Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü

DÖKMEN, Zehra Y.

Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü

Zehra Y. DÖKMEN (Ankara Üniversitesi, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Psikoloji Bölümü, Ankara, Türkiye)

Türk Psikoloji Dergisi

8 3

Yıl: 2003 Cilt: 18 Sayı: 51 Sayfa Aralığı: 111 - 124 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü

Öz:

Bu araştırmada kendi ürününü pazarda satan, maaşlı bir işte çalışan ve evhanımı olan kadınlar; ruh sağlığı, kontrol odağı inancı ve cinsiyet rolü bakımından karşılaştırılmış ve bu değişkenler arasındaki ilişkiler incelenmiştir. Aynca yaş, eğitim düzeyi, medeni durum, çocukların yaş ortalaması, kontrol odağı inancı ve cinsiyet rolünün kadınların ruh sağlığının yordanmasına katkılarına da bakılmıştır. Toplam 255 kadından, Kısa Semptom Envanteri, Rotter'ın İç Dış Kontrol Odağı Ölçeği ve Bern Cinsiyet Rolü Envanteri ile veri toplanmıştır. Pazarda ürününü satan kadınların ev hanımlarından ve çalışan kadınlardan daha çok psikopatolojik belirti gösterdikleri ve bu belirtilerin de çalışan kadınlara göre daha ciddi düzeyde olduğu anlaşılmaktadır. Üç grup kadın arasında kontrol odağı inancı bakımından yapılan karşılaştırmada, pazarcı kadınların ev hanımlarından daha düşük kontrol odağı inancı puanları olduğu, cinsiyet rolleri açsından aralarında fark olmadığı bulunmuştur. Aynca ruh sağlığı, kontrol odağı inancı ve cinsiyet rolleri arasında ilişkiler olduğu bulunmuştur.

Anahtar Kelime: çalışma durumu cinsiyet rolleri kadınlar psikolojik belirtiler denetim odağı akıl sağlığı depresyon ev kadınları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Bala, M., & Lakshmi, P. (1992). Perceived self in educated emp- loyed and educated unemployed women (Elektronik ver- siyon) . The International Journal of Social Psychiatry, 38 (4), 257-261.
Bem, S. L. (1974). The measurement of psychological androgyny. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 42 (2), 155-162.
Bem, S. L. (1975). Sex role adaptability: One consequence of psychological androgyny. Journal of Personality and So- cial Psychology, 31 (4) 634-643.
Bem, S. L., Martyna, W., & Watson, C. (1976). Sex typing and androgyny: Further explorations of the expressive doma- in. Journal of Personality and Social Psychology, 34 (5), 1016-1023.
Bird, C. E., & Ross, C. E. (1993). Houseworkers and paid wor- kers: Qualities of the work and effect on personal cont- rol. Journal of Marriage and the Family, 55, 913-925.
Buller, S. (1999). Selection effects in the relationship between wo- mens work/family status and perceived control. Family Relations, 48 (2), 181-189.Makaleye ulafl›m tarihi: 14.5.2002, adres: http://ehostvgw18.epnet.com
Chia, R. C., Moore, J. L., Lam, K. N., Chuang, C. J., & Cheng, B. S. (1995). Locus of control and gender roles. Journal of Social Behavior and Personality, 10 (2), 379-393.
Da¤, ‹. (1991). Rotter’›n ‹ç-D›fl Kontrol Oda¤› Ölçe¤i (R‹DKOÖ) nin üniversite ö¤rencileri için güvenirli¤i ve geçerli¤i. Psikoloji Dergisi, 7 (26), 10-16.
Da¤, ‹. (1992). Kontrol oda¤›, ö¤renilmifl güçlülük ve psikopato- loji iliflkileri. Psikoloji Dergisi, 7 (27), 1-9.
Demir, G., & Demir, A. (1998). Hükümlülerin psikiyatrik belirti- ler yönünden karfl›laflt›r›lmas›. Türk Psikoloji Dergisi, 13 (41), 35-44.
Devrimci Özgüven, H., & Say›l, I. (1999). Ankara Üniversitesi Kriz Merkezi’ne bir y›l süresince baflvuran yeni vakala- r›n sorun alanlar› ve tan›lar›na göre de¤erlendirilmesi. Kriz Dergisi, 7 (1), 7-13.
Dimitrovsky, L., Schapira-Beck, E., & Itskowitz, R. (1994). Lo- cus of control of Israeli women during the transition to marriage. The Journal of Psychology, 128 (5), 537-546. Makaleye ulafl›m tarihi: 7.12, 2000, ulafl›lan adres: http://web7.infotrac.london.galegroup.com
Dökmen, Z. (1991). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin geçerlik ve güvenirlik çal›flmas›. Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi Dergisi, 35 (1), 81-89.
Dökmen, Z. Y. (1997). Çal›flma, cinsiyet ve cinsiyet rolleri ile eviflleri ve depresyon iliflkisi. Türk Psikoloji Dergisi, 12 (39), 39-56.
Dökmen, Z. Y. (1999). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri Kad›ns›l›k ve Erkeksilik Ölçekleri Türkçe formunun psikometrik özellikleri. Kriz Dergisi, 7 (1), 27-40.
Dönmez, A., & Baflal, H. A. (1985). Çevre büyüklü¤ü ve 10-12 yafl ilkokul çocuklar›nda denetim oda¤›. Psikoloji Dergi- si, 5 (18), 7-14.
Ecevit, Y. (1995). Kentsel üretim sürecinde kad›n eme¤inin konu- mu ve de¤iflen biçimleri. Kad›n bak›fl aç›s›ndan kad›nlar (3. Bask›) (s.117-128). ‹stanbul: ‹letiflim Yay›nlar›.
Eker, D., & Arkar, H. (1995). Çok Boyutlu Alg›lanan Sosyal Des- tek Ölçe¤i’nin faktör yap›s›, geçerlik ve güvenirli¤i. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (34), 45-55.
Golding, J. M., & Singer, J. L. (1983). Pattern of inner experien- ce: Daydreaming styles, depressive moods and sex roles. Journal of Personality and Social Psychology, (3), 663- 675.
Grimmell, D. (1998). Effects of gender-role self-discrepancy on depressed mood. Sex Roles: A Journal of Research, 39 (3-4), 203-215. Makaleye ulafl›m tarihi: 11.12.2000, adres: http://web7.infotrac.london.galegroup.com
Gutierrez-Lobos, K., Wolfl, G., Scherer, M., Anderer, P., & Schmidl-Mohl, B. (2000). The gender gap in depression reconsidered: The influence of marital and employment status on the female/male ratio of treated incidince rates. Social Psychiatry and Psychiatric Epitemiology, 35 (5), 202-210. Özete ulafl›m tarihi: 19.11.2000, ISI: Institute for Scientific Information database.
Hattato¤lu, D. (2001). Ev eksenli çal›flma stratejileri: Kad›n öz- gürleflmesi aç›s›ndan bir tart›flma. In A. ‹lyaso¤lu ve N. Akgökçe (Eds.) Yeni bir feminizme do¤ru (s. 172-204). ‹stanbul: Sel Yay›nc›l›k.
Hisli, N. (1988). Beck Depresyon Envanteri’nin geçerli¤i üzerine bir çal›flma. Psikoloji Dergisi, 6 (22), 118-126.
Hovardao¤lu, S. (1997). Stres belirtileri ile durumsal ve sürekli kayg›n›n yordanmas›. Kriz Dergisi, 5 (2), 127-134.
Kavuncu, N. (1987). Bem Cinsiyet Rolü Envanteri’nin Türk top- lumuna uyarlama çal›flmas›.Yay›nlanmam›fl yüksek li- sans tezi, H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kazgan, G. (1979). Türk ekonomisinde kad›nlar›n iflgücüne kat›l- mas›, mesleki da¤›l›m›, e¤itim düzeyi ve sosyo-ekono- mik statüsü. In N. Abadan-Unat (Ed.) Türk toplumunda kad›n (s.155-189). Ankara: Türk Sosyal Bilimler Derne- ¤i.
Keith, P. M., & Schafer, R. B. (1986). Housework, disagreement, and depression among younger and older couples. Ame- rican Behavioral Scientist, 29 (4), 405-422.
Kibria, N., Barnett, R. C., Baruch, G. K., Marshall, N. L., & Pleck, J. H. (1990). Homemaking-role quality and the pschological well-being and distress of employed wo- men. Sex Roles, 22 (5/6). 327-347.
Kim, H. (1998). Do employed and nonemployed Korean mothers experience different levels of psychological well-being in relation to their gender role attitudes and role qualiti- es? Sex Roles, 38 (11/12), 915-932.
Knudson-Martin, C. (2000). Gender, family competence, and psychological symptoms. Journal of Marital and Family Therapy, 26 (3), 317-328. Makaleye ulafl›m tarihi: 7.11.2000, ulafl›lan adres: http://proquest.umi.com
Koptagel-‹lal, G. (1992). Toplumsal de¤iflim içinde Türk kad›n›- n›n psikososyal kimli¤i. N. Arat (Ed.). Türkiye’de kad›n olgusu (s. 97-113). ‹stanbul: Say.
Lengua, L. J., & Stormshak, E. A. (2000). Gender, gender roles, and personality: Gender differences in the prediction of coping and psychological symptoms. Sex Roles, 43 (11/12), 787-820. Özete ulafl›m tarihi: 26.4.2002, ulafl›m: ISI Web of Science database.
Lewis, V. G., & Borders, L. D. (1995). Life satisfaction of single middle-aged professional women. Journal of Counseling and Development, 74 (1), 94-101.
Maflrabac›, T. S. (1989). Yurtta kalan ve kalmayan üniversite ö¤- rencilerinin ruh sa¤l›¤›n› etkileyen psikolojik faktörler. In N. H. fiahin, N. Sezgin, Y. Tafl, N. Ruganc› (Eds.), Üniversite Gençli¤inde Uyum Sorunlar› Sempozyumu Bilimsel Çal›flmalar› (s. 177-185). Ankara: B.Ü. Psikolo- jik Dan›flma ve Araflt›rma Merkezi.
Mirowsky, J. (1996). Age and the gender gap in depression. The Journal of Health and Social Behavior, 37 (4), 362-381. Özetin al›nd›¤› tarih: 04.12.2000, ulafl›lan adres: http:// web6.infotrac.london.galegroup.com
O’Heron, C. A., & Orlofsky, J. L. (1990). Stereotypic and nonste- reotypic sex role trait and behavior orientations, gender identity, and psychological adjustment. Journal of Personality and Social Psychology, 58 (1), 134-143.
Önen, R., Kaptano¤lu, C., & Seber, G. (1995). Kad›nlarda depres- yonun yayg›nl›¤› ve risk faktörlerle iliflkisi. Kriz Dergisi, 3 (1-2), 88-103.
Özbay, F. (1979). Türkiye’de k›rsal kentsel kesimde e¤itimin ka- d›nlar üzerindeki etkisi. In N. Abadan-Unat (Ed.) Türk toplumunda kad›n (s.191-219). Ankara:Türk Sosyal Bi- limler Derne¤i.
Özbay, F. (1995). Kad›nlar›n eviçi ve evd›fl› u¤rafllar›ndaki de¤ifl- me. In fi. Tekeli (Ed.) Kad›n bak›fl aç›s›ndan kad›nlar (3. Bask›) (s.129-158). ‹stanbul: ‹letiflim Yay›nlar›.
Özmen, E., Demet, M. M., ‹çelli, ‹., Yolas›¤maz, G., & Kültür, S. (1994). E¤itim veren bir devlet hastanesi psikiyatri po- liklini¤ine baflvuran hastalar›n tan› gruplar›na göre sos- yodemografik özellikleri. Kriz Dergisi, 2 (1), 235-239.
Ross, C. E., Mirowsky, J., & Ulbrich, P. (1983). Distress and tra- didional female role: A comparison of Mexicans and Anglos. American Journal of Sociology, 89 (3), 670-682.
Savafl›r, I., & fiahin, N. H. (Eds.) (1997). Biliflsel-davran›flç› tera- pilerde de¤erlendirme: S›k kullan›lan ölçekler. Ankara: Türk Psikologlar Derne¤i. Steenbarger, B. N., & Greenberg, R. P. (1990). Sex roles, stress and distress. A study of person by situation contingency. Sex Roles, 22 (1/2), 59-68.
fiahin, H. N., & Durak, A. (1994). K›sa Samptom Envanteri (Bri- ef Symptom Inventory-BSI): Türk gençleri için uyarlan- mas›. Türk Psikoloji Dergisi, 9 (31), 44-56.
Tiedje, L. B., Wortman, C. B., Downey, G., Emmons, C., Biernat, M., & Lang, E. (1990). Women with multiples roles: Role-compatibility perceptions, satisfaction, and mental health. Journal of Marriage and the Family, 52, 63-72.
Uçman, P. (1990). Ülkemizde çal›flan kad›nlarda stresle bafla ç›k- ma ve psikolojik rahats›zl›klar. Psikoloji Dergisi, 7 (24), 58-75.
Ünsal, P. (1998). Bir ifl ortam›nda alg›lanan sosyal deste¤in ifllev- lerine, kaynaklar›na, cinsiyet ve mesle¤e göre incelenifli. In G. Okman Fiflek (Ed.) 9. Ulusal Psikoloji Kongresi: Bilimsel çal›flmalar. 19-20 Eylül 1996 Bo¤aziçi Üniver- sitesi ‹stanbul, (s: 315-325), Ankara: Türk Psikologlar Derne¤i.
Watson, D. C. (1998).The relationship of self-esteem, locus of control, and dimensional models to personality disor- ders. Journal of Social Behavior and Personality, 13 (3), 399-420.
Williams, D. E., & D’Alessandro, J. D. (1994). A comparison of three measures of androgyny and their relationship to psychological adjustment. Journal of Social Behavior and Personality, 9 (3), 469-480.
Y›lmaz, A. T. (1999) Basel Üniversitesi Psikiyatrik Krize Müda- hale Servisi’nde tedavi gören hastalar›n sosyodemogra- fik ve psikiyatrik aç›dan de¤erlendirilmesi. Kriz Dergisi, 7 (1), 15-10.

APA	DÖKMEN Z (2003). Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. , 111 - 124.
Chicago	DÖKMEN Zehra Y. Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. (2003): 111 - 124.
MLA	DÖKMEN Zehra Y. Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. , 2003, ss.111 - 124.
AMA	DÖKMEN Z Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. . 2003; 111 - 124.
Vancouver	DÖKMEN Z Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. . 2003; 111 - 124.
IEEE	DÖKMEN Z "Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü." , ss.111 - 124, 2003.
ISNAD	DÖKMEN, Zehra Y.. "Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü". (2003), 111-124.

APA	DÖKMEN Z (2003). Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, 18(51), 111 - 124.
Chicago	DÖKMEN Zehra Y. Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. Türk Psikoloji Dergisi 18, no.51 (2003): 111 - 124.
MLA	DÖKMEN Zehra Y. Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. Türk Psikoloji Dergisi, vol.18, no.51, 2003, ss.111 - 124.
AMA	DÖKMEN Z Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. Türk Psikoloji Dergisi. 2003; 18(51): 111 - 124.
Vancouver	DÖKMEN Z Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü. Türk Psikoloji Dergisi. 2003; 18(51): 111 - 124.
IEEE	DÖKMEN Z "Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü." Türk Psikoloji Dergisi, 18, ss.111 - 124, 2003.
ISNAD	DÖKMEN, Zehra Y.. "Çalışma Durumları Farklı Üç Grup Kadında Ruh Sağlığı, Kontrol Odağı İnancı ve Cinsiyet Rolü". Türk Psikoloji Dergisi 18/51 (2003), 111-124.