AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR
Yıl: 2019 Cilt: 1 Sayı: 41 Sayfa Aralığı: 155 - 222 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 18-05-2020
AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR
Öz: Bu çalışma bir esnaf grubu olarak sarraflar, sarrafların girdikleri parasalilişkiler ve prosedürlerden ziyade, 19. yüzyılda Osmanlı sultanlarına, validesultanlara, hanedan ve saray mensuplarına borç vermiş, onların yaşamstandartlarını sürdürmeleri için gerekli lüks malları temin etmiş ve aynızamanda Osmanlı Devleti’nin ilk bankalarından birinin kurucuları arasındayer almış bir Galata bankeri olan Agop Köçeoğlu’nun terekesinden hareketlesarraflara ve sarraflığın oluşturduğu iktisadi ilişki ağlarına bakmayıamaçlamaktadır. Makalenin bir başka amacı da 19. yüzyıl Osmanlı para vefinans dünyasında hatırı sayılan bir sarrafın terekesinin, sarrafın sahipolduğu serveti yansıtıp yansıtmadığını tartışmaktır. Tereke kayıtlarıOsmanlı sosyal ve iktisadi hayatı hakkında çok değerli veriler içermektedir.Yüzyıllar önce yaşamış insanların sahip olduğu eşyaların bilgisine ulaşmakbilhassa maddi kültür ve tüketim konularına ilgi duyan araştırmacıyıheyecanlandırmaya yetiyor. Ancak bunlarla yetinmeyen iktisat tarihçilerinintereke defterlerinden bir diğer beklentisi, ölen kişinin gelir düzeyi ve servetihakkında fikir sahibi olmak. Tam da bu noktada elimizdeki sarraf terekesigerçek serveti yansıtabilme kabiliyeti açısından ele alınmış, terekenin bizesunduğu parasal büyüklük ile sarrafın içinde bulunduğu ilişkiler ağınınparasal büyüklüğü karşılaştırılmaya çalışılmıştır.
Anahtar Kelime: Konular:
AGOP KÖÇEOĞLU: WHAT CAN WE LEARN FROM AN ESTATE RECORD OF AN OTTOMAN SARRAF
Öz: This article is a work on the sarraf institution and the economic relationships generated by sarrafs through estate registers. We will focus on the estate records of an Ottoman sarraf, Agop Köçeoğlu, who was a traditional sarraf with his credit-debt relations with Ottoman dynasty members. He also provided luxury goods to the dynasty to sustain their high living standards. On the other hand, he was one of the important entrepreneurs of the Ottoman modern banking system. Estate registers include essential data about the social and economic life of the Ottoman society. Obtaining information about the goods and properties of the people, who lived hundreds of years ago, is exciting for the researchers interested in material culture and consumption. But for economic historians estate registers are also crucial hints related to the level of accumulation of wealth in history. This article tries to analyze the estate records of Agop Köçeoğlu from this point of view. Are the estate records able to reflect the wealth of a decedent? In this example, we tried to compare the monetary size of the estate of Köçeoğlu with the monetary size of his credits and debts.
Anahtar Kelime: Konular:
Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
- A.MKT.MHM (Sadaret Mektubî Kalemi Mühimme Kalemi)
- A.MKT.MVL (Sadaret Mektubî Kalemi Meclis-i Vâlâ Evrakı)
- A.MKT.UM (Sadaret Mektubî Kalemi Umum Vilayet Evrakı)
- BEO (Bâb-ı Âlî Evrak Odası)
- HR.İD (Hariciye Nezareti İdare Evrakı)
- HH.d (Hazine-i Hâssa Nezâreti Defterleri)
- İ.DH ( İrade-i Dahiliye)
- İ.HUS (İrade-i Hususî)
- İ.TAL (İrade-i Taltifat)
- ŞD (Şûra-yı Devlet)
- Y.A.HUS (Yıldız Sadaret Hususî Maruzât Evrakı)
- Y.A.RES (Yıldız Sadaret Resmî Maruzât Evrakı)
- Y.EE ( Yıldız Esas Evrakı)
- Y.MRZ.d (Yıldız Maruzât Defterleri)
- Y.PRK.A (Yıldız Perakende Sadaret Maruzâtı)
- Y.PRK.AZJ (Yıldız Perakende Arzuhal ve Jurnaller)
- Y.PRK.ML (Yıldız Perakende Maliye Nezareti Maruzâtı)
- Y.PRK.MŞ (Yıldız Perakende Meşihat Dairesi Maruzâtı)
- Kısmet-i Askeriye Mahkemesi, nr. 1940, s.76-77.
- TSMA.E (Topkapı Sarayı Müzesi Arşivi Evrakı)
- AKYILDIZ, Ali. Haremin Padişahı Valide Sultan Harem’de Hayat ve Teşkilat, İstanbul 2017.
- AKYILDIZ, Ali. “Sarraflık”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 2009, 36, 163-165.
- ARTAN, Tülay. “Köçeoğlu Yalısı”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, V, 85-86.
- ARTAN, Tülay. “Köçeoğlu Yalısı (Çengelköy)”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, V, 86.
- ASLANIAN, Sebouh. From the Indian Ocean to the Mediterranean: The Global Trade Networks of Armenian Merchants from New Julfa, Berkley 2011.
- ATILGAN, Arif. “Acıbadem’de Köçeoğlu Köşkleri”, Acıbadem Dergisi, 58, (2017), 34-35. http://www.acibademdergisi.com/2017/sayi58/files/assets/basichtml/ page-36.html (3 Mart 2018)
- AYAŞLI, Münevver. Dersaadet, İstanbul 2002.
- AYSAN, Fatma Nur. “II.Mahmud Döneminde Dersaadette Bir Ailenin Muhallefatı: Düzoğulları”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2013.
- AYSU, Çiğdem. “Çengelköy”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, II, 485-487.
- BARKAN, Ömer Lütfü. “Edirne Askeri Kassamına Ait Tereke Defterleri (1545-1659)”, Belgeler, III/5-6, (1966), ss.1-479.
- BARSOUMIAN, Hagop. “The Dual Role of the Armenian Amira Class Within the Ottoman Government and the Armenian Millet”, Christians and Jews in the Ottoman Empire, ed. by Benjamin Braude-Bernard Lewis, New York, 1982, 171-184.
- BARSOUMIAN, Hagop. İstanbul’un Ermeni Amiralar Sınıfı, çev. Solina Silahlı, İstanbul 2013.
- BERKES, Niyazi. Türkiye İktisat Tarihi, İstanbul 2013.
- BEYDİLLİ, Kemal. II.Mahmud Devri’nde Katolik Ermeni Cemaati ve Kilisesi’nin Tanınması (1830), yay. Şinasi Tekin, Gönül Alpay Tekin, Cambridge-Massachusetts 1995.
- BOZKURT, Fatih. “Tereke Defterleri ve Osmanlı Maddi Kültüründe Değişim (1785-1875 İstanbul Örneği)”, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2011.
- BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk. “İstanbul Sarrafları (1691-1835)”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 30, İstanbul 2014, 19-96.
- BÖLÜKBAŞI, Ömerül Faruk. 18. Yüzyılın İkinci Yarısında Darbhâne-i Âmire, İstanbul 2013.
- CANBAKAL, Hülya. “Reflections on the Distribution of Wealth in Ottoman Ayntab”, Oriens, 37, (2009), 237-252.
- CEZAR, Yavuz. "18. ve 19. Yüzyılda Osmanlı Devleti'nde Sarraflar", Gülten Kazgan 'a Armağan Türkiye Ekonomisi (haz. L.Hilal Akgül - Fahri Aral), İstanbul 2004, 179-207.
- COŞGEL, Metin M.-Boğaç A. Ergene. “Intergenerational Wealth Accumulation and Dispersion in the Ottoman Empire: Observations from Eighteenth-Century Kastamonu”, European Review of Economic History, 15/2, (2011), 255-276.
- COŞGEL, Metin M.-Boğaç A. Ergene. “Inequality of Wealth in the Ottoman Empire: War, Weather and Long Term Trends in Eighteenth-Century Kastamonu”, The Journal of Economic History, 72/2, (2012), 308-331.
- CURTİN, Philip D. Kültürler Arası Ticaret, İstanbul 2008.
- ÇARKÇIYAN, Y. Gamidas. Türk Devleti Hizmetindeki Ermeniler, İstanbul 2016.
- ÇETİN, Cem. “Baltazzı ̇ Aıl̇ esıṅ ıṅ İktıṡ adı ̇ Faalıẏ etlerı ̇ ve Osmanlı Malıẏ esı ̇ ile İlış̇ kıl̇ erı”̇ , Basılmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2009.
- DABAĞYAN, Levon Panos. Geçmişten Günümüze Millet-i Sadıka-ı Osmanlı Ermenileri, İstanbul 2010.
- DADYAN, Saro. Osmanlı’da Ermeni Aristokrasisi, İstanbul 2011.
- DER MATOSSIAN, Bedross. “The Armenian Commercial Houses and Merchant Networks in the 19th Century Ottoman Empire”, TURCICA, 39, (Güz 2007), 147-174.
- ELDEM, Sedad Hakkı. Köçeoğlu Yalısı Bebek, İstanbul 1977.
- EMİR, Canan Torlak. “An Analysis of Sarrafs Credit Networks in Istanbul (1844-1863)”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Şehir Üniversitesi 2015.
- ERGENE, Boğaç A.-Atabey Kaygun-Metin M. Coşgel, “A Temporal Analysis of Wealth in Eighteenth-century Ottoman Kastamonu”, Continuity and Change, 28/01, (2013), 1-26.
- EVREN, Burçak. “Atlas Sineması”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1993, I, 412-413.
- GENÇ, Mehmet. Osmanlı’da Devlet ve Ekonomi, Ötüken Yayınları, İstanbul 2005.
- GÖYÜNÇ, Nejat. “Kapudan-ı Derya Küçük Hüseyin Paşa”, Tarih Dergisi, 2 (1952), 35-50.
- HUT, Davut. “Veliahd Murad-Yeni Osmanlılar İlişkisinde Fikirtepe V. Murad Köşkü”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, Sayı 20 (Bahar 2009), 101-142.
- İPŞİRLİ, Mehmet. “Bezirgân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1992, 6, 103-104.
- JAMGOÇYAN, Onnik. Osmanlı İmparatorluğunda Sarraflık Rumlar, Museviler, Frenkler, Ermeniler (1650-1850), çev. Erol Üyepazarcı, İstanbul 2017.
- KABADAYI, Mustafa Erdem. “Mkrdich Cezayirliyan or the Sharp Rise and Sudden Fall of an Ottoman Entrepreneur”, Merchants in the Ottoman Empire, ed. Suriaya Faroqhi-Gilles Veinstein, 2008, 281-299.
- KADI, İsmail Hakkı. Ottoman and Dutch Merchants in the Eighteenth Century, Leiden-Boston 2012.
- KARAKAYA, Hatice. “Vahdettin Köşkü”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, VII, 356.
- KAZGAN, Haydar. Galata Bankerleri, İstanbul 1991, I.
- KEYVANOĞLU, Merve Cemile. “1870 Büyük İstanbul Yangını”, OTAM, 41, (Bahar 2017), 169-189.
- KORSCH, Evelyn. “The Sceriman between Venice and New Julfa. An Armenian Trading Network and its Sociocultural Impacts (Seventeenth and Eighteenth Centuries)”, Union in Separation Diasporic Groups and Identities in the Eastern Mediterranean (1100- 1800), ed. Georg Christ-Franz Julius Morche-Roberto Zaugg- Wolfgang Kaiser-Stefan Burckhardt-Alexander D. Beihammer, Roma 2015, 363-378.
- KORSCH, Evelyn. “The Scerimans and Cross-Cultural Trade in Gems: The Armenian Diaspora in Venice and its Trading Networks in the First Half of the Eighteenth Century”, Commercial Networks and European Cities, 1400-1800, ed. Andrea Caracausi-Christof Jeggle, Londra 2014, 223- 239.
- KOYUNCU, Nuran. “Osmanlı Devleti’nde Sarrafların Mültezimlere Kefilliği”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5-1, Malatya 2014, 295-326.
- KURAN, Timur. Yollar Ayrılırken: Ortadoğu’nun Geri Kalma Sürecinde İslam Hukukunun Rolü, İstanbul 2012.
- MANAV, Nursel. “Devlet-Banker İlişkileri Çerçevesinde Baltazzi Ailesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü 2009.
- NEUMANN, Cristoph K. “Birey Olmanın Alameti Olarak Tüketim Kalıpları 18.Yüzyıl Osmanlı Meta Evreninden Örnek Vakalar”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 8, (Bahar 2009), 7-47.
- NORTH, Douglass C. Kurumlar, Kurumsal Değişim ve Ekonomik Performans, çev.Gül Çağalalı Güven, İstanbul 2002.
- OKTAY, Melike. “19. Yüzyılda Bir Galata Bankeri: Köçeoğlu Agop Efendi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi 2004.
- ÖZCAN, Abdülkadir. “Bîrun”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul 1992, 6, 205.
- ÖZCAN, Özlem. “İstanbul Tarihinde Bankacılık Faaliyetlerinin Gerçekleştiği Yapılar”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü 2009.
- ÖZEN, Mine Esiner. “Türkçe’de Kumaş Adları”, Tarih Dergisi, 33, (1982), 291-340.
- ÖZGEN, Zeynep Tülin. “Vahdettin Korusu”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, VII, 354-356.
- PAMUK, Şevket. “Osmanlı Zenginleri Servetlerini Nasıl Kullanıyorlardı?”, Osmanlı Ekonomisi ve Kurumları Seçme Eserler I, İstanbul 2007, 147- 154.
- PAMUK, Şevket. “Osmanlı Devletinin İç Borçlanma Kurumlarının Evrimi, 1600-1850”, Osmanlı Maliyesi: Kurumlar ve Bütçeler 1, haz. Mehmet Genç - Erol Özvar, İstanbul 2006, 27-38.
- PAMUKCİYAN, Kevork. Ermeni Kaynaklarından Tarihe Katkılar-IV Biyografileriyle Ermeniler, İstanbul 2003.
- PAMUKCİYAN, Kevork. “Reşad Ekrem Koçu’dan Hatıralar”, 50-51. Şehir Üniversitesi Kişisel Arşivlerde İstanbul Belleği Taha Toros Arşivi, http://earsiv.sehir.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11498/15093/0 01582344010.pdf?sequence=1&isAllowed=y (12 Mayıs 2018)
- SEFER, Semih. “Osmanlı Devleti’nde Faaliyet Gösteren Banker Lorando ve Tubini Aileleri”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü 2017.
- ŞAHİNER, Araks. “The Sarrafs of Istanbul: Financiers of the Empire”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Boğaziçi Üniversitesi 1995.
- TANMAN, Baha. “Köçeoğlu Köşkü”, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, İstanbul 1994, V, 84-85.
- TERZİ, Arzu. Saray Mücevher İktidar, İstanbul 2011.
- TURĞUT, Kerem. “Şehzadeliğinden Tahttan İndirilişine Kadar V. Murad’ın Borçları Meselesi”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi 2019.
- ÜNLÜ, Ertan. “18. Yüzyılda Sarraf Katlleri:“Devlet Malına Halel”in mi, Hizipleşmenin mi Kurbanları?”, Osmanlı Araştırmaları, LII, İstanbul 2018, 99-133.
- ÜNLÜ, Ertan. “18. Yüzyılda Osmanlı Eliti Bir Darphane Sarrafının Muhallefatı: Bedros Nam-ı Diğer Petraki”, OTAM, 43, (Bahar 2018), 281-317.
- Üsküdar Belediyesi Resmi İnternet Sayfası: https://www.uskudar.bel.tr/tr/main/erehber/saraylar-kasirlarkoskler/ 47/koceoglu-kosku-ahmet-celleddin-pasa-kosku/862. (2 Mayıs 2018).
- Vak’a-Nüvis Ahmed Lûtfî Efendi Tarihi, haz. Münir Aktepe, XIV, Ankara 1991.
- YARMAN, Arsen ve Ara Aginyan. Sultan II. Mahmud ve Kazaz Artin Amira, İstanbul 2013.
- ZORLU, Tuncay. Osmanlı ve Modernleşme III.Selim Dönemi Osmanlı Denizciliği, İstanbul 2014.
| APA | COŞKUN ALBAYRAK G (2019). AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. , 155 - 222. |
| Chicago | COŞKUN ALBAYRAK GÖKÇEN AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. (2019): 155 - 222. |
| MLA | COŞKUN ALBAYRAK GÖKÇEN AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. , 2019, ss.155 - 222. |
| AMA | COŞKUN ALBAYRAK G AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. . 2019; 155 - 222. |
| Vancouver | COŞKUN ALBAYRAK G AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. . 2019; 155 - 222. |
| IEEE | COŞKUN ALBAYRAK G "AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR." , ss.155 - 222, 2019. |
| ISNAD | COŞKUN ALBAYRAK, GÖKÇEN. "AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR". (2019), 155-222. |
| APA | COŞKUN ALBAYRAK G (2019). AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 1(41), 155 - 222. |
| Chicago | COŞKUN ALBAYRAK GÖKÇEN AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 1, no.41 (2019): 155 - 222. |
| MLA | COŞKUN ALBAYRAK GÖKÇEN AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, vol.1, no.41, 2019, ss.155 - 222. |
| AMA | COŞKUN ALBAYRAK G AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2019; 1(41): 155 - 222. |
| Vancouver | COŞKUN ALBAYRAK G AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR. Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi. 2019; 1(41): 155 - 222. |
| IEEE | COŞKUN ALBAYRAK G "AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR." Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi, 1, ss.155 - 222, 2019. |
| ISNAD | COŞKUN ALBAYRAK, GÖKÇEN. "AGOP KÖÇEOĞLU: BİR ERMENİ SARRAFIN TEREKESİNDEN OKUNANLAR VE OKUNAMAYANLAR". Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi 1/41 (2019), 155-222. |
