Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi

Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 153 Sayfa Aralığı: 965 - 984 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-06-2020

Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi

Öz:
Sosyal ve ekonomik haklar, sosyal devletin gerçekleştirilmesinde büyük öneme sahiptir. Bu hakların amacı sosyal adaleti sağlamak, sosyal eşitsizliği azaltmak, toplum içinde yer alan zayıf ve güçsüz grupları korumak veinsanın onuruna uygun biçimde yaşamasını sağlamaktır. Bu bağlamda klasik haklardan farklı olarak sosyal haklar, devlete birtakım olumlu edimlerde bulunma görevi yükler. Nitekim 1982 Anayasası’nın 48’inci maddesindeherkesin dilediği alanda çalışma ve sözleşme özgürlüğüne sahip olduğu, devletin, çalışanların yaşam seviyesiniyükseltmek, çalışma yaşamını geliştirmek için çalışanları ve işsizleri korumak, çalışmayı desteklemek, işsizliğiönlemeye elverişli ekonomik bir ortam yaratmak ve çalışma barışını sağlamak için gerekli tedbirleri alacağıdüzenlenmiştir. 49’uncu madde de ise çalışmanın herkesin hakkı ve ödevi olduğu belirtilmiştir. Öte yandan herne kadar tekil biçimde ifade edilse de bu hakkı tamamlayan, anayasal güvenceye kavuşturulmuş birçok aracıhak da mevcuttur. Ücret hakkı, tatil hakkı, dinlenme hakkı, iş güvencesi, iş ve sosyal güvenlik hakları ile topluolarak kullanılan sendikal haklar bu kapsamdadır. Bu çerçevede çalışmamızda öncelikle sosyal devlet anlayışıışığında sosyal hakların gelişimi ve hukuki niteliği ele alınmış, daha sonra “çalışma özgürlüğü ve hakkı” AnayasaMahkemesi kararlarıyla değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

Evaluation of Freedom of Work and Right to Labor Within the Scope of Social State

Öz:
Social and economic rights are of great importance in the realization of a social state. Generally the aims of these rights are setting social justice, preventing social inequality, protecting the vulnerable groups within the society and ensuring that they live in a way that is appropriate to human dignity. Within this context unlike the classical rights, these social rights impose a number of positive actions on the state. Hence, in the Article 48 of 1982 Constitution it is regulated that everyone has the freedom to work and conclude contracts in the field of one’s own choices and that the state shall take measures to ensure increase in life quality of the employees, to protect employees and unemployed in order to improve the working life, to support working, to create an economic environment convenient for protection of unemployment and to ensure labor peace. Additionally, Article 49 states that the work is the right and duty of everyone. On the other hand, although it is expressed in a singular form, there are many other constitutionally guaranteed rights complementing this right those are closely related to the right to work. As a matter of fact, the right to wage, the right to vacation, the right to rest, job security, labor and social security rights and collective trade union rights are within this scope. Within this frame in our study, the development of the social rights and the legal nature are discussed within the light of social state and then the right to labor and freedom of work are evaluated with the Constitutional Court decisions.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Bibliyografik
  • ANDERSEN, Jørgen Goul: “Welfare States and Welfare State Theory”, Connie Krogager Aalborg 2012, s. 8.
  • ARICI, Kadir: “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Sosyal Güvenlik Hakkı”, VII. Sosyal İnsan Hakları Uluslararası Sempozyumu, 2015, s. 82, http://www.sosyalhaklar. net/2015/bildiriler/arici.pdf
  • ARSLAN, Zühtü: “Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması: Anayasanın 13. Maddesi Üzerine Bazı Düşünceler”, Anayasa Yargısı, S. 19, 2002.
  • ATAR, Yavuz: Türk Anayasa Hukuku, 11. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017, s. 118.
  • AYDIN, Mehmet Ali: Sosyal Güvenlik Hakkı, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans tezi, 2009, s. 126.
  • AYHAN, Abdurrahman: “Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Güvenlik İlkeleri”, Sosyal Güvenlik Dergisi, 2012/1, s. 43.
  • BATTAL, Ahmet: “Anayasa Mahkemesinin Sözleşme Özgürlüğünün Sınırlanması Konusundaki Yaklaşımları”, Özel Hukuk ve Anayasa Mahkemesi Kararları Sempozyumu I, Ankara 2001.
  • CANİKLİOĞLU, Nurşen: “5110 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun Avrupa Sosyal Şartı Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, içinde Anayasal Sosyal Haklar, (ed. İbrahim Kaboğlu), Legal Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 157-177.
  • ÇELİK, Nuri / CANİKLİOĞLU, Nurşen / CANBOLAT, Talat: İş Hukuku Dersleri, Beta Yayıncılık, 31. Bası, İstanbul 2018.
  • DEMİR, Fevzi: “Çalışma Hakkı Kavramı ve Hukuki Niteliği”, VI. Sosyal İnsan Hakları Ulusal Sempozyumu, 2014, s. 133. http://www.sosyalhaklar.net/2014/bildiriler/demir.pdf
  • DEMİRBİLEK, Sevda: Sosyal Güvenliğin Sosyolojisi, Legal Yayıncılık, İstanbul 2005, s. 19.
  • DEN EXTER, Andre / HERMANS, Bert: “Constitutional Rights to Health Care: The Consequences of Placing Limits on the Right to Health Care in Several Western and Eastern European Countries”, European Journal of Health Law, Vol. 5, No. 3, 1998.
  • ENGİN, Murat: “İş Sözleşmesinin İşletme Gerekleri ile Feshi”, Beta Yayıncılık, İstanbul 2003. European Parliament, Fundemental Social Rights in Europe Working Paper, Social Affairs Series, Soci 104 En, Luxemburg, January 2000, s. 168-200.
  • EYRENCİ, Öner / TAŞKENT, Savaş / ULUCAN, Devrim: Bireysel İş Hukuku, Beta Yayıncılık, İstanbul 2017.
  • GÖRMÜŞ, Ayhan: “Kamuda Grevsiz Toplu Sözleşmenin ILO Normlarına Uyumu ve Grev Hakkı Kapsamında Asgari Hizmetler Yaklaşımı”, Sosyal Bilimler Metinleri, 03/2012, s. 3.
  • GÖZE, Ayferi: Liberal Marxiste Faşist Nasyonal Sosyalist ve Sosyal Devlet, Beta Yayıncılık, İstanbul 2009, s. 236.
  • GÖZE, Ayferi: Siyasal Düşünceler ve Yönetimler, 15. Bası, Beta Yayıncılık, İstanbul 2015, s. 394.
  • GÖZLER, Kemal: Türk Anaysa Hukuku, 2. Baskı, Ekin Yayıncılık, Bursa 2018, s. 202.
  • GÜLMEZ, Mesut: “Sendikal Hakların Uluslararası Kuralları ve Türkiye”, TODAİE, Ankara 1988, s. 54-55.
  • GÜLMEZ, Mesut: “Türkiye’de Sosyal Haklar: Sosyal Şart Açısından Anayasa’da Sosyal Devlet ve Sosyal Haklardaki Uyumsuzluklar” içinde Anayasal Sosyal Haklar, (ed. İbrahim Kaboğlu), 2012, s. 146.
  • GÜZEL, Ali / OKUR, Ali Rıza / CANİKLİOĞLU, Nurşen: Sosyal Güvenlik Hukuku, Beta Basım, İstanbul 2018.
  • GÜZEL, Ali: “Sosyal Devlet ve Sosyal Haklar”, içinde Anayasal Sosyal Haklar, (ed. İbrahim Kaboğlu), Legal Yayınevi, 2012, s. 284.
  • HUNT, Paul: Social Rights are Human Rights, Centre for Welfare Reform, 2017.
  • ILO’nun Görev ve Hedefleri, https://www.ilo.org/ankara/ about-us/WCMS_372872/lang--tr/index.htm
  • ISAKJEE, Arshad: “Welfare State Regimes: A Literature Review”, Iris Working Paper Series, No. 18/2017. İstanbul Ticaret Odası (İTO), Anayasa’da Ekonomik ve Ticari Hükümlerin Değerlendirilmesi ve Yeni Bir Anayasa İçin Öneriler, (haz. Fuat Oğuz / Bülent Kent), 2011, s. 61.
  • JHABVALA, Farrokh: “Human Rights and the Socio-economic Context”, Netherlands International Law Review, Vol. 31, Issue 2, August 1984, s. 157.
  • KABOĞLU, İbrahim Ö.: “Anayasada Sosyal Haklar: Alanı ve Sınırları”, içinde Anayasal Sosyal Haklar, (ed. İbrahim Kaboğlu), Legal Yayınevi, 2012, s. 16.
  • KABOĞLU, İbrahim Ö.: Özgürlükler Hukuku, İmge Yayıncılık, Ankara 2002.
  • KAR, Bektaş: İş Güvencesi ve Uygulaması, Yetkin Yayıncılık, Ankara 2017.
  • KARAGÜLMEZ, Ali: “Anayasa Mahkemesi Karalarında Sosyal Devlet ve Sosyal Haklar”, içinde Anayasal Sosyal Haklar, (ed. İbrahim Kaboğlu), Legal Yayıncılık, İstanbul 2012, s. 177.
  • KAYAR, Nihat: “Danıştay Kararıyla Anayasal Toplu Sözleşme Hakkının İlgası”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018, s. 34-35.
  • ÖZBUDUN, Ergun: Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara 2018, s. 148.
  • ÖZKAL SAYAN, İpek: “Türkiye’de Toplu Sözleşmenin Kamu Personel Rejimine Etkisi”, Sosyal Bilimler Dergisi (SOBİDER), Yıl: 4, Sayı: 14, Eylül 2017, s. 30-39.
  • ROSCAM ABING, Henriette: “The Right to Care for Health: The Contribution of the European Social Charter”, European Journal of Health Law, Vol. 12, No. 3, 2005, s. 185.
  • SAĞLAM, Fazıl: “2001 Yılı Anayasa Değişikliğinin Yaratabileceği Bazı Sorunlar ve Bunların Çözüm Olanakları”, Anayasa Yargısı, S. 19, 2002.
  • SAĞLAM, Fazıl: Anayasa Hukuku Ders Notları, Yakın Doğu Üniversitesi Yayınları, 2013.
  • SÜZEK, Sarper: İş Hukuku, Beta Yayıncılık 16. Baskı, İstanbul 2018.
  • ŞEN, Murat: “6356 Sayılı Kanun Bakımından Grev ve Lokavt”, http://www.muratsen.org/wp-content/uploads/2017/02/6356-SAYILI-KANUN-BAKIMINDAN-GREV-VE-LOKAVT.pdf
  • ŞEN, Murat: “İnsan Hakları Bağlamında Çalışma Hakkı”, MÜHFD, C. 1, S. 2, 2013.
  • TACİR, Hamide: Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, On iki Levha Yayıncılık, İstanbul 2011, s. 39.
  • TANÖR, Bülent / YÜZBAŞIOĞLU, Necmi: 1982 Anayasasına Göre Türk Anayasa Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul 2018.
  • TANÖR, Bülent: Anayasa Hukukunda Sosyal Haklar, May Yayınları, 1978, s. 102.
  • TAYYAR, Ayşegül / ÇETİN, Birol: “Liberal İktisadi Düşüncede Devlet”, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, C. 14, S. 1, 2013, s. 113.
  • TEKİNAY, Atilla / AKMAN, Sulhi / BURCUOĞLU, Haluk / ALTOP, Haluk: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 7. Bası, İstanbul 1993, s. 362.
  • TİRYAKİ, Refik: Ekonomik Özgürlükler ve Anayasa, Vedat Kitapçılık, Ankara 2008.
  • TUNÇOMAĞ, Kenan: Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Sigortalar, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul 1990, s. 5.
  • YAY, Serdar: “Tarihsel Süreçte Türkiye’de Sosyal Devlet”, 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, C. 3, S. 9, 2014, s. 151.
  • YORGUN, Sayım: “Anayasa Mahkemesinin 6356 Sayılı Yasaya İlişkin Kararının Sendikal Özgürlükleri Boyutuyla Değerlendirilmesi”, Çalışma ve Toplum, 2016/3, s. 1179.
  • ZABUNOĞLU, Gökçe / CAN, Ozan: “Ticarî Hükümler ve Yeni Anayasada Yer Alması Gereken Ticarî Hükümlere İlişkin Bazı Öneriler”, Ankara Barosu Dergisi, 2013/1, s. 87.
  • Kanun No: 4054, KT. 07.12.1994 (RG: 13.12.1994 - 22140).
  • Kanun No: 4054, KT. 07.12.1994 (RG: 13.12.1994 - 22140).
  • Kanun No: 4688, KT. 25.06.2001 (RG: 12.07.2001 - 24460).
  • Kanun No: 6356, KT. 18.10.2012 (RG: 07.11.2012 - 28460).
  • İHAM, Wilson, Ulusal Gazeteciler Birliği ve Birleşik Krallık, BN: 30668/96, 30671/96, 30678/96, 02.06.2002.
  • İHAM, Demir / Baykara ve Türkiye, BN: 34503/97, KT: 12.10.2008.
  • AYM, 27.09.1967 - E. 1963/336, K. 1967/9.
  • AYM, 15.04.1969 - E. 1968/64, K. 1969/20.
  • AYM, 13.10.1977 - E. 1977/42, K. 1977/122, T..
  • AYM, 26.10.1988 - E. 1988/19, K. 1988/33.
  • AYM, 25.10.1990 - E. 1989/23, K. 1990726.
  • AYM, 17.01.1991 - E. 1990/27, K. 1991/2.
  • AYM, 26.05.1998 - E. 1997/1, K. 1998/23.
  • AYM, 02.05.1989 - E. 1988/51, K. 1989/18.
  • AYM, 20.05.1998 - E. 1998/10, K. 1998/18.
  • AYM, 20.05.1998 - E. 1998/10, K. 1998/18.
  • AYM, 13.04.1999 - E. 1998/24, K. 1999/9.
  • AYM, 29.05.2008 - E. 2002/45, K. 2008/109.
  • AYM, 20.11.2003 - E. 2003/32, K. 2003/100.
  • AYM, 04.05.2005 - E. 2004/54, K. 2004/24.
  • AYM, 07.02.2008 - E. 2005/128, K. 2008/54.
  • AYM, 07.02.2008 - E. 2005/128, K. 2008/54.
  • AYM, 06.01.2011 - E. 2009/19, K. 2011/4.
  • AYM, 06.01.2011 - E. 2010/58, K 2010/8.
  • AYM, 28.04.2011 - E. 2009/93, K. 2011/73.
  • AYM, 22.10.2014 - E. 2013/1, K. 2014/161.
  • AYM, 14.05.2015 - E. 2014/177, K. 2015/49.
  • AYM, 14.07.2016 - E. 2015/105, K. 2016/133.
APA BAĞÇECİ H (2019). Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. , 965 - 984.
Chicago BAĞÇECİ Hamide Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. (2019): 965 - 984.
MLA BAĞÇECİ Hamide Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. , 2019, ss.965 - 984.
AMA BAĞÇECİ H Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. . 2019; 965 - 984.
Vancouver BAĞÇECİ H Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. . 2019; 965 - 984.
IEEE BAĞÇECİ H "Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi." , ss.965 - 984, 2019.
ISNAD BAĞÇECİ, Hamide. "Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi". (2019), 965-984.
APA BAĞÇECİ H (2019). Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi, 14(153), 965 - 984.
Chicago BAĞÇECİ Hamide Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi 14, no.153 (2019): 965 - 984.
MLA BAĞÇECİ Hamide Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi, vol.14, no.153, 2019, ss.965 - 984.
AMA BAĞÇECİ H Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi. 2019; 14(153): 965 - 984.
Vancouver BAĞÇECİ H Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi. Terazi Hukuk Dergisi. 2019; 14(153): 965 - 984.
IEEE BAĞÇECİ H "Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi." Terazi Hukuk Dergisi, 14, ss.965 - 984, 2019.
ISNAD BAĞÇECİ, Hamide. "Sosyal Devlet Kapsamında Çalışma Özgürlüğü ve Çalışma Hakkının Değerlendirilmesi". Terazi Hukuk Dergisi 14/153 (2019), 965-984.