Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

SİS ÇELİK, ASLI; AKSOY DERYA, Yeşim

Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Aslı SİS ÇELİK, (Atatürk Üniversitesi)

Yeşim AKSOY DERYA (İnönü Üniversitesi)

Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi

3 1

Yıl: 2019 Cilt: 8 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 111 - 119 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-04-2020

Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi

Öz:

Bu çalışmada amaç gebelerin öz bakım gücüdüzeylerini, yaptıkları sağlık uygulamalarını veetkileyen faktörleri belirlemek, özbakım gücü ilesağlık uygulamaları arasındaki ilişkiyi incelemektir.Tanımlayıcı ve kesitsel nitelikte yapılmıştır.Araştırmanın örneklemini, Türkiye’nin doğusundakibir il merkezinde bulunan 3 farklı Aile SağlığıMerkezine başvuran 530 gebe oluşturmuştur. Veriler 1Ekim 2017-30 Mayıs 2018 tarihleri arasındatoplanmıştır. Verilerin toplanmasında “Anket formu”,“Gebelikte Sağlık Uygulamaları Ölçeği” ve “ÖzBakım Gücü Ölçeği” kullanılmıştır. Gebelerinyaşlarına, eğitim düzeylerine, çalışma durumlarına,eşlerinin eğitim düzeylerine ve mesleğine, yaşadıklarıyere, maddi durumlarına, sahip oldukları aile tipine,gebelik sayılarına, yaşayan çocuk sayılarına, gebeliğiisteme durumlarına ve doğum öncesi bakım almasayılarına göre Öz Bakım Gücü Ölçeği ve SağlıkUygulamaları Ölçeği toplam puan ortalamalarıarasındaki farkın anlamlı olduğu belirlenmiştir(p<0.001). Öz bakım Gücü Ölçeği toplam puanortalamasının 100,71±24,29 ve Sağlık UygulamalarıÖlçeği toplam puan ortalamasının 114,43±17,90olduğu saptanmıştır. Öz Bakım Gücü Ölçeği ile SağlıkUygulamaları Ölçeği toplam puan ortalamalarıarasında istatistiksel olarak pozitif yönde anlamlı birilişki olduğu saptanmıştır (r:0,766, p=0,000).Gebelerin öz bakım gücü düzeyleri ve yaptıkları sağlıkuygulamalarının orta düzeyde iyi olduğu, öz bakımgücü düzeyleri arttıkça yaptıkları sağlıkuygulamalarının da arttığı saptanmıştır. 25-34 yaşarasında olan, üniversite mezunu olan, gelir getiren birişte çalışan, eşi üniversite mezunu ve memur olan, ilmerkezinde yaşayan, maddi durumu iyi düzeyde olan,çekirdek tipi aileye sahip, primipar, gebeliğini isteyenve 4’ten fazla doğum öncesi bakım alan gebelerindiğer gebelere göre öz bakım gücü düzeylerinin veyaptıkları sağlık uygulamalarının daha iyi düzeydeolduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Kadın Hastalıkları ve Doğum Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Kadın Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

Determining the Self-Care Agency and the Health Practice Levels of the Pregnant Women and the Effective Factors

Öz:

The aim of this research is to examine the self-care agency levels and health practices of pregnant women and the effective factors and to examine the correlation between the self-care agency and the health practices. This research was carried out in descriptive and cross-sectional design. The sample of this study consisted of 530 pregnant women who applied to 3 different Family Health Center, located in the city center of eastern of Turkey. The data were collected between 1 October 2017 and 30 May 2018. "Questionnaire ", "The Health Practices in Pregnancy Scale", and "Self-Care Agency Scale" were used to collect the data. It was determinedd that the difference between the Self-Care Agency Scale and Health Practices Scale total mean scores was significant according to the ages, educational levels, and employment status of pregnant women, educational level of their husbands, the occupation of their husbands, their residence places, their financial situation, their family types, parity, number of their living children, the number of having prenatal care and whether they intended pregnancy or not (p<0,001). It was examined that the self-care agency scale total mean score of the pregnant women was 100,71±24,29 and the health practices scale total mean score was 114,43±17,90. A statistically positive significant correlation was determined between the self-care agency scale total mean score and the health practices scale total mean score (r:0,766, p=0,000). It was determined that the self-care agency levels and health practices of the pregnant women were at medium-level and their health practices increased as their self-care agency levels increased. It was examined that the pregnant women who were aged between 25 and 34 years, were a university graduate, had a revenue-generating job, had a university graduate and civil servant husband, lived in the city center, had a high-income level, had a nuclear family, primiparous, intended pregnancy and had prenatal care more than four times had higher self-care agency levels and better health practices compared to the other pregnant women.

Anahtar Kelime:

Konular: Tıbbi İnformatik Kadın Hastalıkları ve Doğum Temel Sağlık Hizmetleri Sağlık Bilimleri ve Hizmetleri Kadın Araştırmaları Hemşirelik Aile Çalışmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Sonğur C. (2016). Sağlık Göstergelerine Göre Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü Ülkelerinin Kümeleme Analizi, Sosyal Güvenlik Dergisi, 6 (1), 197-224.
2. İsmet K, Rudolf S, Oona C. (2005). “Ulusal Anne Ölümleri Çalışması 2005,” Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Ankara, NEE-HÜ.06.02.2005.
3. Karabacak Y. Anne Ölümleri İzleme Programı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Kadın ve Üreme Sağlığı Dairesi Başkanlığı 2017. https://www.tuseb.gov.tr/enstitu/tacese/yuklemeler/ekitap/ann e_olumleri_izleme_programi.pdf
4. Akdağ R (2008). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Temel Sağlık Hizmetleri Kasım 2002-2008. T.C. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 770, https://sbu.saglik.gov.tr/ekutuphane/kitaplar/tsdp.pdf
5. Orem DE. (1995) Nursing: Concepts of Practice. 5th ed. St. Louis: Mosby.
6. Velioğlu P. (1999). Hemşirelikte Kavram ve Kuramlar, Alaş Ofset, İstanbul.
7. Taşkın L. (2017). Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği. 13.basım, Akademisyen Kitabevi.
8. Karaca Saydam B, Demirel Bozkurt Ö, Pelik Hadımlı A, Öztürk Can H, Soğukpınar N (2007). Riskli Gebelerde ÖzBakım Gücü’nün Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarına Etkisinin İncelenmesi. Perinatoloji Dergisi, 15 (3), 131-139.
9. Kılıç D, Ata G. Sağlığı Geliştirme. Erci B, Kılıç D, Adıbelli D (ed.). Yaşam Boyu Sağlığı Geliştirme. Anadolu Nobel Tıp Kitabevleri, 21-35.
10. Eryılmaz G, Erci B, Engin R (1999). Gebelik Sayısının ÖzBakım Gücüne Etkisi. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 2(2),76-88.
11. Pasinlioğlu T.(2004).Health Education for Pregnant Women: The Role of Background Characteristics. Patient Educ Couns53,101-106.
12. Kılıç M, Erci B (2017). The Effect of the Care Provided Based on Self-Care Model of Orem on Self-Care Agency and Frequency of Nursing Diagnoses in Pregnant Women with Threat of Preterm Birth. Turkiye Klinikleri J Nurs Sci 9 (1), 1-14
13. Lindgren K .(2005). Testing the Health Practices in Pregnancy Questionnaire-II. J Obstet Gynecol Neonatal Nurs 34 (4), 465-72.
14. Er S. (2006). Gebelikte Sağlık Uygulamaları Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Ege Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Kadın Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
15. Kearney BY, Fleischer BJ. (1979). Development of an Instrument to Measure Exercise of Self-Care Agency. Res Nurs Health 2 (1), 25-34.
16. Nahcivan N. (1993). Sağlıklı Gençlerde Öz Bakım Gücü ve Aile Ortamının etkisi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora tezi; İstanbul.
17. Aslan BD (2001). Adölesan Gebelerin Öz-Bakım Gücünün İncelenmesi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek lisans Tezi; Konya.
18. Altıparmak S (2006). Gebelerde Sosyo-Demografik Özellikler, Öz Bakım Gücü ve Yaşam Kalitesi İlişkisi. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 5, 416-23.
19. Dereli Yılmaz S, Kızılkaya Beji N. (2010). Gebelikte Öz Bakım Gücünün Değerlendirilmesi. Genel Tıp Derg 20 (4), 137-142
20. Tortumluoğlu G, Okanlı A, Erci B. (2003). Gebelerin Aile Ortamını Algılamaları ile Öz Bakım Gücü Arasındaki İlişki. Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 6, 24-36.
21. Baker TJ (1996). Factors Related to The Initiation of Prenatal Care in The Adolescent Nullipara. Nurse Pract, 21, 26-32, 42.
22. Hart MA. (1995).Orem’s Self-Care Deficit Theory: Research with Pregnant Women. Nurs Sci Q 8, 120-6.
23. Onat G, Aba YA (2014). Health-Promoting Lifestyles and Related Factors Among Pregnant Women. Turk J Public Health 12 (2),69-79
24. Çapık A, Pasinlioğlu T. (2014). Difference of Health Practices Between Wanted and Unwanted Pregnancy. International Journal of Caring Sciences, 7 (2), 508-519.
25. Demirci H. (2004). Çalışan Evli Kadınlarda Üreme Sağlığını Koruyucu Davranışların Geliştirilmesi. İstanbul Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
26. Özvarış ŞB, Akın A. (2002). Türkiye’deki Doğum Öncesi Bakım Hizmetlerinden Yararlanma. İçinde: Akın A, editör. Türkiye’de ana sağlığı aile planlaması hizmetleri ve isteyerek düşükler: TNSA 1998 ileri analiz sonuçları. Hacettepe Üniversitesi. TAP Vakfı ve UNFPA. Ankara;182-241.
27. Yanıkkerem E, Altıparmak S, Karadeniz G. (2006). Gebelikte Yaşanan Fiziksel Sağlık Sorunlarının İncelenmesi. Aile ve Toplum, 3 (10), 35-42.
28. Sunal N, Demiryay A. (2009). Gebe Kadınların Algıladıkları Fiziksel ve Emosyonel Yakınmalar. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4 (12), 99-110.
29. Çetin FC, Demirci N, Çalık KY, Akıncı AÇ. (2017). Gebelı̇kte Olağan Fı̇zı̇ksel Yakınmalar. Zeynep Kamil Tıp Bülteni 48 (4), 135-141

APA	SİS ÇELİK A, AKSOY DERYA Y (2019). Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. , 111 - 119.
Chicago	SİS ÇELİK ASLI,AKSOY DERYA Yeşim Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. (2019): 111 - 119.
MLA	SİS ÇELİK ASLI,AKSOY DERYA Yeşim Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. , 2019, ss.111 - 119.
AMA	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. . 2019; 111 - 119.
Vancouver	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. . 2019; 111 - 119.
IEEE	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y "Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi." , ss.111 - 119, 2019.
ISNAD	SİS ÇELİK, ASLI - AKSOY DERYA, Yeşim. "Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi". (2019), 111-119.

APA	SİS ÇELİK A, AKSOY DERYA Y (2019). Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8(1), 111 - 119.
Chicago	SİS ÇELİK ASLI,AKSOY DERYA Yeşim Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 8, no.1 (2019): 111 - 119.
MLA	SİS ÇELİK ASLI,AKSOY DERYA Yeşim Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.8, no.1, 2019, ss.111 - 119.
AMA	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 8(1): 111 - 119.
Vancouver	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 8(1): 111 - 119.
IEEE	SİS ÇELİK A,AKSOY DERYA Y "Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi." Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 8, ss.111 - 119, 2019.
ISNAD	SİS ÇELİK, ASLI - AKSOY DERYA, Yeşim. "Gebelerin Öz Bakım Gücü ile Sağlık Uygulamaları Düzeylerinin ve Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi". Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi 8/1 (2019), 111-119.