1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı
Yıl: 2019 Cilt: 12 Sayı: 24 Sayfa Aralığı: 135 - 162 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 01-04-2020
1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı
Öz: 27 Mayıs 1960 askeri müdahalesiyle yönetime el koyan Milli Birlik Komitesi, yeni bir anayasa hazırlanması için üniversiteden hukukçuları göreve çağırmıştı. Hazırlanan yeni anayasa ile DP’nin iktidar olduğu dönemde yaşanan siyasi sorunlar, huzursuzluklar, ekonomik ve toplumsal problemlere çözüm bulmak istenmişti. Referandum ile halkın onayına sunulan anayasanın kabul edilmesi sivil hayata dönmek için gerekli görülmekteydi. DP’nin siyasi hayatına son verildiği bir ortamda başlayan referandum faaliyetleri sadece anayasayı destekleyenlerin propagandalarına sahne olmuş gibi görünse de DP seçmenine hitap etmek için kurulan AP de özellikle Batı Anadolu bölgesinde gizli olarak anayasaya hayır oyu verilmesi çağrısında bulunmuştu. Milli Birlik Komitesi de halkla görüşmeler yapmak için kendi üyelerini Anadolu’nun çeşitli şehirlerine göndermiş ve halka eski günlerdeki siyasi çekişmelerinin bir daha yaşanmaması ve yeni dönemin ihtiyaçları için hazırlanan yeni anayasayı kabul etmelerini istemişti. Anayasanın getirdikleri konusunda gerek halk arasında gerekse basında fazla tartışma yaşanmazken, anayasayı hazırlayan kurucu mecliste CHP’nin sayısal üstünlüğe sahip olması ve CHP’li sözcülerin anayasayı sahiplenen konuşmalar yapmaları, DP tabanının kırmızı oy vermesine neden olmuştu. Gizli gizli sürmekte olan olumsuz propagandalar ve DP’li seçmenin süreçten dışlanmış olması gibi nedenlerle referandumda elde edilen sonuç beklenenden farklı olmuş, katılım yüksek olmasına karşın evet oyları yüzde 70’lere bile ulaşamamıştı. Olumsuz oyların çokluğu DP tabanının askeri darbeye ve yaşanan sürece bir tepkisi idi. Elde edilen sonucu geleceğe yönelik bir iktidar ümidi olarak gören AP memnuniyetle karşılarken, Milli Birlik Komitesi ise anayasanın kabul edilmiş olması yeterli görmüştü. Devletin imkânlarıyla ve üç partinin desteğiyle yürütülen referandum kampanyasından çıkan sonuç 1957 seçimlerinde alınan oy haritasına benzemekte, adı geçen seçimde DP’yi desteklemiş olan vilayetlerin anayasaya hayır oyu verdiği anlaşılmaktaydı.
Anahtar Kelime: Konular:
1961 Constitution Referendum and Democrat Party Electoral Body
Öz: On May 27, 1960, the national unity committee, which seized power under military intervention, invited universities to refer to constitutional lawyers for the preparation of a new constitution. In the prepared 1961 constitution, it was desired to find solutions to political problems and uneasiness, economic troubles and social problems in the period when the DP was in power. The adoption of the new constitution, which was presented to the public with the referendum, was deemed necessary to return civilian life. Although the referendum activities, which started in an environment where the DP’s political life was terminated, seemed to be the scene of the propaganda of supporters of the constitution, the AP was set up to appeal to the DP voters, especially in the Western Anatolia region. The National Unity Committee has also sent its members to visit the country to discuss with the people and asked the public to accept the new constitution for the new period’s needs and the political controversies of the old era. The fact that the Constitutional Court had a numerical superiority in the founding parliament, which prepared the constitution, and the speeches of the CHP’s spokespersons who had adopted the constitution, caused the DP base to vote in a bad way. The result of the referendum was unexpectedly different because of the negative propaganda and the election of the DP, which were undergoing the secretly, and the participation was high, but not even 70 percent of the vote. The majority of negative votes were the military coup of the DP base and a reaction to the living process. While the result was welcomed in AP, which regarded the future as a hope for power, the National Unity Committee considered that the constitution was acceptable. The outcome of the referendum campaign with the support of the state and the support of the three parties is similar to that of the vote in the elections of 1957, and it is understood that the provinces that supported the DP voted no to the constitution.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Resmi Yayınlar
- “1924 Tarih ve 491 Sayılı Teşkilâtı Esasiye Kanununun Bazı Hükümlerinin Kaldırılması ve Bazı Hükümlerinin Değiştirilmesi Hakkındaki 12 Haziran 1960 Tarihli ve 1 Sayılı Geçici Kanuna Ek «Kurucu Meclis Teşkili» Hakkında Kanun”, Kanun No: 157, Kabul Tarihi: 13 Aralık 1960, Resmi Gazete 16 Aralık 1960.
- “Anayasanın Halkoyuna Sunulması Hakkında Kanun”, Kanun No:283, Kabul Tarihi: 28 Mart 1961, Resmi Gazete 1 Nisan 1961.
- “İnkılâbın Korunmasına Dair Geçici Kanun”, Kabul Tarihi:28.6.1960, Kanun No:6, Resmi Gazete 30 Haziran 1960, Sayı:10539.
- Arşiv Belgeleri
- Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi
- BCA: 030.01.134.874.8.-6 Temmuz 1961
- BCA: 030.01.33.198.3-21 Haziran 1961.
- Kitaplar
- AHMAD Feroz, Demokrasi Sürecinde Türkiye, Çeviren: Ahmet Fethi, Hil Yayınları, İstanbul 1992.
- ALDIKAÇTI Orhan, Anayasa Hukukumuzun Gelişmesi ve 1961 Anayasası, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1970.
- BAKŞIK Şeref, CHP ile Bir Ömür, Cumhuriyet Kitapları, İstanbul 2009.
- BURÇAK Rıfkı Salim, Yassıada ve Öncesi, Çam Matbaası, Ankara 1976.
- CHP’nin Anayasa Komisyonunun Anketine Cevabı, CHP Araştırma ve Yayın Bürosu Yayını, Ankara 1960.
- DUMAN Doğan, Serkan Yorgancılar, Türkçülükten İslamcılığa Milli Türk Talebe Birliği, Vadi Yayınları Ankara 2007.
- İhtilalden Sonra İsmet İnönü, Konuşmaları, Demeçleri, Mesajları, Sohbetleri ve Yazılarıyla(27 Mayıs 1960-10 Kasım 1961), Derleyen Sabahat Toktamış, İstanbul 1962
- TANÖR Bülent, Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmeleri, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul Türkiye Cumhuriyeti Milli Birlik Komitesi Genel Kurul Toplantısı, 22 Mart 1961, Birinci Oturum, C.6, Ankara 1991.
- 27 Mayıs Bakanlar Kurulu Tutanakları (2 Haziran 1960-6 Ocak 1961), I.ve II. Cilt, Yayına Hazırlayan Cemil Koçak, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2010.
- Tezler
- DOĞANER Yasemin, “27 Mayıs İhtilâli ve Kurucu Meclis”, Hacettepe Üniversitesi, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1996.
- Makaleler
- ABADAN Yavuz, “Vazife Başına”, Vatan 9 Temmuz 1961
- ALKAN Mehmet, “İslam’ın İlk Referandumda Evet Kampanyasına Alet Edilmesi”, Birikim, Nisan 2017, S.336, s.107-112
- ALPAR Hayri, “Gümüşpala Takımına Bu Fırsat Verilmeyecektir,” Dünya 28 Haziran 1961
- “Günler Yaklaştıkça”, Dünya 16 Haziran 1961
- “Grev Hakkına Hayır Oyu Veren İşçilerimiz”, Dünya 19 Temmuz 1961
- ATAY Falih Rıfkı, “Bundan Sonrası İçin”, Dünya 13 Temmuz 1961
- “Referandum Adındaki Papaz”, Dünya 28 Haziran 1961
- “Yarın Halk Oyu”, Dünya 8 Temmuz 1961.
- ÇİFTLER Kemal, “Niçin Hayır Dediler”, Öncü 14-15 Temmuz 1961.
- ECEVİT Bülent, “Evet ve Hayırın Ötesi”, Ulus, 5 Temmuz 1961
- “Dertlerinin Devasını Rededenler”, Ulus 12 Temmuz 1961
- ERGİN Feridun, “Evet, Hayır ve Ötesi”, Cumhuriyet, 3 Temmuz 1961
- EVLİYAOĞLU Gökhan, “Evet ve Hayır Üzerine”, Son Havadis, 30 Haziran 1961
- “Hesap Sormak Ama Kimden”, Son Havadis, 5 Temmuz 1961
- “Halkoyu Üzerine Düşünceler II”, Son Havadis, 13 Temmuz 1961
- GÖKAY Fahrettin Kerim, “Telaş ve Tahrik”, Son Havadis, 14 Temmuz 1961
- KAFLI Kadircan, “Anayasa Oylaması”, Tercüman 13 Temmuz 1961.
- KARAKARTAL Bener, “Bir Siyasal Katılma Türü Olarak Referandum ve 1961 Türk Anayasa Referandumu”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, Cilt 38, S:2, 1984, s.161-180
- KARAOSMANOĞLU Yakup Kadri, “Aydın Yol Üstünde Karanlık Hedefler”, Ulus 11 Temmuz 1961
- NADİ Nadir, “Söz Ulusun Olacak”, Cumhuriyet 6 Temmuz 1961 “Nedenler Üzerine”, Cumhuriyet 14 Temmuz 1961
- PERİN Cevdet, “46’yı Unutma”, Düşünen Adam, S.24, 14 Haziran 1961, s.13
- TALU Esin, “Hayırcılarla Bir Konuşma”, Akşam 12 Temmuz 1961
- ÜNAL Vecihi, “Neden Evet Dedik?”, Akşam, 10 Temmuz 1961 İkinci Cumhuriyet Kuruldu, Akşam, 11 Temmuz 1961.
- YALÇIN Mehmet Ali, “Hayırlar, Evetlerin Namusudur”, Son Havadis 12 Temmuz 1961 Y
- ALÇIN Aydın, “Halkoyundan Sonra” Öncü, 11 Temmuz 1961
- Gazeteler
- Akşam
- Cumhuriyet
- Dünya
- Hürriyet
- Son Havadis
- Tercüman
- Vatan
- Ulus
- Dergiler
- Akis
- Düşünen Adam
- Kim
| APA | tuğluoğlu f (2019). 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. , 135 - 162. |
| Chicago | tuğluoğlu fatih 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. (2019): 135 - 162. |
| MLA | tuğluoğlu fatih 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. , 2019, ss.135 - 162. |
| AMA | tuğluoğlu f 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. . 2019; 135 - 162. |
| Vancouver | tuğluoğlu f 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. . 2019; 135 - 162. |
| IEEE | tuğluoğlu f "1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı." , ss.135 - 162, 2019. |
| ISNAD | tuğluoğlu, fatih. "1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı". (2019), 135-162. |
| APA | tuğluoğlu f (2019). 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. Gazi Akademik Bakış, 12(24), 135 - 162. |
| Chicago | tuğluoğlu fatih 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. Gazi Akademik Bakış 12, no.24 (2019): 135 - 162. |
| MLA | tuğluoğlu fatih 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. Gazi Akademik Bakış, vol.12, no.24, 2019, ss.135 - 162. |
| AMA | tuğluoğlu f 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. Gazi Akademik Bakış. 2019; 12(24): 135 - 162. |
| Vancouver | tuğluoğlu f 1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı. Gazi Akademik Bakış. 2019; 12(24): 135 - 162. |
| IEEE | tuğluoğlu f "1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı." Gazi Akademik Bakış, 12, ss.135 - 162, 2019. |
| ISNAD | tuğluoğlu, fatih. "1961 Anayasa Referandumu ve DP Tabanı". Gazi Akademik Bakış 12/24 (2019), 135-162. |
