Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 27 - 35 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.13114/MJH.2019.444 İndeks Tarihi: 09-04-2020

Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman

Öz:
Roman türü Osmanlı İmparatorluğu’nda yaygınlaşmaya başladığında, Ahmet Midhat Efendi gibi pek çok yazar bu türün toplum için elzem olduğunu vurguladı. Bu yazarlar ayrıca tıp gibi “edebî olmayan” söylemlerden faydalanarak edebiyat için yeni bir değerler sistemi oluşturdu. Onların tıp ile etkileşimini ana hatlarıyla gösterebilmek için Ahmet Midhat Efendi’nin ve Fatma Aliye’nin ortak çalışması Hayal ve Hakikat (1891) eserinin yakın okumasını yapacağım. Makalem, Hayal ve Hakikat’teki “Histeri” kısmını tahlil edecek ve bu kısmı on dokuzuncu yüzyılda yazılmış eleştiri yazıları ile tıp kitaplarını inceleyerek tarihî bir bağlama oturtacaktır. Böylece, eserin yazıldığı dönemde yaşayan bazı yazarların tıbbı ve/veya fenni edebiyatın ulaşması gereken ideal olarak tasvir ettiğini vurgulayacak ve bu tasvirlerin şiir ve roman gibi türler hakkındaki değer yargılarını şekillendirdiğini savunacaktır. Bu yazarlar, yeni edebiyatın “ciddiliğini” ön plana çıkarmak adına divan şiirini bir kadına veya hastaya benzetirler. Makalem, romanın şifa kaynağı olarak algılanabildiği bir dönemin bilim tarihi ve edebiyat tarihi arasındaki kesişimleri gösterecektir.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri

Physician Writers: Hysteric Poetry and the Medicinal Novel in Hayal ve Hakikat

Öz:
When the novel genre began to become popular in the Ottoman Empire, many authors such as Ahmet Midhat emphasized that the novel was fundamental for society. These writers made use of “nonliterary” discourses, such as medicine, and formed a new value system for literature. To demonstrate the engagement of these writers with medicine, a close reading of Hayal ve Hakikat (Imagination and Truth; 1891) is provided, which was co-written by Ahmet Midhat and Fatma Aliye. In particular, the article analyzes the “Hysteria” section of Hayal ve Hakikat and historically contextualizes it through examining both the literary criticism and the medical works that were produced in the nineteenth century. It shows that some Ottoman writers who lived when the work was composed depict medicine and/or science as an ideal for literature, and it is argued that these depictions have shaped critical judgments on genres such as poetry and the novel. These writers could foreground the “seriousness” of the new literature through comparing the old divan poetry with a woman or a sick person. This article shows the intersections between the history of literature and the history of science at a time when the novel could be considered the source of a cure.
Anahtar Kelime:

Konular: Edebiyat Edebi Teori ve Eleştiri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Abugideiri H. (2010). Gender and the Making of Modern Medicine in Colonial Egypt. Farnham 2010.
  • Adak H. (2006). “Biyografide Toplumsal Cinsiyet: Ahmet Mithat ya da Bir Osmanlı Erkek Yazarın Kanonlaşması”. Eds. N. Esen & E. Köroğlu, Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar (2006) 201-213. İstanbul.
  • Ahmet Midhat ve bir kadın. (1309). Hayal ve Hakikat. İstanbul 1309.
  • Ahmet Mithat. (2011). Fazıl ve Feylesof Kızım: Fatma Aliye’ye Mektuplar. İstanbul 2011.
  • Ali Kemal. (2007). Sorbon Dârülfünu’nda Edebiyât-ı Hakikiyye Dersleri. Ankara 2007.
  • Altuğ F. (2006). “Müşahedat'ta Bakış, Ses ve Çiftdeğerlilik”. Ed. N. Esen & E. Köroğlu, Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar (2006) 97-118. İstanbul.
  • Altuğ F. (2015). “Hayal’in Hakikat’ı: Karşılıksız Aşkın Histerikleştirilmesi”. Ahmet Midhat ve Fatma Aliye. Hayal ve Hakikat (2015) 7-34. İstanbul.
  • Axenfeld A. & Huchard H. (1883). Introduction au traité des névroses. Paris 1883.
  • Bengi I. (2006). “Çeviribilimde Bir Hace-i Evvel: Ahmet Mithat Efendi”. Eds. N. Esen & E. Köroğlu, Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar (2006) 338-346. İstanbul
  • Beşir Fuad. (1999). Şiir ve Hakikat. İstanbul 1999.
  • Casanova P. (2004). The World Republic of Letters. Cambridge 2004.
  • Cemiyet-i Tıbbiye-i Osmaniye. (1290). Lügat-ı Tıbbiye. İstanbul 1290.
  • Cenab Şehabettin. (1953). Cenap Şehabettin: Hayatı, Sanatı, Eserleri. İstanbul 1953.
  • Çeri B. (2000). “Hayal ve Hakikat Muharrirleri: Bir Kadın ve Ahmet Mithat Efendi”. Tarih ve Toplum 32/203 (2000).
  • Doğan A. (2006). Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm. İstanbul 2006.
  • Ercilasun B. (1994). Servet-i Fünun’da Edebi Tenkit. İstanbul 1994.
  • Ertürk N. (2018). Türkiye’de Gramatoloji ve Edebi Modernlik. İstanbul 2018.
  • Findley C. V. (1980). Bureaucratic Reform in the Ottoman Empire: The Sublime Porte, 1789–1922. Princeton 1980.
  • Karakoç İ. (2015). “Hakikat’i Romanla Hayal Etmek: Hayal ve Hakikat’te Karşılıksız Aşkın Histerik Eleştirisi”. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı 13/ 19 (2015) 161-172. Doi: 10.17518/caty.50758.
  • Kemahlı S. (2015). “Tıp Eğı̇tı̇mı̇ ve Hekı̇mlı̇k Dı̇lı̇mı̇z Nasil Türkçeleşti?”. Tıp Eğitim Dünyası 44/14 (2015) 5-12. Doi: 10.25282/ted.228749.
  • Logan P. (1997). Nerves and Narratives: A Cultural History of Hysteria in Nineteenth-Century British Prose. Berkeley 1997.
  • “Mevadd-ı mütenevvia”. (1891, 15 Kanun-i Evvel). Tercüman-ı Hakikat, p. 6.
  • “Mevadd-ı sıhhiye”. (1891, 16 Kanun-i Evvel). Tercüman-ı Hakikat, p. 2.
  • “Mevadd-ı tıbbiye ve sıhhiye”. (1891, 18 Kanun-i Evvel). Tercüman-ı Hakikat, p. 6.
  • Namık Kemal. (1993). “Mukaddime-i Celal”. Eds. M. Kaplan, İ. Enginün & B. Emil, Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi II: 1865-1876 (1993) 342-372. İstanbul.
  • Scull A. (2009). Hysteria: The Biography. New York 2009.
  • Seviner Z. (2006). “Tabiiliğin Medar-ı Azamı: Ahmet Mithat Ahlakçılığı ve Natüralizm”. Eds. N. Esen & E. Köroğlu, Merhaba Ey Muharrir: Ahmet Mithat Üzerine Eleştirel Yazılar (2006) 86-96. İstanbul.
  • Siti W. (2006). “The Novel on Trial”. Ed. F. Moretti, The Novel 1 (2006) 94-121. Princeton.
  • Trotter T. (1808). A View of the Nervous Temperament. New York 1808.
  • Tuchman G. (1989). Edging Women Out: Victorian Novelists, Publishers, and Social Change. New Haven 1989.
  • Tuncer H. (1992). Arayışlar Devri Türk Edebiyatı II: Servet-i Fünun Edebiyatı. İzmir 1992.
  • Ünaydın R. E. (1972). Diyorlar ki. İstanbul 1972.
  • Zola É. (1881). Le roman expérimental. Paris 1881.
APA ARSLAN C (2019). Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. , 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
Chicago ARSLAN C. Ceyhun Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. (2019): 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
MLA ARSLAN C. Ceyhun Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. , 2019, ss.27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
AMA ARSLAN C Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. . 2019; 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
Vancouver ARSLAN C Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. . 2019; 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
IEEE ARSLAN C "Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman." , ss.27 - 35, 2019. 10.13114/MJH.2019.444
ISNAD ARSLAN, C. Ceyhun. "Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman". (2019), 27-35. https://doi.org/10.13114/MJH.2019.444
APA ARSLAN C (2019). Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9(1), 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
Chicago ARSLAN C. Ceyhun Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 9, no.1 (2019): 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
MLA ARSLAN C. Ceyhun Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, vol.9, no.1, 2019, ss.27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
AMA ARSLAN C Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2019; 9(1): 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
Vancouver ARSLAN C Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi. 2019; 9(1): 27 - 35. 10.13114/MJH.2019.444
IEEE ARSLAN C "Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman." Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9, ss.27 - 35, 2019. 10.13114/MJH.2019.444
ISNAD ARSLAN, C. Ceyhun. "Hekim Yazarlar: Hayal ve Hakikat’te Histerik Şiir ve Şifalı Roman". Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi 9/1 (2019), 27-35. https://doi.org/10.13114/MJH.2019.444