Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler
Yıl: 2019 Cilt: 6 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 167 - 196 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26513/tocd.585673 İndeks Tarihi: 08-06-2020
Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler
Öz: Makale, el Kaide terör örgütü kurucu lideri olan Usame bin Ladin ve bin Ladin’inölümünün akabinde liderliğe geçen Eymen el-Zevahiri’nin örgüte nasıl ve hangistratejilerle yön verdiğine değinmektedir. Afgan Cihadı sonrası ortaya çıkan örgütünkurulmasına hangi nedenler altyapı oluşturmuş, ilk evresinde Suudi rejimine karşısiyasal muhalefet olarak faaliyet gösteren örgüt akabinde hangi gerekçelerle direkABD ve Batı’yı hedef alan bir küresel cihat örgütüne evirilmiştir sorularına cevapvermektedir. Bunların yanında bin Ladin’in siyasal ve eylemsel kimliğini teşkileden erken dönem koşulları, eğitimi, sosyal çevresi ve ailesinin genel özellikleriincelenmiş ardından cihat serüvenine nasıl girdiği üzerinde durulmaya çalışılmıştır.Ladin’in Eymen el-Zevahiri’nin başını çektiği Mısır cihat ekolü ile tanışması veyine Zevahiri’nin el-Kaide’nin strateji değişimindeki rolü incelenerek bahse konuSuudi muhalefet örgütünün süreç içinde küresel Batıyı hedef alan bir küreselterör mekanizmasına dönüşümü üzerinde detaylıca durulmuştur. Ayrıca erkendönemde Usame ile Abdullah Azzam arasındaki görüş farklılıkları, cihadın stratejisikonusundaki anlaşmazlıklar da incelenmiştir. Özellikle Azzam ve Zevahiri’nincihadın tanımı ve amaçları noktasındaki yaşadıkları kırılmalara ışık tutulmuştur.Son olarak küresel cihat konusuna Ebu Musab el-Suri’nin getirdiği yeniliklerde incelenmiş olup cihat faaliyetlerinde organizasyon/örgüt düzeyinden sistemdüzeyine geçilmesi yönündeki fikirleri incelenmiştir. Makale bölgesel bir cihatdeneyimi olan Afgan cihadından el Kaide’nin cihadı küresel boyuta taşıması, DAEŞile anlaşmazlık boyutu ve bu çerçevede ortaya çıkan fikirler, taktik değişimler,stratejiler detaylıca incelenmiştir.
Anahtar Kelime: The Development of al-Qaeda as a Global Terror Organization and its Changing “Jihad” Understanding in the Context of its Prominent Leaders
Öz: The article points out how Osama bin Laden, the founder of al-Qaeda, and Ayman al-Zawahiri, the successor after Laden’s death, led the organization and which strategies they developed. It also responds to which reasons formed the infrastructure for the foundation of the organization, which emerged in the postAfghan jihad, why the organization evolved into a global jihad unit targeting the US and the West despite acting as a political opposition against the Saudi regime in the early period. In addition, the study also reviews early conditions, education, social milieu and family characteristics as well as the personal path to jihadist adventure. As reviewing bin Laden’s interaction with the Egyptian jihad school and Zawahiri-led change in strategy of al-Qaeda, the study focuses on the transformation of the Saudi opposition movement into a global terror mechanism targeting the global West in detail. In addition, it reviews the differences in views and disagreements on the strategy of jihad between Abdullah Azzam and bin Laden. It especially highlights the cleavages between Azzam and Zawahiri over the definition of jihad and its aims. Lastly, it reviews Abu Musab al-Suri’s innovations and his ideas about jihadism’s shift from the organizational level to the systemic one. The article points out how al-Qaeda carried jihad from the regional experience of the Afghan Jihad to the global level, the disagreements and cleavages of al-Qaeda with the Islamic State, and the recently emerged ideas, tactical changes and strategies in detail.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Al-Rasheed, Madawi. Kingdom without Borders: Saudi Political, Religious and Media Frontiers. London: Hurst & Company, 2008.
- Ajami, Fouad. The Arab Predicament: Arab Political Thought and Practice since 1967. Cambridge: Cambridge University Press,1981.
- Atwan, Abdelbari. Islamic State: The Digital Caliphate. London: Saqi Books, 2015.
- Bayrak, Defne. Usame, İstanbul: Ark Yayınları, 2012.
- Barrett, Richard. The Islamic State. New York: The Soufan Group, 2014.
- Bendle, Mervyn F. “Global Jihad and the Evolution of Terrorist-training Doctrines.’’ National Observer 78. (Spring 2008): 28-40.
- Büyükkara, Mehmet Ali. “11 Eylül’le Derinleşen Ayrılık: Suudi Selefiyye ve Cihadi Selefiyye,” Dini Araştırmalar 7, no: 20 (2004): 205-234.
- Commins, David. The Wahhabi Mission and Saudi Arabia. London: I.B. Tauris, 2006.
- Cottee, Simon. Mind Slaughter: The Neutralizations of Jihadi Salafism. Studies in Conflict & Terrorism 33, no. 4, (2010): 330-352.
- DeLong-Bas, Natana J. Wahhabi Islam: from Revival and Reform to Global Jihad. Oxford: Oxford University Press, 2004.
- Gerges, Fawaz. The Rise and Fall of Al-Qaeda. New York: Oxford University Press, 2011.
- Gerges, Fawaz. The Far Enemy: Why Jihad Went Global. Cambridge: Cambridge University Press, 2009.
- Huseyin, Fuad. Zerkavi El Kaide’nin İkinci Kuşağı & El-Kaide’nin 20 Yıllık Planı. Osman Akyildiz (der.), Defne Bayrak (çev.), İstanbul: Küresel Kitap, 2014.
- Hegghammer, Thomas. Jihad in Saudi Arabia: Violence and Pan-Islamism since 1979, Cambridge: Cambridge University Press, 2010.
- Holbrook, Donald. The Al-Qaeda Doctrine: The Framing and Evolution of the Leadership’s Public Discourse. New York: Bloomsbury Academic, 2014.
- Kepel, Gilles ve J.P. Milelli. Al Qaeda in its own words. Pascale Ghazaleh (çev.), Cambridge, Mass.: Belknap Press of Harvard University Press, 2008.
- Kepel, Gilles. The War for Muslim Minds: Islam and the West, Cambridge, Mass: Belknap Press of Harvard University Press, 2004.
- Kepel, Gilles. The Prophet and Pharaoh: Muslim Extremism in Egypt. London: Saqi Books, 1985.
- Keynoush, Banafsheh. Saudi Arabia and Iran: Friends or Foes? New York, Palgrave Macmillan, 2016.
- Lister, Charles. “Jihadi Rivalry: The Islamic State Challenges Al-Qaeda,’’ Brookings Doha Center Analysis Paper 16. Doha: Brookings Doha Center, Ocak 2016.
- Lister, Charles. “Profiling the Islamic State,” Brookings Doha Center Analysis Paper 13. Doha: Brookings Doha Center, Kasım 2014.
- Lawrence, Bruce. Messages to the World: The Statements of Osama Bin Laden. James Howarth (çev.), London: New York: Verso, 2005.
- Niblock,Tim. Saudi Arabia: Power, Legitimacy and Surviva. London: Routledge, Taylor and Francis, 2006.
- Tanner, Stephen. Afghanistan A Military History from Alexander the Great to the Fall of the Taliban. Philadelphia: Da Capo Press, 2009.
- Wiktorowicz, Quintan. “A Genealogy of Radical Islam.” Studies in Conflict & Terrorism 28, (2005): 75-97.
- “Death of Osama bin Laden Fast Facts.’’ CNN, 15 Nisan 2018. https://edition.cnn.com/2013/09/09/world/death-of-osama-bin-ladenfast-facts/index.html
- Fisk, Robert. “Arab rebel leader warns the British: ‘Get out of the Gulf’ Robert Fisk tracks Saudi Arabia’s most wanted man to his lair in Afghanistan” Independent, 9 Temmuz 1996. https://www.independent.co.uk/news/arab-rebel-leader-warns-thebritish-get-out-of-the-gulf-1328034.html
- “Sept. 20, 2001 “Bush Declares War on Terror,’’ YouTube video 7:58, Yayınlanma tarihi: 4 Eylül 2010. https://www.youtube.com/watch?v=_CSPbzitPL8
- “TIMELINE - Major attacks by al Qaeda.’’ Reuters, 2 Mayıs 2011. https://www.reuters.com/article/idINIndia-56711920110502
- Wander, Andrew. “A history of terror: Al-Qaeda 1988-2008.’’ The Guardian, 1 Haziran 2008. https://www.theguardian.com/world/2008/jul/13/history.alqaida
- “76 ülkede teröre karşı savaş veren ABD 6.5 trilyon dolar harcadı!,’’ Şark’ul Avsat Türkçe, 10 Ocak 2018. https://turk-archive.aawsat.com/2018/01/article55372091/76-ulkedeterore-karsi-savas-veren-abd-6-5-trilyon-dolar-harcadi/
| APA | ÖZTÜRK S (2019). Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. , 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| Chicago | ÖZTÜRK Selim Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. (2019): 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| MLA | ÖZTÜRK Selim Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. , 2019, ss.167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| AMA | ÖZTÜRK S Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. . 2019; 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| Vancouver | ÖZTÜRK S Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. . 2019; 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| IEEE | ÖZTÜRK S "Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler." , ss.167 - 196, 2019. 10.26513/tocd.585673 |
| ISNAD | ÖZTÜRK, Selim. "Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler". (2019), 167-196. https://doi.org/10.26513/tocd.585673 |
| APA | ÖZTÜRK S (2019). Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 6(2), 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| Chicago | ÖZTÜRK Selim Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 6, no.2 (2019): 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| MLA | ÖZTÜRK Selim Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, vol.6, no.2, 2019, ss.167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| AMA | ÖZTÜRK S Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 2019; 6(2): 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| Vancouver | ÖZTÜRK S Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler. Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi. 2019; 6(2): 167 - 196. 10.26513/tocd.585673 |
| IEEE | ÖZTÜRK S "Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler." Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi, 6, ss.167 - 196, 2019. 10.26513/tocd.585673 |
| ISNAD | ÖZTÜRK, Selim. "Küresel Terör Örgütü el-Kaide’nin Gelişimi ve Ön Plana Çıkan Liderleri Bağlamında “Cihad” Anlayışının Geçirdiği Değişimler". Türkiye Ortadoğu Çalışmaları Dergisi 6/2 (2019), 167-196. https://doi.org/10.26513/tocd.585673 |
