Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?
Yıl: 2019 Cilt: 33 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 33 - 46 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.33308/26674874.2019331106 İndeks Tarihi: 09-06-2020
Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?
Öz: Bu çalışmada Çevre Eğitimi (ÇE) adı altında Türkiye’de yapılan ve Türkiye’deki hakemli dergilerde basılan 52 alan yazınaraştırması ve 55 lisans üstü tez incelenmiştir. Benzer çalışmalar mevcut olsa da bu çalışmada incelenen araştırmalarınyöntemleri, konuları, veri toplama yaklaşımları ve önerileri dışında, çalışmaların kuramsal çerçeveleri ve bulguları arasındakibağları da irdelenmiştir. ÇE teriminin ülkemizdeki popülerliği artmakla birlikte Türk Eğitim sistemine damgasını vuranyapılandırmacılık ÇE çalışmalarını da etkilemiştir. Cinsiyete göre çevreye karşı duyarlılık, uygulanan mekân dışı öğretimineğitime olumlu katkısı, yapılandırmacı yaklaşıma övgü vb. sonuçları araştırma bulgularında sıklıkla görmekteyiz. Ancak buçalışmalardaki kuramsal çerçeve eksikliği, neden-sonuç ilişkisine ışık tutmamakta ve nasıl sorusunu yanıtsız bırakmaktadır. Buaraştırmada ise sıklıkla kullanılan yapılandırmacılığın ya da kuramsal çerçeve eksikliğinin indoktrinasyon olup olmadığıtartışılmaktadır. Umulan bu araştırmanın farklı akademik çevrelerde verimli bir tartışma kapısı açmasıdır.
Anahtar Kelime: Evaluation of Environmental Education Research Studies: Is Constructivism or Nontheoretical Thinking “Indoctrination”?
Öz: In the present study, 52 Environmental Education (EE) articles published in Turkish originated education journals and 55 unpublished theses were evaluated. Even if similar studies exist, in this study published documents are examined based on their research methodology, content, data collection approach, and suggestions. In addition to this, theoretical framework and the relationship between the findings of the published documents are evaluated. Beyond popularity of the EE, constructivism has also influenced EE research in Turkey. Female students are more environmentally conscious than male ones; post-test results show that the effect of out-door education is positive; when constructivist approach is used, participants grasp more proenvironmental attitudes and such findings are abundant. However, the lack of a theoretical framework of EE studies does not allow us to yield cause-affect connection clearly and explain how question research. In this paper, both frequently used constructivist approach and non-theoretical thinking in previously conducted studies is discussed whether this is an indoctrination. It is hoped that this paper opens a fruitful discussion ambiance in academic circles.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akıllı, M. ve Yurtcan, M. T. (2009). İlköğretim fen bilgisi öğretmeni adaylarının çevreye karşı tutumlarının farklı değişkenler açısından incelenmesi (Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Örneği). Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2), 119-132.
- Anadolu Ajansı (2019). 22 Ocak 2019 tarihinde https://www.aa.com.tr/tr/ekonomi/dunyanin-serveti-yuzde-1- lik-kesimin-cebine-gitti/1038432 adresinden erişildi.
- Arık, S. ve Yılmaz, M. (2017). Fen bilimleri öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları ve çevre kirliliğine yönelik metaforik algıları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 25(3), 1147-1164.
- Armağan, F. Ö. (2006). İlköğretim 7–8. sınıf öğrencilerinin çevre eğitimi ile ilgili bilgi düzeyleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aşılıoğlu, G. (2004). Özel okullarda ve devlet okullarında öğrenim gören öğrencilerin çevre eğitimi düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Aydın, F. ve Kaya, H. (2011). Sosyal bilimler lisesi öğrencilerinin çevre duyarlılıklarının değerlendirilmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, (24) 229-257.
- Bahar, M. ve Kiras, B. (2017). Türkiye’de yayımlanan çevre eğitimi konulu makale ve tezlerin genel analizi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(4), 1702-1720.
- Balkan Kıyıcı, F. ve Atabek Yiğit, E. (2010). Science education beyond the classroom: A field trip to wind power plant. International Online Journal of Science Education, 28(12), 1373-1388.
- Berberoğlu, E. O. ve Uygun, S. (2013). Tübitak 4004 projelerinin, ‘sürdürülebilir kalkınma için çevre eğitimi’ kapsamında değerlendirilmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(2), 107-133.
- Bozdoğan, A. E. (2011). A collection of studies conducted in education about “global warming” problem. Educational Sciences: Theory & Practice. 11(3), 1609-1624.
- Buhan, B. (2006). Okul öncesinde görev yapan öğretmenlerin çevre bilinci ve bu okullardaki çevre eğitiminin araştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Buttel, F. M. ve Flinn, W. L. (1978). The politics of environmental concern: The impacts of party identification and political ideology on environmental attitudes. Environment and Behavior, 10(1), 17-36.
- Demirbaş, M. ve Pektaş, H. M. (2009). İlköğretim öğrencilerinin çevre sorunu ile ilişkili temel kavramları gerçekleştirme düzeyleri. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(2), 195- 211.
- Dillon, J. (2014). Environmental education. Lederman N. G ve Abell S.K. (Ed.), Handbook of research in science education içinde, (s. 497-514). New York: Routledge.
- Elstgeest, J. ve Harlen, J. (1990). Environmental science in the primary curriculum. London: Paul Chapman Publishing.
- Erdoğan, G. (2007). Çevre eğitiminde küresel ısınma konusunun öğrenilmesinde proje tabanlı öğrenmenin etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Zonguldak Karaelmas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Zonguldak.
- Erdoğan, M., Uşak, M. ve Bahar, M. (2013). A Review of research on environmental education in nontraditional settings in Turkey, 2000 and 2011. International Journal of Environmental and Science Education, 8(1), 37-57.
- Erdoğan, M. (2011). The effects of ecology-based summer nature education program on primary school students' environmental knowledge, environmental affect and responsible environmental behavior. Educational Sciences: Theory and Practice, 11(4), 2233-2237.
- Erdoğan, M., Marcinkowski, T. ve Ok, A. (2009). Content analysis of selected features of K‐8 environmental education research studies in Turkey. 1997–2007. Environmental Education Research, 15(5), 525-548.
- Eryaman, M. Y., Yalçın Özdilek Ş., Okur, E., Çetinkaya, Z. ve Uygun, S. (2010). A participatory action research study of nature education in nature: Towards community-based eco-pedagogy. International Journal of Progressive Education, 6(3), 26-37.
- Graneheim U.H. ve Lundman B. (2004) Qualitative content analysis in nursing research: concepts, procedures and measures to achieve trustworthiness. Nurse Education Today, 24(2), 105–112.
- Güler, T. (2009). The effects of an ecology based environmental education on teachers' opinions about environmental education. Eğitim ve Bilim, 34(151), 30-43.
- Gündoğdu, O. (Aralık 17, 2018). Adaletsizliğin resmi. 22 Ocak 2019 tarihinde https://www.birgun.net/haberdetay/adaletsizligin-resmi-240422.html adresinden erişildi.
- Gürbüz, H., Kışoğlu, M., ve Erkol, M. (2007). Biyoloji öğretmeni adaylarının çevreye yönelik tutumlarının informal ve formal eğitim ortamları açısından değerlendirilmesi. Atatürk Üniversitesi Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 2(3), 74-84.
- Güven, E., Kaplan, Z., Varinlioğlu, S., Gül, K. S., Hamalosmanoğlu, M. ve Bozkurt, O. (2014). Review of the studies about environmental education: Current status in Turkey. Necatibey Faculty of Education Electronic Journal of Science and Mathematics Education, 8(2), 1-18.
- Hart, P. (2007). Environmental education. S.K. Abell ve N. G. Lederman (Ed.), Handbook of research in science education içinde, (s. 689-726). London: Lawrence Erlbaum Associates.
- Hart, P., ve Nolan, K. (1999). A critical analysis of research in environmental education. Studies in Science Education, 34(19), 1-69.
- Holsman, R. H. (2001). The politics of environmental education. The Journal of Environmental Education, 32(2), 4-7.
- Hansson, L. (2018). Science education, indoctrination, and the hidden curriculum. Matthews, R. M. (Ed.), History, Philosophy and Science Teaching içinde (s. 283-306). Springer, Cham.
- Jickling, B. (2003). Environmental education and environmental advocacy: Revisited. The Journal of Environmental Education, 34(2), 20-27.
- Kahyaoğlu, M. (2016). Türkiye’de doğa eğitimi üzerine yapılan çalışmalarının analizi: Bir meta sentez çalışması. Academia Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1(1), 1-14.
- Kaya, E., Akıllı, M. ve Sezek, F. (2009). Lise öğrencilerinin çevreye karşı tutumlarının cinsiyet açısından incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(18), 43-54.
- Kayalı, H. (2010). Sosyal bilgiler, Türkçe ve sınıf öğretmenliği öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Marmara Coğrafya Dergisi, (21), 258-68.
- Kyburz Graber, R. (1999). Environmental education as critical education: How teachers and students handle the challenge. Cambridge Journal of Education, 29(3), 415-432.
- Matthews. M.R. (2017). Fen öğretimi: Bilim tarihinin ve felsefesinin katkısı. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
- Mert, M. (2006). Lise öğrencilerinin çevre eğitimi ve katı atıklar konusundaki bilinç düzeylerinin saptanması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Mohai, P. (1991). Men, women, and the environment: An examination of the gender gap in environmental concern and activism. Society & Natural Resources, 5(1), 1-19.
- Muğaloğlu, E. Z. (2017). Bilim eğitiminde yapılandırmacı yaklaşıma eleştirel bakış. Taşkın. Ö. (Ed.), Fen Eğitiminde Güncel Konular içinde (s.8-22). Ankara: Pegem Akademi.
- Muğaloğlu, E. Z. (2014). The problem of pseudoscience in science education and implications of constructivist pedagogy. Science & Education, 23(4), 829-842.
- Neundorf K. (2002) The Content Analysis Guidebook. Thousand Oaks, CA.: Sage Publications Inc.
- Oxford Sözlüğü. (2018). 21 Kasım, 2018 tarihinde https://en.oxforddictionaries.com/definition/indoctrination erişildi.
- Öhman, J. (2007). 5. The Ethical Dimension of ESD–Navigating Between the Pitfalls of Indoctrination and Relativism. (Ed. Björneloo, L. ve Nyberg, E.) Drivers and barriers for implementing learning for sustainable development in pre-school through upper secondary and teacher education içinde (s. 43-47). France: UNESCO.
- Özbuğutu, E. ve Karahan, S. (2014). Çevre eğitimi ve alternatif yöntemler. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(25), 393-408.
- Patton M.Q. (1990) Qualitative evaluation and research methods. Sage Publications: Newbury Park.
- PISA (2015). 21 Ekim, 2018 tarihinde http://www.socialprogressimperative.org/ and https://www.oecd.org/pisa/pisa-2015-results-in-focus.pdf adresinden erişildi.
- Ramsey, C. E. ve Rickson, R. E. (1976). Environmental knowledge and attitudes. The Journal of Environmental Education, 8(1), 10-18.
- Rickinson, M. ve Robinson, L. (1999). Environmental education research in the classroom: A shared methodological reflection by the teacher and the researcher. Environmental Education Research, 5(1), 77-93.
- Sarıkaya, S. (2006). Çevre Eğitiminde İnteraktif Öğretim Yöntemleri. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Celal Bayar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Manisa.
- Spellman, G., Field, K. ve Sinclair, J. (2003). An investigation into UK higher education students' knowledge of global climatic change. International Research in Geographical and Environmental Education, 12(1), 6-17.
- Şama, E. (2003). Öğretmen adaylarının çevre sorunlarına yönelik tutumları. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(2), 99-110.
- Tanrıverdi, B. (2010). Sürdürülebilir çevre eğitimi açısından ilköğretim programlarının değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 34(151), 89-103.
- Taşkın, Ö. (2005). An evaluation of the studies on environmental attitude and knowledge. Eğitim ve Bilim, 30(138), 78-85.
- Taşkın, Ö. (2006). Demographic and methodological problems in recent environmental attitude studies: Comment on Yilmaz, Boone, and Andersen (2004) and other studies. International Journal of Science Education, 28(12), 1489-1492.
- UNESCO. (1978). Intergovernmental conference on environmental education, Tbilisi, USSR, 14-16 October 1977: Final report. Paris: UNESCO.
- UN (1987). 10 Kasım, 2018 tarihinde http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf adresinden erişildi.
- Ürey, M. (2005). İlköğretim öğretmen ve öğrencilerinin çevreye karşı tutumları, yeterlilikleri ve çevre eğitiminde bölgesel farklılıklar (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Kafkas Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kars.
- White, R.D. (1980). Education in bourgeoisie society: A matter of common sense. Interchange, 11(1) 47-60.
- Wagner, P.A. (2018). Warranted indoctrination in science education. R. M Matthews (Ed.) History, Philosophy and Science Teaching içinde (s. 307-317). Springer, Cham.
- Yalçın Özdilek, Ş., Özdilek, H. G., Okur, E. ve Eryaman, M. Y. (2011). Community and nature as curriculum: A case study of an outdoor environmental education project. The International Journal of Educational Researchers, 3(1), 33-45.
- Yılmaz, D. (2006). İlköğretimde çevre eğitimi için yöntem geliştirme (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yılmaz Ş. (2012). 1992-2011 yılları arasında çevre eğitimi ile ilgili yayımlanan yüksek lisans ve doktora tezlerindeki genel yönelimlerin belirlenmesi. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
- Zelezny, L. C. (1999). Educational interventions that improve environmental behaviors: A meta-analysis. The Journal of Environmental Education, 31(1), 5-14.
APA | Taskin O, Külcü M (2019). Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. , 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
Chicago | Taskin Ozgur,Külcü Merve Gül Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. (2019): 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
MLA | Taskin Ozgur,Külcü Merve Gül Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. , 2019, ss.33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
AMA | Taskin O,Külcü M Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. . 2019; 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
Vancouver | Taskin O,Külcü M Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. . 2019; 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
IEEE | Taskin O,Külcü M "Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?." , ss.33 - 46, 2019. 10.33308/26674874.2019331106 |
ISNAD | Taskin, Ozgur - Külcü, Merve Gül. "Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?". (2019), 33-46. https://doi.org/10.33308/26674874.2019331106 |
APA | Taskin O, Külcü M (2019). Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 33(1), 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
Chicago | Taskin Ozgur,Külcü Merve Gül Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. Yaşadıkça Eğitim Dergisi 33, no.1 (2019): 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
MLA | Taskin Ozgur,Külcü Merve Gül Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. Yaşadıkça Eğitim Dergisi, vol.33, no.1, 2019, ss.33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
AMA | Taskin O,Külcü M Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. Yaşadıkça Eğitim Dergisi. 2019; 33(1): 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
Vancouver | Taskin O,Külcü M Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?. Yaşadıkça Eğitim Dergisi. 2019; 33(1): 33 - 46. 10.33308/26674874.2019331106 |
IEEE | Taskin O,Külcü M "Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?." Yaşadıkça Eğitim Dergisi, 33, ss.33 - 46, 2019. 10.33308/26674874.2019331106 |
ISNAD | Taskin, Ozgur - Külcü, Merve Gül. "Türkiye’de Çevre Eğitimi Araştırmalarının İrdelenmesi: Yapılandırmacılık ya da Kuramsız Düşünme “İndoktrinasyon” mu?". Yaşadıkça Eğitim Dergisi 33/1 (2019), 33-46. https://doi.org/10.33308/26674874.2019331106 |