Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki

Yılmaz, Medine; Ozonuk, Ece

doi:10.5222/KUHEAD.2019.096

Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki

Ece ÖZONUK, (Koç Üniversitesi Hastanesi, İstanbul, Türkiye)

Medine YILMAZ (İzmir Katip Çelebi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Hemşirelik Bölümü, İzmir, Türkiye)

Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi

40 7

Yıl: 2019 Cilt: 16 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 96 - 103 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5222/KUHEAD.2019.096 İndeks Tarihi: 04-06-2020

Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki

Öz:

Amaç: Bu çalışmanın amacı bir aile sağlığı merkezine başvuran Tip2 Diabetes Mellitus tanılı bireylerin sağlık okuryazarlığı ile tedaviyeuyumları arasındaki ilişkinin incelenmesidir.Yöntem: Analitik tipteki bu araştırma bir aile sağlığı merkezinde, 18yaş üzerinde Tip 2 Diyabet tanılı bireyler (n:108) ile yürütülmüştür.Veri toplama aracı olarak bilgi formu, Tıpta Yetişkin OkuryazarlığınınHızlı Tahmini ve Tedaviye Uyum Anketi kullanılmıştır.Bulgular: Bireylerin %44.4’ü 60-74 yaş grubunda olup, %50.9’u erkektir. Diyabet Tedavisi Uyum puanı ortalaması 7.8±2.2‘dir. Üniversitemezunu bireylerin okuryazar olanlara göre (p=0.015), diyabet eğitimialan bireylerin almayanlara göre tedavi uyum puanları daha yüksektir (p<0.001). Bireylerin %63.3’ünün sağlık okuryazarlığı düzeyi lisedüzeyindedir (48.4±26.1). Sağlık okuryazarlığı puanı erkeklerin kadınlara göre daha yüksek (p<0.001), 74 yaş ve üzeri bireylerin diğeryaş grubundakilere göre daha düşük (p<0.001), okuryazar olanlarınve ilköğretim mezunlarının lise ve üniversite mezunlarına göre dahadüşüktür (p<0.001). Sağlık okuryazarlığı düzeyi ile tedaviye uyumpuan ortalaması arasında pozitif yönde anlamlı ilişki bulunmuştur(p=0.017).Sonuç: Araştırma sonuçları bireylerin tedaviye uyumlarının orta düzeyde, sağlık okuryazarlıklarının lise düzeyinde olduğunu göstermiştir.Bireylerin kendi sağlığı üzerindeki özetkililiği ve sorumluluğunu artırmak için sağlık okuryazarlığının geliştirilmesi önemlidir. Diyabet ile ilgili yürütülecek eğitimler için bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeylerine göre eğitim materyallerinin hazırlanması ve kullanılması önerilir.

Anahtar Kelime:

Relationship Between Health Literacy And Compliance with the Treatment Among Individuals with Type 2 Diabetes Mellitus

Öz:

Objective: The aim of this study was to investigate the relationship between health literacy and treatment compliance among individuals who were diagnosed with Type 2 Diabetes Mellitus attending a family health center. Methods: This analytical study was conducted in a family health center with individuals over the age of 18 and diagnosed with Type 2 diabetes (n=108). The Sociodemographic Characteristics Questionnaire, Rapid Estimation of Adult Literacy in Medicine, and Treatment Compliance Questionnaire were used to collect the data. Results: Of the individuals, 44.4% were between 60 and 74 years of age, 50.9% were male, 30.5% were primary school graduates, and 30.6% were university graduates. The mean score for the compliance with the diabetes therapy was 7.8±2.2. University graduates had higher compliance scores than did illiterate individuals (p=0.015). The participants who had received diabetes training had higher treatment compliance scores than those who had not (p< 0.001). Of the participants, 63.3% had health literacy levels at the high school level. The mean health literacy score was 48.4±26.1. Health literacy scores of the male participants were higher than were those of the female participants (p=0.001). The health literacy scores of the participants over the age of 74 were higher than those in the other age groups (p<0.001). The health literacy scores of the participants who were illiterate or primary school graduates were lower (p<0.001). There was a significant positive correlation between the health literacy level and mean treatment compliance score (p= 0.017). Conclusion: The results showed that the participants’ compliance levels were moderate and that their health literacy levels were at the high school level. In order to increase individuals’ self-efficacy and responsibility regarding their own health, it is important to improve their health literacy. It is recommended that diabetes educational materials be prepared and administered according to the health literacy levels of the individuals.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Türkiye Diyabet Vakfı. Türkiye'de Diyabet Profili: Diyabet Bakım, İzlem ve Tedavisinde Mevcut Durum Değerlendirmesi Çalıştay Raporu, 2010. Available from: http://www.tsn.org.tr/folders/file/Diyabet_2020_ Sonuc_Dokumani.pdf
2. International Diabetes Federation (IDF). Diabetes Atlas. 7th ed. Brussels, Belgium. Available from: http://www.diabetesatlas.org/
3. Satman I, İmamoğlu Ş, Yılmaz c, Ayvaz G, Çömlekçi A. Türkiye’de ve Dünyada Diyabet. Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Derneği Diyabetes Mellitus Çalışma ve Eğitim Grubu Raporu. Turk J Endocrin Metabol 2012;16 (Supplement 1) http://www.turkjem.org/uploads/ pdf/16-1-1_Diyabet_Raporu.pdf
4. American Diabetes Association. Microvascular complications and foot care. Diabetes Care. 2016;39(1):72-80. http://care.diabetesjournals.org/ content/39/Supplement_1/S72
5. Funnell MM, Brown TL, Childs BP, Haas LB, Hosey GM, Jensen B, et al. National standarts for diabetes self management education. Diabetes Care. 2009;32(Supplement 1):S87-S94. doi: 10.2337/dc09-S087.
6. Tang YH, Pang SM, Chan MF, Yeung GS, Yeung VT. Health literacy, complication awareness and diabetic control in patients with type 2 diabetes mellitus. J Adv Nurs. 2008;62(1):74-83.
7. Bohanny W, Wu SF, Liu CY, Yeh SH, Tsay SL, Wang TJ. Health literacy, self‐efficacy, and self‐care behaviors in patients with type 2 diabetes mellitus. J Am Assoc Nurse Pract. 2013;25(9):495-502. doi: 10.1111/1745-7599.12017.
8. Bailey SC, Brega AG, Crutchfield TM, Elasy T, Herr H, Kaphingst K, et al. Update on health literacy and diabetes. Diabetes Educ. 2014;40(5):581-604. doi: 10.1177/0145721714540220.
9. Al Sayah F, Majumdar SR, Williams B, Robertson S, Johnson JA. Health literacy and health outcomes in diabetes: A systematic review. J Gen Intern Med. 2013;28(3):444-52. doi: 10.1007/s11606-012-2241-z
10. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Learn about health literacy. Available from: http://www.cdc.gov/healthliteracy/learn/index. html
11. Van der Heide I, Uiter E, Rademakers J, Struijs JN, Schuit J, Baan CA. Associations among health literacy, diabetes knowledge, and selfmanagement behavior in adults with diabetes: results of a dutch crosssectional study. J Health Commun. 2014;19(2):115-31. doi: 10.1080/10810730.2014.936989.
12. Kim S, Love F, Quistberg DA, Shea JA. Association of health literacy with self-management behaviour in patients with diabetes. Diab Care. 2004;27(12):2980-2. doi: 10.2337/diacare.27.12.2980.
13. Berkman ND, Sheridan SL, Donahue KE, Halpern DJ, Viera A, Cortty K, et al. Health literacy interventions and outcomes: An updated systematic review. Evid Rep Technol Assess. 2011;(199):1-941.
14. Bains SS, Egede LE. Associations between health literacy, diabetes knowledge, self-care behaviors, and glycemic control in a low income population with type 2 diabetes. Diabetes Technol Ther. 2011;13(3):335- 41. doi: 10.1089/dia.2010.0160.
15. Coffman MJ, Norton CK, Beene L. Diabetes symptoms, health literacy, and health care use in adult Latinos with diabetes risk factors. J Cult Diver. 2012;19(1):4-9.
16. Rubin DJ, Donnell-Jackson K, Jhingan R, Golden SH, Paranjape A. Early readmission among patients with diabetes: A qualitative assessment of contributing factors. J Diabet Complications. 2014; 28(6):869-73. doi: 10.1016/j.jdiacomp.2014.06.013.
17. Budnitz DS, Lovegrove MC, Shehab N, Richards CL. Emergency hospitalizations for adverse drug events in older Americans. New Eng J Med. 2011;365(21):2002-12. doi: 10.1056/NEJMsa1103053.
18. Bowen ME, Cavanaugh KL, Wolff K, Davis D, Gregory B, Rothman RL. Numeracy and dietary intake in patients with type 2 diabetes. Diabetes Educ. 2013;39(2):240-7. doi: 10.1177/0145721713475841.
19. Marden S, Thomas PW, Sheppard ZA, Knott J, Lueddeke J, Kerr D. Poor numeracy skills are associated with glycaemic control in Type 1 diabetes. Diabetic Med. 2012;29(5):662-9. doi: 10.1111/j.1464-5491.2011.03466.x.
20. Türkiye Diyabet Vakfı. 2010-2020 Ulusal Diyabet Stratejisi Sonuç Dokümanı. Available from: http://www.tsn.org.tr/folders/file/ Diyabet_2020_Sonuc_Dokumani.pdf
21. Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN. Hemşirelikte Araştırma. 1st ed. İstanbul: Nobel Tıp Kitapevleri; 2014. p. 216-30.
22. Davis TC, Long SW, Jackson JR, Mayeaux EJ, George RB, Murphy PW, et al. Rapid estimate of adult literacy in medicine: A shortened screening instrument. Fam Med. 1993;25(6):391-5.
23. Özdemir H, Alper Z, Uncu Y, Bilgel N. Health literacy among adults: A study from Turkey. Health Educ Res. 2010;25(3):464-77. doi: 10.1093/ her/cyp068.
24. Çalışma TDM Grubu. Diabetes Mellitus ve Komplikasyonlarının Tanı, Tedavi ve İzlem Kılavuzu. 7th ed. Ankara: Pelin Ofset Matbaacılık Ltd. Şti. Available from: http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_ kilavuz/20180814161019-2018tbl_kilavuz6c373c6010.pdf
25. Zamanzadeh V, Rassouli M, Abbaszadeh A, AlaviMajd H, Nikanfar AR, Ghahramanian A. Details of content validity and objectifying it in instrument development. Nurse Pract Today. 2014;1(3):163-71.
26. Pekcan G. Beslenme durumunun saptanması. In Diyet El Kitabı. Ankara: Hatipoğlu Yayınevi; 2008. p. 13-9.
27. Field A. Discovering statistics using SPSS. Sage Publications; 200. p. 42.
28. Gutierrez J, Long JA. Reliability and validity of diabetes specific Health Beliefs Model scales in patients with diabetes and serious mental illness. Diabetes Research and Clinical Practice. 2011;92(3):342-7. doi: 10.1016/j.diabres.2011.02.018.
29. Fedrick F, Temu MJ. Factors contributing to non-adherence to diabetes treatment among diabetic patients attending clinic in Mwanza city. East Afr J Public Health. 2012;9(3):90-5.
30. Park K, Kim JG, Kim BW, Kam S, Kim KY, Ha SW, et al. Factors that affect medication adherence in elderly patients with diabetes mellitus. Korean Diab J. 2010;34(1):55-65. doi: 10.4093/kdj.2010.34.1.55.
31. Shokair FN. Pattern and determinants of compliance of diabetics to health care in Alexandria: A community based study. Bull Alex Fac Med. 2010;34(1):200-10.
32. Sweileh WM, Sa’ed HZ, Nab’a RJA, Deleq MI, Enaia MI, Sana’a MN, et al. Influence of patients’ disease knowledge and beliefs about medicines on medication adherence: Findings from a cross-sectional survey among patients with type 2 diabetes mellitus in Palestine. BMC Public Health. 2014;14(1):94. doi: 10.1186/1471-2458-14-94.
33. Durusu Tanrıöver M, Yıldırım HH, Demiray Ready FN, Çakır B, Akalın HE. Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması. 1st ed. Ankara: SağlıkSen Yayınları; 2014. Available from: http://www.sagliksen.org.tr/cdn/ uploads/gallery/pdf/8dcec50aa18c21cdaf86a2b33001a409.pdf
34. Souza JG, Apolinario D, Magaldi RM, Busse AL, Campora F, Jacob-Filho W. Functional health literacy and glycaemic control in older adults with type 2 diabetes: A cross-sectional study. BMJ Open. 2014;4(2):e004180. doi: 10.1136/bmjopen-2013-004180.
35. Sørensen K, Van den Broucke S, Fullam J, Doyle G, Pelikan J, Slonska Z, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health. 2012;12(80):1-13. doi: 10.1186/1471-2458-12-80.
36. Cho YI, Lee SYD, Arozullah AM, Crittenden KS. Effects of health literacy on health status and health service utilization amongst the elderly. Soc Sci Med. 2008;66(8):1809-16. doi: 10.1016/j.socscimed.2008.01.003.
37. Morris NS, MacLean CD, Littenberg B. Change in Health literacy over 2 years in older adults with diabetes. Diabetes Educ. 2013;39(5):638- 46. doi: 10.1177/0145721713496871.
38. Ussher M, İbrahim RS, Reid F, Swah A, Rowlands G. Psychosocial correlates of health literacy among older patients with coronary heart disease. J Health Commun. 2010;15(7):788-804. doi: 10.1080/10810730.2010.514030.
39. Inoue M, Takahashi M, Kai I. Impact of communicative and critical health literacy on understanding of diabetes care and self-efficacy in diabetes management: Across-sectional study of primary care in Japan. BMC Fam Pract. 2013;14(40):1-9.
40. Watts SA, Stevenson C, Adams M. Improving health literacy in patients with diabetes. Nursing. 2017;47(1):24-31 doi: 10.1097/01. NURSE.0000510739.60928.a9.
41. Osborn CY, Cavanaugh K, Wallston KA, Kripalani, S, Elasy T, Rothman RL, et al. Health literacy explains racial disparities in diabetes medication adherence. J Health Commun. 2011;16(3):268-78. doi: 10.1080/10810730.2011.604388.
42. Bauer AM, Parker MM, Schillinger D, Katon W, Adler N, Adams AS, et al. Associations between antidepressant adherence and shared decisionmaking, patient–provider trust, and communication among adults with diabetes: Diabetes study of northern California (DISTANCE). J Gen Intern Med. 2014;29(8):1139-47. doi: 10.1007/s11606-014-2845-6.
43. Thurston MM, Bourg CA, Phillips BB, Huston SA. Impact of health literacy level on aspects of medication nonadherence reported by underserved patients with type 2 diabetes. Diabetes Technol Ther. 2015;17(3):187-93. doi: 10.1089/dia.2014.0220.

APA	Ozonuk E, Yılmaz M (2019). Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. , 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
Chicago	Ozonuk Ece,Yılmaz Medine Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. (2019): 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
MLA	Ozonuk Ece,Yılmaz Medine Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. , 2019, ss.96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
AMA	Ozonuk E,Yılmaz M Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. . 2019; 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
Vancouver	Ozonuk E,Yılmaz M Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. . 2019; 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
IEEE	Ozonuk E,Yılmaz M "Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki." , ss.96 - 103, 2019. 10.5222/KUHEAD.2019.096
ISNAD	Ozonuk, Ece - Yılmaz, Medine. "Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki". (2019), 96-103. https://doi.org/10.5222/KUHEAD.2019.096

APA	Ozonuk E, Yılmaz M (2019). Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(2), 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
Chicago	Ozonuk Ece,Yılmaz Medine Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 16, no.2 (2019): 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
MLA	Ozonuk Ece,Yılmaz Medine Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, vol.16, no.2, 2019, ss.96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
AMA	Ozonuk E,Yılmaz M Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2019; 16(2): 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
Vancouver	Ozonuk E,Yılmaz M Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2019; 16(2): 96 - 103. 10.5222/KUHEAD.2019.096
IEEE	Ozonuk E,Yılmaz M "Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki." Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16, ss.96 - 103, 2019. 10.5222/KUHEAD.2019.096
ISNAD	Ozonuk, Ece - Yılmaz, Medine. "Tip 2 Diabetes Mellitus Tanılı Hastaların Sağlık Okuryazarlığı ve Tedavi Uyumu Arasındaki İlişki". Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 16/2 (2019), 96-103. https://doi.org/10.5222/KUHEAD.2019.096