Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey

Hasan SÖZBİLİR (Dokuz Eylül Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, İzmir, Türkiye)
Turkish Journal of Earth Sciences
15 0
Yıl: 2001 Cilt: 10 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 51 - 67 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 29-07-2022

Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey

Öz:
Gediz grabeninin güney kenarını oluşturan kabuksal ölçekli düşük-açılı Gediz sıyrılma fayı kıvrım ve geriye çarpılmış tabakalar gibi genişleme kökenli makroskobik yapılara sahiptir. Kıvrımlar genişleme doğrultusuna paralel ve dik olacak şekilde sırasıyla taban ve tavan bloğunda oluşmuştur. Gediz grabeninin güney kenarı üzerindeki Dereköy (Salihli) güneyinde, Gediz sıyrılma fayının taban bloğunda genişleme doğrultusuna paralel Oyukkiran antiformu ve Keserler sinformu saptanmıştır. Bunlar dalga boyu 6 km amplitüdü ise 1 km'ye ulaşan kuzeydoğu doğrultulu dom ve havza benzeri yapılardır. Oyukkıran antiformu çekirdeğinde Menderes metamorfik kayaçlarıyla çevrelenmiş kataklastik dokudaki granitik kayaçların yüzeylediği kuzeydoğuya dalımlı bir antiformu tanımlar. Keserler sinformu ise metamorfik kayaçlan yapısal olarak üstleyen genişlemeyle eşyaşlı tortullardan yapılı bir çekirdeğe sahiptir. Bu kırışıklıklar sıyrılma fayının ilksel düzensizlikleri olarak yorumlanmıştır, ve bunların tavan bloğundaki tortul istifin çökeliminden sonra kıvrımlanmaları gerekmez. Çalışma alanında birbirinden açısal uyumsuzlukla ayrılan üç tavan bloğu tortul istifi yeniden tanımlanmıştır. Üst Miyosen-Alt Pliyosen karasal tortul istifi (SS-Il) Gediz sıyrılma fayının tavan bloğunda çökelmiştir. Bu istif BatıAnadolu'daki bölgesel genişleme sırasında oluşan supradetachment havzasının taban çökeli olarak tanımlanmıştır. SS-II istifi, önünde SS-IlI istifinin çökeldiği havzaya doğru eğimli üç adet yüksek-açılı normal fayla kesilmiştir. SS-IV istifi Gediz grabeninin deforme olmamış Kuvaterner-Güncel havza dolgusunu oluşturur. Genişlemeyle eşyaşlı tavan bloğu katmanları genişleme tektoniği sırasında oluşmuş kıvrımlar içerir. Bu kıvrımlar genişleme doğrultultusuna ve genişleme doğrultusuna paralel taban bloğu kıvrımlarına diktir. Genişleme doğrultusuna dik gelişen kıvrımlar sürüme kıvrımları, rollover antiklinaller ve monoklinaller şeklinde oluşmuştur. Gediz sıyrılma fayının tavan bloğundaki kayalar genişleme doğrultusuna dik yatay eksen etrafında deformasyona uğrayarak geriye çarpılmış tabakalar oluşturmuştur. Geriye doğru çarpılmış tabakalar arasındaki ana eğim derecesi değişikliğiyle ortaya çıkan açısal uyumsuzluk, Gediz grabenindeki supradetachment evreye ait deformasyon tipinden rift evresine değişimi olarak yorumlanmıştır. Daha yaşlı olan supradetachment havzası Gediz sıyrılma fayı üzerinde gelişmiştir ve bu havzanın tortulları rift havzasına ait dolgunun oluşumunu kontrol eden yüksek açılı faylarla kesilmiştir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • BENDA, L. & MEULENKAMP, J.E. 1979. Biostratigraphic correlations in the Eastern Mediterranean Neogene- 5: Calibration of sporomorph associations, marine microfossils and mammal zones, marine and continental stages and the radiometric scale. Annales Geologique Des Pays Helleniques, (hors er.) 1, 61-70.
  • BOZKURT, E. 2000. Timing of extension on the Büyük Menderes graben, western Turkey, and its tectonic implications. In: Bozkurt, E., Winchester, J.A. and Piper, J.D.A. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society, London, Special Publications 173, 385-403.
  • BOZKURT, E. 2001a. Late Alpine evolution of the central Menderes Massif, western Anatolia, Turkey. International Journal of Earth Sciences 89, 728-744.
  • BOZKURT, E. 2001b. Neotectonics of Turkey - a synthesis. Geodinamica Acta 14, 3-30.
  • COHEN, H.A., DART, C.J., AKYÜZ, H.S. & BARKA, A. 1995. Syn-rift sedimentation and structural development of the Gediz and Büyük Menderes graben, western Turkey. Journal of the Geological Society, London 152, 629-638.
  • DAVIS, G.A. & LISTER, G.S. 1988. Detachment faulting in continental extension: perspectives from the southwestern U.S. Cordillera. Geological Society of America, Special Paper 218, 133-159.
  • DEWEY, J.F. & ŞENGÖR, A.M.C. 1979. Aegean and surrounding regions: complex multiplate and continuum tectonics in a convergent zone. Geological Society of America Bulletin, Pt. I , 90, 84-92.
  • EDIGER, V.Ş. BATI, Z. & YAZMAN, M. 1996. Palaeopalynology of possible hydrocarbon source rocks of the Alaşehir-Turgutlu area in the Gediz graben (western Anatolia). Turkish Association of Petroleum Geologists Bulletin 9,11-23.
  • EMRE, T. 1988. Gediz grabeni (Salihli-Alaşehir arası) karasal tortullarının yaşıyla ilgili yeni bulgular. Geological Congress of Turkey Abstracts, p. 34-35.
  • EMRE, T. 1996. Gediz grabeninin jeolojisi ve tektoniği. Turkish Journal of Earth Sciences 5, 171 -186.
  • EMRE, T. & SOZBILIR, H. 1995. Field evidence for metamorphic core complex, detachment faulting and accommodation faults in the Gediz and Büyük Menderes grabens (western Turkey). International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region, Proceedings 1, 73-94.
  • HANCOCK, P.L. & BARKA, A. 1987. Kinematic indicators on active normal faults in western Turkey. Journal of Structural Geology 9, 573-584.
  • HETZEL, R., RING, U., AKAL, C. & TROESCH, M. 1995. Miocene NNE-directed extensional unroofing in the Menderes Massif, southwestern Turkey. Journal of the Geological Society, London 152,639-654.
  • İZTAN, H. & YAZMAN, M. 1990. Geology and hydrocarbon potential of the Alaşehir (Manisa) area, western Turkey. Proceedings to International Earth Sciences Congress on Aegean Regions, 327-338.
  • KOÇYİĞİT, A. 1984. Güneybatı Türkiye ve dolayında levha içi yeni tektonik gelişimi. Geological Society of Turkey Bulletin 27, 1-16.
  • KOÇYİĞİT, A., YUSUFOĞLU, H. & BOZKURT, E. 1999a. Evidence from the Gediz graben for episodic two-stage extension in western Turkey. Journal of the Geological Society, London 156, 605-616.
  • KOÇYİĞİT, A., YUSUFOĞLU, H. & BOZKURT, E. 1999b. Discussion on evidence from the Gediz graben for episodic two-stage extension in western Turkey (reply). Journal of the Geological Society, London 1S6, 1240-1242.
  • LIPS, ALW., CASSARD, D., SÖZBİLİR, H,, YILMAZ, H., & WIJRANS, J. 2001, Multistage exhumation of the Menderes Massif, western Anatolia (Turkey). International Journal of Earth Sciences 89, 781-792.
  • LUCCHITTA, I., & SUNESON, N.H. 1993. Dips and extension: Geological Society of America Bulletin 105, 1346-1356.
  • MANCKTELOW, N.S. & PAVLIS, T.L. 1994. Fold-fault relationships in low-angle detachment systems. Tectonics 13, 668-685.
  • SCHLISCHE, R.W. 1995. Geometry and origin of fault-related folds in extensional settings. American Association of Petroleum Geologists Bulletin 79, 1661-1678.
  • SEYİTOĞLU, G. & SCOTT, B.C. 1996. The age of the Alaşehir graben (west Turkey) and its tectonic implications. Geological Journal 3, 1-11.
  • SEYİTOĞLU, G., ÇEMEN, İ. & TEKELİ, O. 2000. Extensional folding in the Alaşehir (Gediz) graben, western Turkey. Journal of the Geological Society, London 157, 1097-1100.
  • SÖZBİLİR, H. 2000. Block rotation about horizontal axis in the supradetachment basin of Aegean type, evidence from dip analysis. International Earth Sciences Colloquium on the Aegean Region Abstracts, p. 51.
  • SÖZBİLİR, H. & EMRE, T. 1990. Neogene stratigraphy and structure of the northern rim of the Büyük Menderes graben. International Earth Sciences Congress on Aegean Regions Proceedings, p. 314-322.
  • ŞENGÖR, A.M.C. 1987. Cross-faults and differential stetching of hanging walls in regions of low-angle normal faulting: examples from western Turkey. In: Coward, M.P., Dewey, J.F. & Hancock, P. (eds), Continental Extensional Tectonics. Journal of the Geological Society, London, Special Publications 28, 575-589.
  • ÜNAY, E., GÖKTAŞ, F., HAKYEMEZ, H.Y., AVŞAR, M. & ŞAN, Ö. 1995. Büyük Menderes grabeninin kuzey kenarındaki çökellerin Arvicolidae (Rodentia, Mammalia) faunasına dayalı olarak yaşlandırılması. Geological Society of Turkey Bulletin 38, 75-80.
  • YILMAZ, Y., GENÇ, Ş.C., GÜRER, F., BOZCU, M., YILMAZ, K., KARACIK, Z., ALTUNKAYNAK, Ş. & ELMAS, A. 2000. When did the western Anatolian grabens begin to develop? In: Bozkurt, E. Winchester, J.A. & Piper J.A.D. (eds), Tectonics and Magmatism in Turkey and the Surrounding Area. Geological Society, London, Special Publications 173, 131-162.
  • YIN, A. 1991. Mechanisms for the formation of the domal and basinal detachment faults: A three dimensional analysis. Journal of Geophysical Research 96, 14577-14594.
  • YIN, A. & DUNN, J.F. 1992. Structural and stratigraphic development of the Whipple-Chemehuvi detachment fault system, southeastern California: Implications for the geometrical evolution of domal and basinal low-angle normal faults. Geological Society of America Bulletin 104, 659-674.
APA Sözbilir H (2001). Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. , 51 - 67.
Chicago Sözbilir Hasan Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. (2001): 51 - 67.
MLA Sözbilir Hasan Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. , 2001, ss.51 - 67.
AMA Sözbilir H Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. . 2001; 51 - 67.
Vancouver Sözbilir H Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. . 2001; 51 - 67.
IEEE Sözbilir H "Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey." , ss.51 - 67, 2001.
ISNAD Sözbilir, Hasan. "Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey". (2001), 51-67.
APA Sözbilir H (2001). Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 10(2), 51 - 67.
Chicago Sözbilir Hasan Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 10, no.2 (2001): 51 - 67.
MLA Sözbilir Hasan Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, vol.10, no.2, 2001, ss.51 - 67.
AMA Sözbilir H Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences. 2001; 10(2): 51 - 67.
Vancouver Sözbilir H Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences. 2001; 10(2): 51 - 67.
IEEE Sözbilir H "Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey." Turkish Journal of Earth Sciences, 10, ss.51 - 67, 2001.
ISNAD Sözbilir, Hasan. "Extensional tectonics and the geometry of related macroscopic structures: Field evidence from the Gediz detachment, Western Turkey". Turkish Journal of Earth Sciences 10/2 (2001), 51-67.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
22-04-2024 10:23

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları