Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki

Havva DURUSU, (Milli Eğitim Bakanlığı)
Necati CEMALOĞLU (Gazi Üniversitesi)
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi
5 2
Yıl: 2019 Cilt: 17 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 20 - 38 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 04-05-2020

Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki

Öz:
Bu araştırmanın amacı, ilkokullarda görev yapan sınıf öğretmenlerinin yıldırma yaşama düzeyleri,işyeri arkadaşlık algıları ve örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkileri incelemektir. Araştırmaya2017-2018 eğitim-öğretim yılında Bilecik ilinde görev yapan 406 sınıf öğretmeni katılmıştır. Verilerinanalizinde, betimsel istatistikler ve yol analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda; öğretmenlerinyıldırma yaşama düzeylerinin ara sıra düzeyinde, işyeri arkadaşlık algılarının ve örgütselbağlılıklarının ise çok düzeyinde olduğu bulunmuştur. Öğretmenlerin örgütsel bağlılığın alt boyutlarınagöre en fazla duygusal bağlılığa en az ise devam bağlılığına sahip oldukları; işyeri arkadaşlık algısınınalt boyutlarından arkadaşlık fırsatı algılarının egemen olan arkadaşlık algılarından daha yüksekolduğu bulunmuştur. Yapılan yol analizine göre öğretmenlerin yıldırma yaşama düzeyi arttıkça işyeriarkadaşlık algısında düşme meydana geldiği, işyeri arkadaşlık algısı arttıkça, örgütsel bağlılıkdüzeyinde de artış yaşandığı, yıldırma ve örgütsel bağlılık arasındaki ilişkide işyeri arkadaşlıkalgısının aracılık etkisinin anlamlı olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ulaşılan sonuçlara bağlı olaraköğretmenlerin örgütsel bağlılığının artırılmasına yönelik yıldırma konusunun dikkate alınması ve buişyeri arkadaşlık ilişkilerinin geliştirilmesi konusunda önerilerde bulunulmuştur.
Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri

The Relationships Between The Mobbing Levels Of Primary School Teachers, Their Perceptions Of Work Place Friendship And Their Organizational Commitment

Öz:
The purpose of this research is to investigate the relationships between the mobbing levels of primary school teachers, their perceptions of work place friendship and their organizational commitment. 406 teachers working in Bilecik province participated in the study in 2017-2018 academic year. As a result of the research; the level of teachers' mobbing levels were at a seldom level, workplace friendship perceptions and organizational commitment were at a very high level; according to the subdimensions of the organizational commitment of teachers it was found that they had the most affective commitment and they had the least continuance commitment. It was found that perceptions of friendship opportunity were higher than the dominant perceptions of friendship.According to the path analysis, the relationship between mobbing and organizational commitment has a significant effect on the mediation effect of the perception of workplace friendship. Considering the increasing of teachers' organizational commitment, based on the results achieved and suggestions have been made on the development of friendship relations.
Anahtar Kelime:

Konular: İş Eğitim, Eğitim Araştırmaları Davranış Bilimleri
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Agervold, M. ve Mikkelsen, E. G. (2004) Relationships between bullying, psychosocial work environment and individual stress reactions, Work & Stress, 18(4), 336-351.
  • Aksu, A. ve Balcı, Y. (2009). İlköğretim okullarında psikolojik yıldırma ve psikolojik yıldırmayla baş etme. e-Journal of New World Sciences Academy, 4(4), 1367-1380.
  • Alper Apak, E. G. (2009). Yıldırma Eylemleri ve Örgütsel Adanmışlık İlişkisi: İlköğretim Okulu Öğretmenleri Üzerinde Bir Araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Anderson, C. M. ve Martin, M. M. (1995). Why employees speak to coworkers and bosses: Motives, gender, and organizational satisfaction. The Journal of Business Communication, 32(3), 249-265.
  • Arslan Birlik, M. (1999). Öğretmenlerin mesleki doyumu ve eğitim anlayışları. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Bacanak, C. (2016). The Effect of Organizational Commitment and Workplace Friendships On Intention to Leave: A Comparative Study on Generation X and Y Employees. (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi). Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
  • Balay, R. (2000). Özel ve resmi liselerde yönetici ve öğretmenlerin örgütsel bağlılığı: Ankara ili örneği. (Yayımlanmamış Doktora tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
  • Balay, R. (2014). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
  • Baltaş, A. (2003). Adı Yeni Konmuş Bir Olgu: İşyerinde Yıldırma. Erişim adresi: http: //www.baltas- baltas.com/makaleler. aspmakaleid=166.
  • Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2009). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem A.
  • Celep, C. (2014). Eğitim Örgütlerinde Örgütsel Adanma. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
  • Cemaloğlu, N. (2007a). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 77–87.
  • Cemaloğlu, N. (2007b). Örgütlerin kaçınılmaz sorunu: Yıldırma. Bilig Dergisi, 42, 111-126.
  • Cemaloğlu, N. ve Ertürk, A. (2007). Öğretmen ve okul müdürlerinin maruz kaldıkları yıldırmanın yönü. Bilig Dergisi, 46, 67-86.
  • Cemaloğlu, N. (2011a). The relationship between leadership styles of primary school principals and organizational health of school and workplace bullying. Journal of Educational Administration, 49 (5): 1-37.
  • Cemaloğlu, N. (2011b). Primary principals' leadership styles, school organizational health and workplace bullying. Journal of Educational Administration, 49(5), 495-512. doi: 10.1108/09578231111159511
  • Cemaloğlu, N. ve Kılınç, A. Ç. (2012). Okul Müdürlerinin Liderlik Stilleri İle Öğretmenlerin Örgütsel Güven Düzeyleri Arasındaki İlişki. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23): 132-156.
  • Cemaloğlu, N., Sezgin, F., ve Kılınç, A. Ç. (2012). Examining the relationships between school principals’ transformational and transactional leadership styles and teachers’ organizational commitment. The Online Journal Of New Horizons In Education, 2(2), 53-64.
  • Cole, L. L, Grubb, P. L., Sauter, S. L., Swanson, N. G. ve Lawless, P. (1997). Psychosocial correlates of harassment, threats and fear of violence in the workplace. Scandinavian Journal of Work Environment and Health , 23, 450-457.
  • Çelik, S. (2011). Ortaöğretim Kurumlarında Çalışan Öğretmenlerin Örgütsel Adanmışlıkları İle Öğretmenlere Yönelik Yıldırma Davranışları Arasındaki İlişki.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
  • Çobanoğlu, Ş. (2005). Mobbing-İş Yerinde Duygusal Saldırı ve Mücadele Yöntemleri. İstanbul: Timaş
  • Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik, SPSS ve LISREL uygulamaları. Ankara: Pegem
  • Daşçı, E. (2014). İlköğretim Kurumu Yöneticilerinin Liderlik Tarzları ile Öğretmenlerin Yaşadıkları Yıldırma (Mobbıng) ve Örgütsel Sessizlik Davranışları Arasındaki İlişki. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Davenport, N., Schwartz, R.D. ve Elliott, G.P. (2003). Mobbing, İşyerinde Duygusal Taciz, (Çev. O. C. Önertoy). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
  • Dick, R. ve Wagner, U. (2001). Stres and strain in teaching: A structural equation approach. British Journal of Educational Psychology, 71, 243- 259.
  • Einarsen, S., Raknes, B. I. ve Matthıesen, S. B. (1994). Bullying and harassment at work and their relationships to work environment quality: An exploratory study. European Work and Organizational Psychologist , 4, 381-401.
  • Einarsen, S. ve Raknes, B. I. (1997). Harassment in the workplace and the victimization of men. Violence & Victims, 12(3), 247-263.
  • Ergener, B. (2008). İlkögretim Okullarında Görev Yapan Ögretmenlerin Yıldırma Yaşamaları ile Örgütsel Bağlılıkları Arasındaki İlişki (İstanbul İli Örnegi). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi. Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
  • Gündüz, H. B. ve Yılmaz, Ö. (2008). Ortaöğretim kurumlarında mobbing (yıldırma) davranışlarına ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri (Düzce ili örneği). Milli Eğitim Dergisi, 37(179), 269-282.
  • Hodson, R. (1996). Dignity in the workplace under participative management: Alienation and freedom revisited. American Sociological Review, 61, 719-738.
  • Hoy, W. K., Tarter, C. J. ve Kottkamp, R. B. (1991). Open schools / healthy schools: Measuring organizational climate (1 st ed.). Newbury Park: SAGE Publications
  • Kanbur, A. (2015). Örgütsel bağlılığı belirleyici bir faktör olarak İşyeri arkadaşlığının incelenmesi üzerine Emniyet teşkilatında bir araştırma. International Journal of Social Science, 31, 45-63.
  • Karasar, N. (2008). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
  • Karrasch, A.I. (2003). Antecedents and consequences of organizational commitment, Military Psychology, 15(3), 225-36.
  • Karyağdı, A. (2007). Örgütlerde yıldırma (mobbing) ve bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Malatya.
  • Kıral, E. (2016a, ). İş yeri arkadaşlık ölçeği’nin türkiye örnekleminde öğretmenler üzerinde psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Sözel Bildiri, Uluslararası Eğitim Denetimi Kongresi, Antalya, 11-13.
  • Kıral, E. (2016b). Öğretmenlerin işyeri arkadaşlık algısının örgütsel bağlılıkla ilişkisi. Sözel Bildiri, VII. Uluslararası Eğitim Yönetimi Formu, Kıbrıs/Girne. (Özet bildiri) (Yayın No:2912853)
  • Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. NY London: The Guilford Press. Kul, M. (2010). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile beden eğitimi öğretmenlerinin yıldırma (mobbing) yaşama düzeyleri, örgütsel bağlılıkları ve iş doyumu arasındaki ilişki. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Kushman, J.W. (1992). The organizational dynamics of teacher workplace commitment: a study of urban elementary and middle schools. Educational Administration Quarterly, 28 (1), 5-42.
  • Leymann, H. (1990). Mobbing and psychological terror at workplaces. Violence and Victims, 5(2), 119- 126.
  • Meyer, J. P. ve Allen, N. J. (1991). A three-component conceptualization of organizational commitment. Human resource management review, 1(1), 61-89.
  • Mikkelsen, E. G. ve Einarsen, S. (2001). Bullying in Danish work-life: Prevalence and health correlates. European Journal of Work and Organisational Psychology, 10, 393-413.
  • Morrison, R. L. (2004). Informal Relationships in the Workplace: Associations with Job Satisfaction, Organisational Commitment and Turnover Intentions. New Zealand Journal of Psychology, 33(3): 114-128.
  • Nielsen, I.K., Jex, S.M. ve Adams, G.A. (2000). Development and Validation of Scores On A Two- Dimensional Workplace Friendship Scale, Educational and Psychological Measurement. 60 (4), 628-643.
  • Odden, C.M. ve Sias, P.M. (1997). Peer Communication Relationships and Psychological Climate. Communication Quarterly. 45 (3), 153-166.
  • Okçu, V. (2011). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile öğretmenlerin örgütsel bağlılıkları ve yıldırma yaşama düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Onbaş, N. (2007). İlköğretim okulu öğretmenlerinin eğitim örgütlerinde duygusal şiddete ilişkin görüşleri üzerine bir araştırma. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Harran Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Şanlıurfa.
  • Ömüriş, E. (2014). İşyerinde Arkadaşlık İlişkilerinin Temel Belirleyicileri Ve Örgütsel Sonuçlar Üzerine Etkisi. (Yayınlanmamış Doktora Tezi) Akdeniz Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya.
  • Pelit, E. ve Kılıç, İ. (2014). Çalışma hayatının bir sorunu olarak mobbing ve örgütsel bağlılığa etkisi: Türkiye ve Kazakistan otellerinde bir uygulama. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, 9, 90-126.
  • Randall, D. M. ve Cote, J. A. (1991). Interrelationships of work commitment constructs. Work and occupations, 18(2), 194-211.
  • Riordan, C.M. ve Griffeth, R.W. (1995). The Opportunity for Friendship in the Workplace: An Underexplored Construct, Journal of Business and Psychology, 10 (2), 141-154.
  • Salin, D. (2003). Ways of explaining workplace bullying: A review of enabling, motivating and precipitating structures and processes in the work environment. Human Relations, 56(10), 1213- 1232. doi:10.1177/00187267035610003
  • Sezgin, F. (2009). Relationships between teacher organizational commitment, psychological hardiness and some demographic variables in Turkish primary schools, Journal of Educational Administration, 47(5), 630-651,
  • Sezgin, F. (2010). Öğretmenlerin örgütsel bağlılığın bir yordayıcısı olarak okul kültürü. Eğitim ve Bilim, 35(156), 142-159.
  • Sias, P.M. ve Jablin, F.M. (1995). Differential Superior-Subordinate Relations, Perceptions of Fairness, and Coworker Communication. Human Communication Research. 22(1), 5-38.
  • Sias, P.M. ve Cahill, D.J. (1998). From Coworkers to Friends: The Development of Peer Friendships in the Workplace. Western Journal of Communication, 62: 273–300.
  • Sias, P. M. (2009). Organizing relationships: Traditional and emerging perspectives on workplace relationships. Los Angeles, CA: Sage.
  • Şahin, D. (2007). Öğretmenlerin tükenmişlik düzeyinin farklı değişkenler açısından incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
  • Tengilimoğlu, D. & Akdemir Mansur, F. (2009). İşletmelerde uygulanan mobbing‟in (psikolojik şiddet) örgütsel bağlılığa etkisi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(3), 1-16.
  • Tınaz, P. (2011). İşyerinde psikolojik taciz (mobbing). İstanbul: Beta.
  • Toker Gökçe, A. (2008). Mobbing: İşyerinde yıldırma nedenleri ve başa çıkma yöntemleri. Ankara: Pegem.
  • Tsui, K.T. and Cheng, Y.C. (1999), School organizational health and teacher commitment: a contingency study with multi-level analysis, Educational Research and Evaluation, 5(3), 249-68.
  • Tutar, H. (2004). İşyerinde Psikolojik Şiddet. Ankara: Platin Yayıncılık.
  • Uştu, H. (2014). Sınıf Öğretmenlerinin Mesleki Bağlılık, İşten Ayrılma Niyeti ve Sosyo Demografik Özelliklerinin Örgütsel Bağlılığı Yordama Düzeylerinin İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek lisans) tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
  • Yavuzkurt, T. (2017). Ortaöğretim öğretmenlerinin iş yeri arkadaşlık algısı ve iş doyumu ile ilişkisi Aydın ili örneği. (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • Zapf, D. (1999). Organizational, work group-related and personal causes of mobbing/bullying at work. International Journal of Manpower , 1, 70-85.
APA DURUSU H, CEMALOGLU N (2019). Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. , 20 - 38.
Chicago DURUSU Havva,CEMALOGLU NECATI Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. (2019): 20 - 38.
MLA DURUSU Havva,CEMALOGLU NECATI Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. , 2019, ss.20 - 38.
AMA DURUSU H,CEMALOGLU N Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. . 2019; 20 - 38.
Vancouver DURUSU H,CEMALOGLU N Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. . 2019; 20 - 38.
IEEE DURUSU H,CEMALOGLU N "Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki." , ss.20 - 38, 2019.
ISNAD DURUSU, Havva - CEMALOGLU, NECATI. "Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki". (2019), 20-38.
APA DURUSU H, CEMALOGLU N (2019). Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17(1), 20 - 38.
Chicago DURUSU Havva,CEMALOGLU NECATI Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 17, no.1 (2019): 20 - 38.
MLA DURUSU Havva,CEMALOGLU NECATI Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, vol.17, no.1, 2019, ss.20 - 38.
AMA DURUSU H,CEMALOGLU N Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2019; 17(1): 20 - 38.
Vancouver DURUSU H,CEMALOGLU N Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2019; 17(1): 20 - 38.
IEEE DURUSU H,CEMALOGLU N "Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki." Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 17, ss.20 - 38, 2019.
ISNAD DURUSU, Havva - CEMALOGLU, NECATI. "Öğretmenlerin Yıldırma Yaşama, İşyeri Arkadaşlık Algısı ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki". Türk Eğitim Bilimleri Dergisi 17/1 (2019), 20-38.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
13-05-2024 11:4

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları