Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları

Yıl: 2019 Cilt: 49 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 104 - 112 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/TMCD.2019.104 İndeks Tarihi: 29-04-2020

Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları

Öz:
Amaç: On dokuzuncu yüzyılda tıbbi bilgi, kesin olarak bilimsel metotlar üzerine inşa edilmeyebaşlamış ve deneysel tıp uygulamalarının hız kazanması laboratuvar tıbbının ortaya çıkmasınaneden olmuştur. Bu yüzyılın ikinci yarısı mikroorganizmaların hastalıklarla olan ilişkilerin henüztanımlandığı bir dönemdir. Bu kavram salgın hastalıklarla mücadelede bilimsel yöntemleriningeliştirilmesine öncülük ettiği gibi, tıbbi ve cerrahi uygulamalarda asepsi-antisepsiye kesin olarakuyulmasını bir zorunluluk haline getirmiştir. Önceki yüzyıllardan farklı olarak bu dönemde“hastane tıbbı” kavramı ortaya çıkmıştır. Kızılay’ın “Hilal-i Ahmer Cemiyeti” adı altında ilkkuruluşu ve ilk sağlık teşekküllerini oluşturması da yine bu dönemde gerçekleşmiştir.Yöntem: Bu çalışmada, 1877-1878 Osmanlı Rus Savaşı sırasında Kızılay tarafından kurulan 27 ayrısağlık biriminin verileri incelenmiş ve enfeksiyon hastalıkları ile ilgili ulaşılabilir verilerin bir özetisunulmuştur.Bulgular: Tüm ölüm olgularının yaklaşık olarak %61.74’ünün enfeksiyonlarla ilişkili olduğu veyatan hastalarda en sık ölüme neden olan enfeksiyonların sırasıyla dizanteri (94; %18.4), tifüs (88;%17.2), pnömoni (62; %12.1), enteritler (59; %11.5), tifoid ateş (50; %9.8), bronşit (42; %8.2) veakciğer tüberkülozu (39; %7.6) olduğu belirlenmiştir.Sonuç: Ateşli silahların ilk kez bu kadar yoğun olarak kullanıldığı, mülteci hareketleri, kıtlık veyetersiz beslenme gibi savaşın getirdiği birçok olumsuz koşul altında Kızılay’ın sunduğu sağlıkhizmetlerine ait bu verilerin yatarak tedavi gören hastalara ait enfeksiyonlar ve mortalite oranlarıile ilgili ülkemizdeki ilk veriler olması dolayısıyla özel bir önem taşıdığını düşünmekteyiz.
Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri

The First Hospitals of the Red Crescent (1877-1878): Infections and Mortality Rates in Hospitalized Patients

Öz:
Objective: Medical knowledge has begun to be built precisely on scientific methods in the nineteenth century and the gaining momentum of experimental medicine practices has led to the emergence of laboratory medicine. The second half of this century iwas a period in which the relationship between microorganisms and diseases was yet to be defined. This concept led to the development of scientific methods in the fight against epidemic diseases, and strict obeiance to asepsis-antiseptic procedures in medical and surgical applications became a necessity. Unlike the previous centuries, in this period, the concept of “hospital medicine” emerged. The first establishment of the Red Crescent and first health organizations under the name of Red Crescent Society (Hilal-i Ahmer Cemiyeti) was also realized in this period. Method: The data of 27 different health units established by the Red Crescent during the 1877- 1878 Ottoman Russian War were analyzed and a summary of available data on infectious diseases is presented in this study. Results: Approximately 61.74% of all death cases were associated with infections and the most common causes of death in patients were dysentery (n:94; 18.4%), typhus (n:88; 17.2%), pneumonia (n:62; 12.1%), enteritis (n:59; 11.5%), typhoid fever (n:50; 9.8%), bronchitis (n:42; 8.2%) and pulmonary tuberculosis (n:39; 7.6%). Conclusion: We think that these data have special importance because they are the first data about the infections and mortality rates of inpatients in the health services provided by the Red Crescent under many adverse conditions brought by war where firearms were used intensively , such as refugee movements, famine and malnutrition.
Anahtar Kelime:

Konular: Temel Sağlık Hizmetleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • 1. Yurdakul ES. 1877-1878 Osmanlı Rus savaşında Türk ordularında askeri sağlık hizmetleri. Doktora Tezi, Ankara, 2015.
  • 2. Başustaoğlu AC. Bit mücadelesi ve tifüs aşısı uygulaması. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Mikrobiyoloji Tarihimize Bakış 1850-1923. Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Yayınları No: 1, Ankara, 2011:136-55.
  • 3. Noyan A. Son Harplerde Salgın Hastalıklarla Savaşlarım. Ankara Tıp Fakültesi Yayınları, Ankara, 1956.
  • 4. Askeri hastanelerde salgın hastalıklardan ölümlerin zuhur ettiği ve tedbir alınması. BOA, Fon Kodu: Y.PRK. MYD., Dosya No:1, Gömlek No:2, Tarih:29/Z/1293 (Hicrî).
  • 5. Demirhan Erdemir A. Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi. Bursa, Nobel Tıp Kitabevi, 1996.
  • 6. Aydın E. Dünya ve Türk Tıp Tarihi. Güneş Kitapevi, Ankara, 2006.
  • 7. Unat EK. Dünya’da ve Türkiye’de 1850 Yılından Sonra Tıp Dallarındaki İlerlemelerin Tarihi. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Vakfı Yayınları, İstanbul, 1988.
  • 8. Bayat AH. Tıp Tarihi. Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği Yayınları, İstanbul, 2010.
  • 9. Başustaoğlu AC. Dünyada Mikrobiyoloji Alanındaki Gelişmeler. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Mikrobiyoloji Tarihimize Bakış 1850-1923. Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği Yayınları No: 1, Ankara, 2011:31-3.
  • 10. Salman FT. İnfeksiyon ve cerrahlar. ANKEM Derg. 2010;24(Ek-2):1-11.
  • 11. Ahmet Münir. Yeni Askeri Hıfzıssıhha. İstanbul Mekteb-i Harbiye Matbaası, 1340 (Rumi).
  • 12. Cenevre Mukavelesi gereğince Hilal-ı Ahmer’e de Salib-i Ahmer’e tanınan statünün tanınması. BOA, Fon Kodu:Y.PRK.ASK., Dosya No:1, Gömlek No:33, Tarih: 23/R/1294 (Hicrî).
  • 13. Edirne, Niş, Vidin fırkalarında seyyar hastane açılması ve bu hastanelere memur ile malzeme temin edilmesi. ATASE Arşivi, ORH Kataloğu, Kutu:112, Gömlek:11, Tarih:29.05.1292.
  • 14. Kadıköy Fırkası’nda bulunan seyyar hastanenin lağv edilip edilmediğinin bildirilmesi. ATASE Arşivi, ORH Kataloğu, Kutu:112, Gömlek:91, Tarih:13.10.1293.
  • 15. Çatalca’da ikamet edecek fırka için teşkil edilecek seyyar hastaneye personel gönderilmesi isteği. ATASE Arşivi, ORH Kataloğu, Kutu:84, Gömlek:26, Tarih:07.11.1293.
  • 16. Hilal-i Ahmer Raporu. Aux Blessés et Malades MilitairesAmbulances Fixes et Mobiles du Croissant Rouge 1877- 1878 (Mecruhin ve Mardayı Askeriyeye İmdat ve Muavenet Cemiyeti Sabit ve Seyyar Hastaneleri: 1877- 1878), Cilt: 3, İstanbul, 1878.
  • 17. SHK Raporu, 1879. Stafford House Committee For The Relief Of Sick And Wounded Soldiers (Author): Report And Record Of The Operations Of The Stafford House Committee For The Relief Of Sick And Wounded Turkish Soldiers - Russo-Turkish War, 1877-1878, Spottiswoode & Co., New-Street Square, Londra, 1879:1-180.
  • 18. Şimşir BN. Rumeli’den Türk Göçleri, C.I. Ankara, 1989.
  • 19. Varna Umum Hastanesi’nin 2500 yatağa çıkarılarak merkez kabul edilmesi sebebiyle lüzumlu olan eşyalardan toplanabilen kısmının bir an evvel hastaneye ulaştırılması hususunun ilgililere bildirilmesi. ATASE Arşivi, ORH Kataloğu, Kutu:66, Gömlek:26, Tarih:02.11.1293.
  • 20. Karatepe M. I. Dünya Savaşı yıllarında tifüs aşısının uygulanmasında Türk hekimlerinin rolü. Mikrobiyol Bul. 2008;42(2):301-13.
  • 21. Gabriel RA, Metz KS. A History of Military Medicine, Volume 2. Westport, CT: Greenwood Press, 1992.
APA Yurdakul E (2019). Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. , 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
Chicago Yurdakul Eray Serdar Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. (2019): 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
MLA Yurdakul Eray Serdar Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. , 2019, ss.104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
AMA Yurdakul E Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. . 2019; 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
Vancouver Yurdakul E Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. . 2019; 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
IEEE Yurdakul E "Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları." , ss.104 - 112, 2019. 10.5222/TMCD.2019.104
ISNAD Yurdakul, Eray Serdar. "Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları". (2019), 104-112. https://doi.org/10.5222/TMCD.2019.104
APA Yurdakul E (2019). Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 49(2), 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
Chicago Yurdakul Eray Serdar Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi 49, no.2 (2019): 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
MLA Yurdakul Eray Serdar Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, vol.49, no.2, 2019, ss.104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
AMA Yurdakul E Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi. 2019; 49(2): 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
Vancouver Yurdakul E Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları. Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi. 2019; 49(2): 104 - 112. 10.5222/TMCD.2019.104
IEEE Yurdakul E "Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları." Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 49, ss.104 - 112, 2019. 10.5222/TMCD.2019.104
ISNAD Yurdakul, Eray Serdar. "Kızılay’ın İlk Hastaneleri (1877-1878): Yatan Hastalarda Görülen Enfeksiyonlar ve Mortalite Oranları". Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi 49/2 (2019), 104-112. https://doi.org/10.5222/TMCD.2019.104