Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin

OCAKOĞLU, Faruk

Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin

Faruk OCAKOĞLU (Osmangazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Eskişehir, Türkiye)

Turkish Journal of Earth Sciences

1 0

Yıl: 2001 Cilt: 10 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 17 - 34 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin

Öz:

Erken-Orta Miyosen yaşlı denizel Karacaören Formasyonu inceleme alanında (Sivas Havzası doğusunda yeralan Zara'nın GD kesimleri) iki adet transgressif-regressif çevrim sürecinde çökelmiş bir sedimanter istiften oluşur. Bu çalışma sözü edilen denizel sedimanter-kaydın genellikle transgressif olan segmenti üzerine oturan yaklaşık 100 m kalınlığındaki jips içeren sedimanların fasiyes özellikleri, gözlenen çevrimselliğin doğası ve havza ölçeğinde yayılımına odaklanmıştır. İncelenen sedimanter istifin tipik litolojik öğelerini çoğunlukla fosilli olan çamurtaşı, az miktarda algal kireçtaşı ve yumrulu jips oluşturur. Ayrıntılı sedimantolojik gözlemler ile paleontolojik kanıtlar istifteki çamurtaşı segmentinin olasılıkla gelgitaltı-aşağı gelgitarası yerleşimde çökeldiğini, algal kireçtaşının ise gelgitarası alanları temsil ettiğini kanıtlamaktadır. Ayrıntılı olarak ele alınan istifin neredeyse yarısını oluşturan yumrulu jipsler ve bunlara ender olarak eşlik eden kırmızımsı-yeşilimsi ince tanelilerin ise olasılıkla kıyı sabkası ortamlarında çökeldiği ileri sürülmüştür. İncelenen istifin iç mimarisi onbeş kadar yukarı doğru sığlaşan (yani her biri "ilerleyen" karakterde) çevrimle belirlenmiştir. Her bir çevrim, tipik olarak, çamurtaşından oluşan bir taban seviyesinden, bazen hiç bulunmayabilen algal karbonatlı çamurtaşı-algal kireçtaşı orta seviyesinden ve kırmızımsı-yeşilimsi ince tanelileri yer yer içerebilen bir yumrulu jips üst seviyesinden oluşur. Her bir çevrimin, yüksek frekanslı görece deniz seviyesi değişimleriyle ortaya çıkan parasekanslara karşılık geldiği düşünülmüştür. Son olarak, incelenen evaporitik istifin dağılım deseni, ona neden olan evaporitik olayın Sivas Havzası'nın bütün orta ve doğu kesimi boyunca etkin olduğunu ve bu evaporit çökelme döneminde, paleocoğrafyanın güney alanlardaki yaygın kıyı sabkaları ve buradan kuzey alanlara doğru giderek derinleşen resifal-çamurlu bir şelfle biçimlendiğini anlatmaktadır.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Zara yöresi (Sivas Havzası doğusu) denizel Alt-Orta Miyosen istifinde tekrarlanan gelgitaltı-kıyı sabkası çevrimleri

Öz:

In the study area, southeast of Zara in the Sivas Basin, the Lower-Middle Miocene marine Karacaören Formation consists of a succession of marine sedimentary rocks deposited within two trangressive-regressive cycles. The present study focuses on the fades characteristics, cyclic nature, and significance of the basin-wide distribution of a 100-m-thick gypsiferous sedimentary package overlying an otherwise transgressive segment of the lower sequence, within a marine setting. The typical lithologie expression of the studied sedimentary interval comprises generally fossiliferous mudstones, rare algal limestones and nodular gypsum. Detailed sedimentological observations, combined with palaeontological evidence, indicate that the mudstone intervals were deposited in a subtidal to lower intertidal setting, while the algal limestones represent intertidal areas. Nodular gypsum and associated rare reddish-greenish clays, which constitute nearly half of the studied sequence, were probably deposited within a coastal sabkha environment. The internal architecture of the studied interval is characterized by some fifteen shallowing-upwards (i.e., progradational) cycles. Each cycle typically has a basal mudstone interval, locally overlain by an algal carbonaceous mudstone/limestone, and an upper nodular gypsum (with or without reddish-greenish clays) interval. These cycles probably correspond to parasequences which were driven by high-frequency changes in relative sea-level. The lateral distribution pattern of the studied evaporitic interval implies that conditions giving rise to evaporites prevailed over the entire central and eastern parts of the Sivas Basin, and that the local palaeogeography at that time was characterized by widespread coastal sabkhas to the south, and a reefal-to-muddy shelf to the north.

Anahtar Kelime:

Konular: Jeoloji

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

AIGNER, T. & BACHMANN, G.H. 1989. Dynamic stratigraphy of an evaporite-to-redbed sequence, Gypskeuper (Triassic), Southwest German Basin. Sedimentary Geology 62, 5-25.
AREF, M.A.M., ATTIA, O.E.A. & WAU, A.M.A. 1997. Facies and depositional environment of the Holocene evaporites in the Ras Shukeir area, Gulf of Suez, Egypt. Sedimentary Geology 110, 123-145.
BAYSAL, 0. & ATAMAN, G. 1980. Sedimentology, mineralogy and geochemistry of a sulfate series (Sivas-Turkey). Sedimentary Geology 25, 67-81.
BERNASCONI, M.P. & ROBBA, E. 1993, Molluscan paleoecology and sedimentological features: an integrated approach from the Meduna section, northern Italy. Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology 100, 267-290.
CATER, J.M.L., HANNA, S.S., RIES, A.C. & TURNER, P. 1991. Tertiary evolution of the Sivas Basin, Central Turkey. Tectonophysics 195, 29-46.
ÇİNER, A. & KOŞUN E. 1996. Hafik güneyindeki (Sivas Havzası) Oligo-Miyosen yaşlı çökellerin stratigrafisi ve sedimantolojisi. Turkish Association of Petroleum Geologists Bulletin 8, 16-34 [in Turkish with English abstract].
ÇİNER, A., KOŞUN E. & ÇUBUK, Y. 1995. Sivas Havzasının sedimantolojisi, ekonomik potansiyeli ve çevrimsel sedimantasyona örnekler. TÜBİTAK Project, No: YB0G-064, Ankara, Turkey [in Turkish with English abstract, unpublished].
ÇUBUK, Y. 1994. Boğazören (İmranlı) and Karayün (Hafik) Yörelerinde (Sivas Doğusu) Yüzeyleyen Miyosen Yaşlı Birimlerin Tektonostratigrafisi. PhD thesis, Cumhuriyet University, Sivas, Turkey [in Turkish with English abstract, unpublished].
DİZER, A. 1962. Foraminifera of the Miocene of the Sivas Basin (Turkey). İstanbul University, Faculty of Science Journal, Serie B 27, 49-83.
GARRISON, R.E. SCHREIBER, B.C., BERNOULLI, D., FABRICIUS, F.H., KIDD, R.B. & MELIERES, F. 1978. Sedimentary petrology and structures of Messinian evaporitic sediments in the Mediterranean sea, Leg 42A, Deep Sea Drilling Project. In: Initial Reports of the Deep Sea Drilling Project, Part 142, 571 -611.
GOODWIN, P.W. & ANDERSON, E.J. 1985. Punctuated aggradational cycles: a general hypothesis of episodic stratigraphic accumulation. Journal of Geology 93, 515-533.
GÖKÇE, A. & CEYHAN, F. 1988. Sivas güneydoğusundaki Miyosen yaşlı jipsli çökellerin stratigrafisi, yapısal özellikleri ve oluşumu. Bulletin of Faculty of Engineering, Cumhuriyet University, Series-A Earth Sciences S, 91-113.
GÖKÇEN, S.L. & KELLING, G., 1985. Oligocene deposits of the Zara-Hafik Region (Sivas, Cetral Anatolia): evolution from storm-influenced shelf to evaporite basin. Geologische Rundschau 74, 139-153.
GÖKTEN, E. & KELLING, G. 1991. Hafik kuzeyinde Senozoyik stratigrafisi ve tektoniği: Sivas-Refahiye Havzası kuzey sınırında tektonik kontrol, in: YETİŞ, C. (ed) Proceedings of Ahmet Acar Jeoloji Sempozyumu, Adana, Çukurova University, Adana, Turkey, 113-123 [in Turkish with English abstract].
GÖRÜR, N., TÜYSÜZ, 0. & ŞENGÖR, A.M.C. 1998. Tectonic evolution of the .central Anatolian Basins. International Geology Review 40, 831-850.
KINSMAN, D.J.J. 1969. Modes of formation, sedimentary associations, and diagnostic features of shallow-water and supratidal evaporites. American Association of Petroleum Geologists 53, 830-840.
KINSMAN DJJ. & PARK, R.K. 1976. Algal belt and coastal sabkha evolution. Trucial Coast, Persian Gulf. In: WALTER, M.R. (ed) Stromatolites. Elsevier, Amsterdam, 421-433.
KURTMAN, F. 1961. Sivas civarındaki jips serisinin stratigrafik durumu. Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Bulletin 56, 13-16 [in Turkish with English abstract].
Kurtman, F. 1973. Sivas-Hafik-Zara ve İmranlı bölgesinin jeolojik ve tektonik yapısı. Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Bulletin 80, 1-32 [in Turkish with English abstract].
LUTTIG, G. & STEFFENS, P. 1976. Explanatory Notes for the Palaeogeographic Atlas of Turkey from the Oligocene to the Pleistocene. Hannover, Bundesanstalt fiir Geowissenschaften und Rohrstoffe.
MORKHOVEN, F.P.C.M. 1963. Post Paleozoic Ostracoda. Elsevier, 2nd Edition, Netherlands, 478.
M.T.A. 1989. Geological Map of Turkey at 1/2.000.000 Scale (Editor E. Bingöl).
OCAKOĞLU, F. 1997. Zara (Sivas Doğusu) yöresindeki Sivas Havzası Oligo-Miyosen dolgusunun stratigrafisi ve ortamsal özellikleri. Bulletin of Faculty of Engineering, Cumhuriyet University Series-A Earth Sciences 14, 71-88.
OCAKOĞLU, F. 1999. Evaporitlerden kaynaklanan sünümlü deformasyona ilişkin bazı veriler (Zara, Sivas doğusu). Mineral Research and Exploration Institute of Turkey (MTA) Bulletin 121, 83-96.
POISSON, A., GUEZOU, J.C., ÖZTÜRK, A., İNAN, S., TEMİZ, H., GÜRSOY, H., KAVAK, K.S. & ÖZDEN, S. 1996. Tectonic setting and evolution of the Sivas Basin, Central Anatolia, Turkey. International Geology Review 38, 838-853.
POISSON, A., WERNLI, R., LOZOUET, P. & POIGNANT, A. 1997. Nouvelles donnees stratigraphiques concernant Ies formations oligo-miocenes marines du bassin de Sivas (Turquie). Compte Rendue ('Academie des Sciences de Paris Sciences de la Terre et des planetes/Earth & Planetary Sciences 325, 869-875.
POSAMENTIER, H.W. & VAIL, P.R. 1988. Eustatic Controls on clastic deposition II-Sequence and Systems Tract Models. In: An Integrated Approach, SEPM Special Publications 42, 125-154.
POSAMENTIER, H.W., JERVEY, M.T. & VAIL, P.R. 1988. Eustatic Controls on clastic deposition. In: An Integrated Approach, SEPM Special Publications 42, 109-124.
PURSER, B.H. & EVANS, G. 1973. Regional sedimentation along the Trucial coast, SE Persian Gulf. In: Purser, B.H. (ed) The Persian Gulf. Springer-Verlag, Berlin, 211-232.
SCHREIBER, B.C. & KINSMAN, D.J.J. 1975. New observations on the Pleistocene evaporites of Montallegro, Sicily and a modern analog. Journal of Sedimentary Petrology AS, 469-479.
SCHREIBER, B.C., FREIDMAN, G.M., DECIMA, A. & SCHREIBER, E. 1976. Depositional environments of upper Miocene (Messinian) evaporite deposits of the Sicilian Basin. Sedimentology 23, 729-760.
TILL, R. 1979. Arid shorelines and evaporites. In: READING, H.G. (ed.) Sedimentary Environments and Fades. Blackwell Scientific Publications, Oxford, 178-206.
VAIL,, P., MITCHUM., R.M. & THOMPSON, S. 1977. Seismic stratigraphy and global changes of sea level. Part 3: Relative changes of sea level from coastal onlap. In: PAYTON, C.E. (ed) Seismic Stratigraphy -Application to Hydrocarbon Exploration. American Association of Petroleum Geologists Memorials 26, 63-81.
WARREN, J.K. & KENDALL, C.C. 1985. Comparison of sequences formed in marine sabkha (subaerial) and salina (subaqueous) settings -modern and ancient. American Association of Petroleum Geologists Bulletin 69, 1013-1023.
WRAY, J.L. 1977. Calcareous Algae. Elsevier Scientific Publishing Company, Netherlands.
YILMAZ, A. 1994. An example of a post-collisional trough: Sivas Basin, Turkey. In: Proceedings of 10th Petroleum Congress of Turkey. Turkish Association of Petroleum Geologists Publications, 21-32.

APA	OCAKOĞLU F (2001). Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. , 17 - 34.
Chicago	OCAKOĞLU Faruk Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. (2001): 17 - 34.
MLA	OCAKOĞLU Faruk Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. , 2001, ss.17 - 34.
AMA	OCAKOĞLU F Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. . 2001; 17 - 34.
Vancouver	OCAKOĞLU F Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. . 2001; 17 - 34.
IEEE	OCAKOĞLU F "Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin." , ss.17 - 34, 2001.
ISNAD	OCAKOĞLU, Faruk. "Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin". (2001), 17-34.

APA	OCAKOĞLU F (2001). Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. Turkish Journal of Earth Sciences, 10(1), 17 - 34.
Chicago	OCAKOĞLU Faruk Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. Turkish Journal of Earth Sciences 10, no.1 (2001): 17 - 34.
MLA	OCAKOĞLU Faruk Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. Turkish Journal of Earth Sciences, vol.10, no.1, 2001, ss.17 - 34.
AMA	OCAKOĞLU F Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. Turkish Journal of Earth Sciences. 2001; 10(1): 17 - 34.
Vancouver	OCAKOĞLU F Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin. Turkish Journal of Earth Sciences. 2001; 10(1): 17 - 34.
IEEE	OCAKOĞLU F "Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin." Turkish Journal of Earth Sciences, 10, ss.17 - 34, 2001.
ISNAD	OCAKOĞLU, Faruk. "Repetitive subtidal-to-coastal sabkha cycles from a Lower-Middle Miocene marine sequence, eastern Sivas Basin". Turkish Journal of Earth Sciences 10/1 (2001), 17-34.