de kadın akademisyenolmak toplumsal cinsiyet rollerinin getirdiği çoklu sorumluluklar, yönetimde temsil edilememe, fen bilimleri gibi daha yüksek getirisi olanalanlarda azınlıkta olma temel sorunları ile yüzleşmeyi gerektirmektedir. Ancak kadın akademisyenlerin özellikle yönetim süreçlerinde vefen bilimleri alanlarında düşük temsiliyetini yalnızca toplumsal cinsiyet algısına yüklemek doğru olmayacaktır. Bu durum doğal cinsiyetyapısından ve kadın akademisyenlerin kendi tercihlerinden kaynaklanıyor da olabilir. Alanla ilgili yapılacak derinlemesine çalışmalardurumu netleştirilecektir. Tüm olumsuz durumlara rağmen Türkiye’de kadın akademisyenler mutludur, işlerinden doyum elde etmektedirve akademisyen olmayı sevmektedir.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Kadın Araştırmaları

Being a Female Academician in Turkey

Öz:

The fact that gender studies at the academy focuses on women is due to the fact that women are more disadvantaged than their male colleagues. Women academicians are researchers, teachers, even if the numbers are few, they are the administrators, the parents, and the wife and the list can be extended. However, the disadvantages women experience in academia can be an advantage for men. For this reason, it may be a more holistic approach to create a theory for male academics to take advantage of. In this study, it was aimed to portray the difficulties of being a female academician in Turkey in the light of national and international literature. In addition, the picture reveals a relatively different female academics profile in Turkey, especially in the developed western countries. According to this, being a female academician in Turkey requires confronting the main responsibilities of gender roles such as multiple responsibilities, non-representation in management, and minority in areas of higher interest such as science. However, it will not be right to put the low representation of female academics, particularly in the administrative processes and in the fields of science into gender-only perceptions. This may be due to natural gender and female scholars’ own preferences. The in-depth study of the field will be clarified. Despite all the negative situations, female academics are happy in Turkey, satisfied with their work and love to be academics.

Anahtar Kelime:

Konular: Sosyal Çalışma Sosyoloji Kadın Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

Acar, F. (1998). Türkiye üniversitelerinde kadın öğretim üyeleri. In A. B. Hacımirzaoğlu (Ed.), 75 yılda kadınlar ve erkekler (pp. 313-321). İstanbul: İstanbul Tarih Vakfı Yayınları.
Alptekin, D. (2011). Sokaktan akademiye: Kadın hareketinin kurumsallaşma süreci. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26, 32-43.
Asmar, C. (1999). Is there a gendered agenda in academia? The research experience of femalea nd male PhD graduates in Australian universities. Higher Education, 38, 255-273.
Atay, K. (2001), İlköğretim okulu müdürlerinin genel iş tutumu ve davranışları, Eğitim Yönetimi, 28, 471-482.
Aycan, Z. (2004). Key success factors for women in management in Turkey. Applied Psychology, 53(3), 453-477.
Aytaç, M., Aytaç, S., Fırat, Z., Bayram, N., & Keser, A. (2001). Akademisyenlerin çalışma yaşamı ve kariyer sorunları. Bursa: Uludağ Üniversitesi Araştırma Fonu İşletme Müdürlüğü.
Baruch, Y., & Hall, D. T. (2004). Preface for the JVB special issue on careeers in academia. Journal of Vocational Behaviour, 64, 237-240.
Başarır, F., & Sarı, M. (2015). Kadın akademisyenlerin kadın akademisyen olmaya ilişkin algılarının metaforlar yoluyla incelenmesi. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 5(1), 41-51.
Belkıs, Ö. (2016). Anneliğin akademik kariyer gelişimine etkileri üzerine nitel bir araştırma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 250-263.
Beltz, A. M., Swanson, J. L., & Berenbaum, S. A. (2011). Gendered occupational interests: Prenatal and rogen effects on psychological orientation to things versus people. Hormones and Behavior, 60, 313–317.
Bielby, R., Posselt, J. R., Jaquette, O., & Bastedo, M. N. (2014). Why are women under represented in elite colleges and universities? A non-linear decomposition analysis. Research Higher Education, 55,735–760. DOI 10.1007/s11162-014- 9334-y.
Bingöl, D., Aydoğan, E., Şenel, G., & Erden, P. (2011). Cam tavan sendromu ve kadınların hiyerarşik yükselmelerindeki engeller: T. C. Enerji Bakanlığı Ankara Merkez Teşkilatı örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 12(1), 115-132.
Çağlayan, K. (2015). Üniversitede kadın akademisyenlik. Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi, 16, 22-24. Retrieved from http:// www.turktob.org.tr/upload/dergi16/22-23.pdf
Çalışkan-Maya, İ. (2012). Yükseköğretimin yönetimine kadınların katılımı: Bazı AB ülkeleri tarafından izlenen politika-stratejiler ve Türkiye için öneriler. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 207-226.
Çelikten, M. (2004). Okul müdürü koltuğundaki kadınlar: Kayseri ili örneği. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 91–118.
Diezmann, C. M., & Grieshaber, S. J. (2010). Gender equity in the professoriate: A cohort study of new women professors in Australia. In M. Devlin, J. Nagy, & A. Lichtenberg, (Eds.), HERDSA Conference, Australia.
Dikmen, N., & Maden, D. (2012). Kadın akademisyenlerin görünmeyen emeği üzerine bir araştırma: Ordu üniversitesi örneği. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21),257-288.
Er, D. (2008). Modern Türkiye’de kadın öğretim üyelerinin konumuna ve sorunlarına sosyolojik bir yaklaşım (Yayınlanmamış doktora tezi). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ.
Erdoğmuş, N., & Esen, M. (2014). Türkiye’de üniversite rektörlerinin sosyo-demografik özellikleri ve kariyer hazırlıkları. Yükseköğretim Dergisi, 4(1), 44-53.
Ergöl, Ş., Koç, G., Eroğlu, K., & Taşkın, L. (2012). Türkiye’de kadın araştırma görevlilerinin ev ve iş yaşamlarında karşılaştıkları güçlükler. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2(1), 43-49.
Girginer, N., Kaygısız-Ertuğ, Z., & Yiyit, T. (2016). Akademisyenlerin cam tavan sendromu algılarının açıklayıcı faktör analizi ile incelenmesi: ESOGÜ akademisyenleri üzerine bir uygulama. EconWorld2016@ImperialCollege Proceedings. London England.
Halford, S., Savage, M., & Witz, A. (1997). Gender, careers and organizations. Current Developments in Banking, Nursing and Local Government. Basingstoke: Macmillan. Hofstede, G. (n. d.). What about Turkey? Retrieved from https:// www.hofstede-insights.com/country/turkey/
Husu, L. (2001). On metaphors on the position of women in academia and science. Nordic Journal of Women’s Studies, 9(3), 172-181.
İrey, Ç. (2011). Türkiye üniversitelerinde kadın emek gücü: Selçuk Üniversitesi kadın akademisyenler üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Kalkın, G., Erdem, H., & Tikici, M. (2015). Cam tavan algısı ile örgütsel vatandaşlık ilişkisi: Yükseköğrenim kurumlarında görev yapan kadın çalışanlar üzerinde bir araştırma. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 7(13), 125-144.
Karakuş, H. (2016). Delik Boru: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. The Journal of Academic Social Science Studies, 53, 533-536.
Kaya, Ş. D., & Küçükşen, K. (2016). Kadın yönetici akademisyenlerin bireysel kariyer planlama süreçlerinin değerlendirilmesine yönelik nitel çalışma. Journal of Human Sciences, 13(2), 2441- 2453. doi:10.14687/jhs.v13i2.3740.
Kessler, S. R., Spector, P. E., & Gavin, M. B. (2014). A critical look at ourselves: Do male and female professors respond the same to environment characteristics? Research Higher Education, 55, 351–369. DOI 10.1007/s11162-013-9314-7.
Klenke, K. (2011). Women in leadership: Contextual dynamics and boundaries. Bingley, England: Emerald Publishing Group Limited.
Korkmaz, H. (2016). Yönetimde kadın ve cam tavan sendromu. [Toplumsal Cinsiyet Özel Sayısı II], Alternatif Politika, 95-112. T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (ASPBKSGM). (2017). Türkiye’de kadın. Retrieved from https://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/turkiyede -kadin
Okay, N. (2007). Türkiye’de ve dünyada mühendislik ve fen bilimleri bölümlerindeki kadın akademisyenlerin mevcut durumuna bakış. Cumhuriyet Bilim Teknik, 289(3), 1-3.
Örücü, E., Kılıç, R., & Kılıç, T. (2007). Cam tavan sendromu ve kadınların üst düzey yönetici pozisyonuna yükselmelerindeki engeller: Balıkesir ili örneği. Yönetim ve Ekonomi, 14(2),117- 135.
Özbilgin, M., & Healy, G. (2004). The gender nature of career development of university professors: The case of Turkey. Journal of Vocational Behaviour, 64, 358-371.
Özen-Kutanis, R., & Çetinel, E. (2014). Kadınların sessizliği: Devlet okullarındaki kadın öğretmenler üzerine bir araştırma. Amme İdaresi Dergisi, 47(1), 153-173.
Özkanlı, Ö. (2007). The situation of academic women in Turkey. Eğitim ve Bilim, 32(144), 59-70.
Özkanlı, Ö., & Korkmaz, A. (2000). Kadın akademisyenler. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını No: 586.
Özkanlı, Ö., & White, K. (2008). Leadership and strategic choices: Female professors in Australia and Turkey. Journal of Higher Education Policy and Management, 30(1), 53-63.
Özkaplan, N. (2013). Kadın akademisyenler: Cam tavanlar hâlâ çok kalın. Kadın Araştırmaları Dergisi, 1-23.
Öztan, E., & Doğan, S. N. (2015). Akademinin cinsiyeti: YTÜ örneği üzerinden üniversite ve toplumsal cinsiyet. Çalışma ve Toplum, 3, 191-221.
Sayın, A. (2008). Kadın istihdamı ve bilimde kadın. Bilgi Çağı Dergisi, 43, 68-69.
Su, R., Rounds, J., & Armstrong, P. I. (2009). Men and things, women and people: A meta-analysis of gender differences in interests. Psychological Bulletin, 135, 859–884.
Su, R., & Rounds, J. (2015). All STEM fields are not creat edequal: People and things interests explain gender disparities across STEM fields. Frontiers in Psychology, 6, 1-20.
Suğur, S., & Cangöz, İ. (2016). Üniversite yönetiminde kadınların eksik temsili üzerinde toplumsal cinsiyet ilişkilerinin rolü. Amme İdaresi Dergisi, 3(49), 89-115.
Şekerci, H. (2014). Akademik hayatta kadın. EMO Kadın Bülteni, 12-14.
Şentürk, B. (2015). Çokuz ama yokuz: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz. ViraVerita E-Dergi, 2, 1-22.
Taşkın, E., & Çetin, A. (2012). Kadın yöneticilerin cam tavan algısının cam tavanı aşma stratejilerine etkisi: Bursa örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 33, 19-34.
Ünal, A. (2015). Cam tavan etkisinin aşılmasında dönüşümcü liderliğin rolü bilişim sektöründe çalışan kadın liderler üzerine bir araştırma (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Düzce Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Düzce.
Wai, J., Lubinski, D., & Benbow, C. P. (2009). Spatial ability for STEM domains: Aligning over 50 years of cumulative psychological knowledge solidifies its importance. Journal of Educational Psychology, 101(4),817–835. Retrieved from https:// my.vanderbilt.edu/smpy/files/2013/02/Wai2009Spatial Ability.pdf
Webber, K. L., & Canche, M. G. (2015). Not equal for all: Gender and race differences in salary for doctoral degree recipients. Research Higher Education, 56, 645–672.
Yıldız, S. (2014). Öğretim üyelerinin üniversite, akademisyenlik, bilimsel araştırma, öğretim ve öğrenci kavramlarına ilişkin algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mersin Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Mersin.
Young, B. (1992). On careers: Themes from the lives of four Western Canadian women educators. Canadian Journal of Education, 17, 148-61.
Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (1981). Yükseköğretim Kanunu. Retrieved from http://www.yok.gov.tr/web/denklikbirimi/ 2547-sayili-kanun
Yükseköğretim Kurulu (YÖK). (2017). Öğretim elemanı istatistikleri. Retrieved from https://istatistik.yok.gov.tr/

APA	YILDIZ S (2018). Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. , 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
Chicago	YILDIZ SEVGİ Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. (2018): 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
MLA	YILDIZ SEVGİ Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. , 2018, ss.29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
AMA	YILDIZ S Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. . 2018; 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
Vancouver	YILDIZ S Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. . 2018; 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
IEEE	YILDIZ S "Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak." , ss.29 - 40, 2018. 10.5961/jhes.2018.245
ISNAD	YILDIZ, SEVGİ. "Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak". (2018), 29-40. https://doi.org/10.5961/jhes.2018.245

APA	YILDIZ S (2018). Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8(1), 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
Chicago	YILDIZ SEVGİ Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 8, no.1 (2018): 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
MLA	YILDIZ SEVGİ Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, vol.8, no.1, 2018, ss.29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
AMA	YILDIZ S Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2018; 8(1): 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
Vancouver	YILDIZ S Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi. 2018; 8(1): 29 - 40. 10.5961/jhes.2018.245
IEEE	YILDIZ S "Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak." Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 8, ss.29 - 40, 2018. 10.5961/jhes.2018.245
ISNAD	YILDIZ, SEVGİ. "Türkiye’de Kadın Akademisyen Olmak". Yükseköğretim ve Bilim Dergisi 8/1 (2018), 29-40. https://doi.org/10.5961/jhes.2018.245