“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü
Yıl: 2019 Cilt: 9 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 41 - 65 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.12658/M0308 İndeks Tarihi: 18-04-2020
“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü
Öz: “Kadın” ve “erkek” kimliklerinin toplumsal bir kategori olarak yeniden inşa edildiği 20. yüzyılın başlarından itibaren modern devletler, uluslaşma süreçlerinde “kadın bedeni”nin modernleş(tiril)mesi ve özgürleş(-tiril)mesi sloganıyla yeni cinsiyet politikaları üretmeye yönelmiştir. Türkiye’nin Cumhuriyet tecrübesinde debenzer şekilde, hedeflenen toplum düzenine erişmek üzere inşa edilen yeni kadın kimliği, toplumsal reformların itici gücü olarak seferber edilmiştir. Tanzimat döneminden itibaren Batılılaşma hareketlerinin merkezindeyer alan ve yüksek bir misyon atfedilen kadın kimliğinin dönüşümünü Cumhuriyet döneminde devlet eliylegerçekleştirilen daha somut ve radikal adımlar izlemiştir. Bu çerçevede erken Cumhuriyet döneminde hayatageçirilen köklü reformların esaslı bir parçası da “asri” ve “hür” “Türk kadını” idealidir. Bu makalede, Tanzimat’tan itibaren Batılılaşma çabalarının merkezinde yer alan kadın kimliğinin dönüşümü ile Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluş sürecinde kadına yüklenen rol ve misyon, modern ulus devlet ve laiklik politikaları açısındanele alınmaktadır
Anahtar Kelime: Contemporary and Independent The Transformation of Female Identity in Turkey from the Tanzimat to the Republic
Öz: Since the beginning of the 20th century when the identities of men and women were reconstructed as a social category, modern states have been directed to produce new gender policies in the processes of nationalization through the slogan of modernizing and liberating the female body. In the experience of the Republic of Turkey, this has also similarly been mobilized as the driving force of social reform by constructing a new female identity in order to reach the targeted new social order. Since the Tanzimat Era, the transformation of the female identity that had occurred at the center of Westernization movements and had been attributed to a lofty mission was followed in the Republic period by more concrete and radical steps carried out by the state. In this context, an essential part of the deep-rooted reforms implemented during the early Republic period was the ideal of the contemporary and independent Turkish woman. This article addresses the transformation of the female identity that took place at the center of Westernization efforts from the Tanzimat and the role and mission imposed upon women in the process of establishing the Republic of Turkey in terms of the modern nation state and secularist policies.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Ahmad, F. (1995). Modern Türkiye’nin oluşumu. Y. Alogan (Çev.). İstanbul: Sarmal.
- Akman, Ş. T. (2011). Türk tarih tezi bağlamında erken Cumhuriyet dönemi resmî tarih yazımının ideolojik ve politik karakteri. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1, 80-109.
- Atsız, N. (1943). Türk kızları nasıl yetiştirilmeli? Orhun, 13.
- Aydemir, Ş. S. (1975). Tek adam (III. Cilt). İstanbul: Remzi.
- Ayverdi, S. (1948). Mesihpaşa imamı. İstanbul: Gayret.
- Berkes, N. (2011). Türkiye’de çağdaşlaşma. İstanbul: Yapı Kredi.
- Berktay, F. (1995). Tek tanrılı dinler karşısında kadın. İstanbul: Metis.
- Carullah, M. (1999). Hatun. M. Görmez (Çev.). Ankara: Kitâbiyat.
- Celal Nuri. (1912/1331H). Kadınlarımız. İstanbul: Matbaa-i İçtihad.
- Çakır, S. (2010). Osmanlı kadın hareketi. İstanbul: Metis.
- Daver, A. (7 Şubat 1935). Türk kadını sevin ve kıvanç duy! Cumhuriyet.
- Durakbaşa, A. (1988). Cumhuriyet döneminde Kemalist kadın kimliğinin oluşumu. Tarih ve Toplum, 91, 167-171.
- Eldeniz, P. N. (1956). Atatürk ve Türk kadını. Belleten, 20(80), 739-742.
- Erkilet, A. (2015). Eleştirellikten uyuma Müslümanların kamusal alan serüveni. İstanbul: Büyüyen Ay.
- Ersanlı Behar, B. (1996). Tarih ve iktidar. İstanbul: Afa.
- Ertaylan, İ. H. (1965). Tevfik Fikret mâlûmât’da. İstanbul: Tevfik Fikret Derneği.
- Göle, N. (1991). Modern mahrem. İstanbul: Metis
- Haydar Necip. (1924). Anadolu kadını. Anadolu Mecmuası, 3.
- İnan, A. vd. (1930). Türk tarihinin ana hatları methal kısmı. İstanbul: Maarif Vekâleti.
- İzmirli İsmail Hakkı. (1339). el-Cevabü’s-sedid fî beyan-ı dini’t-tevhid. İstanbul: Tedkikat ve Telifat-ı İslamiye.
- Kadriye Hüseyin. (1915/1982). Büyük İslam kadınları (muhadderat-ı İslam). İstanbul: Bedir.
- Kara, İ. (1986). Türkiye’de İslamcılık düşüncesi. İstanbul: Risale.
- Kasım Emin. (1913). Hürriyet-i nisvan. Z. Megamiz (Çev.). İstanbul: Matbaa-i Hayriye.
- Kurnaz, Ş. (1991). Cumhuriyet öncesinde Türk kadını (1839-1923). Ankara: T.C. Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı.
- Kurtoğlu, A. (2000). Tanzimat dönemi ilk kadın yayınında dinin yer alış biçimleri. Y. Ramazanoğlu (Ed.). Osmanlıdan Cumhuriyete kadının tarihi dönüşümü içinde (ss. 21-52). İstanbul: Pınar.
- Ozankaya, Ö. (1984). Laiklik öncesi dönemde Şemseddin Sami’nin aile düzenine ilişkin görüşleri. Türkiye’de ailenin değişimi -toplumbilimsel incelemeler-. Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derneği.
- Ramazan, T. (2005). İslâmî yenilenmenin kökenleri -Afgânî’den el-Bennâ’ya kadar İslâm ıslahâtçıları-. İstanbul: Anka.
- Said Halim Paşa. (1991). Buhranlarımız. İstanbul: İz.
- Serdengeçti, O. Y. (1949). Mabetsiz şehir. Ankara: Serdengeçti.
- Toprak, H. K. (2010). Kadın sorunlarını dinle buluşturmak. 21. yüzyılın eşiğinde kadınlar: değişim ve güçlenme (2. Cilt) içinde (ss. 63-70). İzmir: DEÜ Fen Fakültesi.
- Tunaya, T. Z. (1984). Türkiye’de siyasal partiler (1. Cilt). İstanbul: Hürriyet Vakfı.
- Wagner, P. (1996). Modernliğin sosyolojisi. M. Küçük (Çev.). Ankara: Fecr.
- Yaşar, F. T. (2007). Şükûfezar: Kadınlar tarafından kadınlar için ilk süreli yayın. DEM Dergi, 4, 68-72.
- Yusuf Ziya. (3 Ağustos 1932). Türk kadını. Cumhuriyet.
- Ziya Gökalp. (1976). Türkçülüğün esasları. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
| APA | Toprak H (2019). “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. , 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| Chicago | Toprak Hicret Kiraz “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. (2019): 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| MLA | Toprak Hicret Kiraz “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. , 2019, ss.41 - 65. 10.12658/M0308 |
| AMA | Toprak H “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. . 2019; 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| Vancouver | Toprak H “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. . 2019; 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| IEEE | Toprak H "“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü." , ss.41 - 65, 2019. 10.12658/M0308 |
| ISNAD | Toprak, Hicret Kiraz. "“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü". (2019), 41-65. https://doi.org/10.12658/M0308 |
| APA | Toprak H (2019). “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. İnsan & Toplum, 9(3), 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| Chicago | Toprak Hicret Kiraz “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. İnsan & Toplum 9, no.3 (2019): 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| MLA | Toprak Hicret Kiraz “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. İnsan & Toplum, vol.9, no.3, 2019, ss.41 - 65. 10.12658/M0308 |
| AMA | Toprak H “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. İnsan & Toplum. 2019; 9(3): 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| Vancouver | Toprak H “Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü. İnsan & Toplum. 2019; 9(3): 41 - 65. 10.12658/M0308 |
| IEEE | Toprak H "“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü." İnsan & Toplum, 9, ss.41 - 65, 2019. 10.12658/M0308 |
| ISNAD | Toprak, Hicret Kiraz. "“Asri” ve “Hür” Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye’de Kadın Kimliğinin Dönüşümü". İnsan & Toplum 9/3 (2019), 41-65. https://doi.org/10.12658/M0308 |
