TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ

Ufuk KAYA (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Bankacılık ve Sigortacılık Yüksekokulu, Ankara, Türkiye)
Legal Mali Hukuk Dergisi
21 0
Yıl: 2019 Cilt: 15 Sayı: 171 Sayfa Aralığı: 571 - 610 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-06-2020

TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ

Öz:
Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin 2001 yılında başlangı-cıyla birlikte uygulanan yaklaşım; emeklilik tasarruflarının vergi matra-hından düşülmesini, emeklilik tasarruflarının getirisinin birikim sürecin-de vergilendirilememesini ancak emeklilik ödemelerinin vergilendiril-mesini içermektedir. Bu haliyle bir harcama vergisi (expenditure tax) uygulama örneği olan yaklaşım, tasarruf aşamasında ödenen vergilerin telafi edilememesi nedeniyle çifte vergilendirme eleştirilerine konu ol-muştur. 2012 yılından itibaren emeklilik tasarruflarının vergi matrahın-dan indirilmesi uygulaması terk edilerek bu tasarruflara devlet katkısı uygulanmaya başlamıştır. Vergi mükellefi olmasından bağımsız olarak bütün katılımcılar devlet katkısından yararlandığından bu uygulama da-ha geniş kapsamlıdır. Ayrıca devlet katkısı, tasarruf sahibinin marjinal vergi oranından bağımsız hesaplanmakta, bu yönüyle öncelikle düşük gelirli tasarruf sahiplerini desteklemeyi hedeflemektedir. Öte yandan devlet katkısı, tasarruf aşamasında ödenen vergilerin telafi edilmesinin bir aracı olmaktadır. Mevcut uygulamada emeklilik ödemelerinin sadece irat kısmının vergilendirilmesi, vergi öncesi gelirlerle yapılan veya dev-let katkısı ile vergisi telafi edilen tasarrufların tümüyle vergi dışında kalmasına neden olmaktadır. Aynı zamanda bu uygulama, getiri aşama-sında yapılması gereken vergilemenin emeklilik ödemesi yapılana kadar ertelenmesi anlamına gelmektedir.
Anahtar Kelime:

REVIEW OF TAXATION PROCESS OF PRIVATE PENSION SYSTEM IN TURKEY

Öz:
In 2001, with the beginning of Private Pension System in Turkey, the initial approach contained deduction of pension savings from the tax base and not taxing the return during accumulation phase however taxing pension payments. This approach, which is an example of a expenditure tax practice, has been the subject of double taxation criti-cism due to the taxes paid at the saving stage cannot be compensated. With the amendment made in 2012, the practice of the deduction of pen-sion savings from the tax base was abandoned and the public subsidy to the pension savings started to be applied. This practice is far more comprehensive than the previous one, since all participants, regardless of whether they are taxpayers, benefit from the public subsidy. In addi-tion, the public subsidy is calculated independently from the marginal tax rate of the savings holder and therefore aims to support low-income savings holders. On the other hand, the public subsidy is a means of compensating the taxes paid at the saving stage. Since, current practice comprimises only taxation of return of savings, savings that made with pre tax income and compensation of taxes that paid for personal savings by means of the public subsidy become entirety nontax. At the same time, taxing only the returns of savings means that postponed the taxation un-til pension payments are made.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik
  • Akalın, Devrim - Bayraktar, İhsan Kağan, “Türkiye’de ve Dünya-da Sosyal Güvenlik Sistemlerinin/Emeklilik Sistemlerinin Vergilendi-rilmesi”, Vergi Dünyası, S. 367, Mart, 2012, ss. 49-58.
  • Arslan, Ahmet, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergisel Avantajın Finansal Sonuçları (Son Danıştay Kararını da Dikkate Alan Bir Değer-lendirme”, Vergi Sorunları, S. 274, Temmuz, 2011, ss. 111-119.
  • Arslan, Mehmet, “Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Vergi Avantajları-II”, Yaklaşım, Y. 13, S. 150, ss. 25-34.
  • Atılgan, Mustafa Harun, “Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi-nin Teşvik Yapısının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları, S. 37, Ağus-tos, 2017, ss. 214-223.
  • Aydın, Erkan - Kaplan, Ersin, “Bireysel Emeklilik Sisteminin Vergi Uygulamaları Bakımından Değerlendirilmesi”, Marmara Ü. İİB Dergisi, , C. XXXXVI, S. II, 2014, ss. 93-113.
  • Börsch-Supan, Axel - Quinn, Christopher, Cepar and CESifo Wrkshop on Taxation of Pensions, Draft Version: 28 Aug 2015.
  • Budak, Atilla - Sarı, Serkan, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Hak-sız Vergileme!”, Vergi Dünyası, S. 362, Ekim, 2011, ss. 70-77.
  • CESifo DICE Report, Pension Taxation in the EU: a Concern for Mobile Pensioner?, 3/2015, September.
  • Çelenay, İlkay, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergilendirme So-runları”, Vergi Sorunları, S. 272, Mayıs, 2011, ss. 180-193.
  • Çolak, Mahmut, “İşverenlerince, Sigortalılar için Özel sağlık Si-gortalarına ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Tutarlar Prime Tabi Mi?”, Y. 23, S. 274, Ekim, 2015, ss. 132-135.
  • Çolak, Mustafa, “Cari Açığın Azaltılmasına Yönelik Vergileme ve Bireysel Emeklilik Sistemi Örneği”, Yaklaşım, Y. 19, S.228, Aralık, 2011, ss. 27-32.
  • Dalgar, Hüseyin, “Bireysel Emeklilik Sistemi ve Vergi Avantajla-rı”, Yaklaşım, Y.14, S. 167, Kasım, 2006, ss. 220-227.
  • Davies, Ron, Occupational Pensions, Library Briefing, 10.7.2013.
  • Diliçıkık, Ata, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Yeni Düzenleme-ler”, Vergi Dünyası, S. 374, Ekim, 2012, ss. 85-93.
  • Dilnot, Andrew - Johnson, Paul, The Taxation of Private Pensions, The Institute for Fiscal Studies, London, 1993.
  • Doğrusöz, M. Ezhan – Acuner, Serkan, “Yurt dışı Bireysel Emek-lilik Sisteminden Elde Edilen Ödeneklerde Vergilendirme Sorunu”, Ver-gi Sorunları, S. 334, Temmuz, 2016, ss. 96-111.
  • Durak, Gündoğan, “2006 Yılı Sonu İtibariyle Bireysel Emeklilik Sistemine Bakış ve Sisteme Yönelik Vergisel Teşvikler”, Yaklaşım, Y. 15, S. 173, Mayıs, 2007, ss. 117-123.
  • Emeklilik Gözetim Merkezi, Bireysel Emeklilik Sistemi Gelişim Raporu, 2016.
  • Emeklilik Gözetim Merkezi, Devlet Katkısı Rehberi, (https://www.egm.org.tr/Sites/1/upload/files/DevletKatkisiRehberi_012019-917.pdf E.T. 28.1.2019.
  • Emmerson, Carl. Taxation of Private Pension, İFS Green Budget 2014, Institute for Fiscal Studies, 2014.
  • Erdem, Tahir, “Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Değişikliğin Eleştirisi”, TBB Dergisi, S.104, 2013, ss.74-116.
  • Erol, Ahmet - Yıldırım, A. Ercan, “Bireysel Emeklilik Sistemi ile Birikimli Hayat Sigortasının Karşılaştırılması-I”, Yaklaşım, Y. 14, S. 157, Ocak, 2006, ss. 24-29.
  • Erol, Ahmet - Yıldırım, A. Ercan, “Bireysel Emeklilik Sisteminin Vergisel Boyutuna İlişkin Değerlendirme ve Öneriler”, Yaklaşım, Y. 13, S. 154, Ekim, 2005, ss. 44-49.
  • Erol, Ahmet – Yıldırım, A.Ercan, “Sigortacılık Kanununda Yapı-lan Düzenlemelerin Bireysel Emeklilik Sistemine Yansımaları”, Yakla-şım, Y. 16, S. 190, Ekim, 2008, ss. 152-156.
  • Esen, Muhittin, “Danıştay Kararı Sonrasında Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılanlara Yapılan Ödemelerin Anaparaya İsabet eden Kısmı Üzerinden Yapılacak Vergi Kesintisi”, Vergi Dünyası, S. 363, Kasım, 2011, ss. 99-104.
  • Gençyürek, Levent, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesinde Yaşanan Bir Sorun”, Yaklaşım, Y. 13, S. 155, Kasım, 2005, ss. 72-77.
  • Gerçek, Adnan, “Bireysel Emeklilik Sistemine Yönelik Yeni Ver-gisel Teşviklerin Değerlendirilmesi”, Sicil, Y. 7, S. 28, Aralık, 2012, ss.242-249.
  • Gider, Zeynullah, “6327 Sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Ya-tırım Sistemi Kanununun Amacı ve Bireysel Emeklilik Sisteminden Elde Edilen Gelirin Vergilendirilmesinde Meydana Gelen Değişiklikler”, Vergi Dünyası, S. 374, Ekim, 2012, ss. 132-139.
  • Gökmen, Selahattin, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Yeni Dönem Başlıyor”, Vergi Sorunları, Ağustos, 2012, ss. 143-150.
  • Gündüz, Fatih, “Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının Ücret Matra-hından İndirileceği Döneme İlişkin Sorunlar”, Yaklaşım, Y. 17, S. 194, Şubat, 2009, ss. 142-145.
  • Hughes, Gerard, Private Pensions and Equity in Ireland and the U.K., Economic and Social Research Institute, Dublin.
  • Irmak, Ramazan, “GMSİ Geliri elde Edenlerin Bireysel Emeklilik Sistemine Ödedikleri Katkı Payları ile Şahıs Sigortalarına Ödedikleri Primleri Gelir Vergisi Matrahından İndirme Esasları”, Yaklaşım, Y.16, S. 182, Şubat, 2008, ss. 145-150.
  • Işık, Abdulkadir – Ay, Hakan – Meriç, Metin - Baran, Tunç, “Tür-kiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminde Vergisel Avantajlar ve Uygula-maları”, SDÜ İİBF Dergisi, Y. 2011, C. 16, S. 1, ss. 25-45.
  • İnneci, Ahmet, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Yapılan Yeni Dü-zenlemeler ve Değerlendirilmesi”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Der-gisi, C. 22, S. 1, 2013, ss. 105-119.
  • Kolotoğlu, Olcay, “Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Katkı Paylarının İndirim Şartlarının Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları, S. 211, Nisan, 2006, ss. 48-53.
  • Lannoo, Karel – Barslund, Mikkel – Chmelar, Ales - Von Werder, Marten, Pension Schemes, European Union, 2014
  • OECD, Pension at a Glance Public Policies Across OECD Count-ries, 2005.
  • OECD, Pension Market in Focus, No.10, 2013.
  • OECD, Stocktaking of the Tax Treatment of Funded Private Pen-sion Plans in OECD and EU Countries, 2015.
  • Oruç, Yunus, “Yapılan Yeni Düzenlemelerle Birlikte, Bireysel Emeklilik Sisteminde Katılımcılar Arasında Eşitlik Sağlandı mı?”, Vergi Dünyası, S. 380, Nisan, 2013, ss. 108-112.
  • Özcan, Sezgin, “Bireysel Emeklilik Sistemine İlişkin Vergi Dü-zenlemeleri”, Yaklaşım, Y. 11, S. 127, Temmuz, 2003, ss. 231-235.
  • Özen, Necat, “Bireysel Emeklilik Sistemi ve Diğer Şahıs Sigorta-larına Ödenen Katkı Payı ve Primlerinin, Matrahının Tespitinde İndirimi ve Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi”, Yaklaşım, Y. 11, S. 131, Kasım, 2003, ss. 102-107.
  • Öztürk, Mustafa, “Bireysel Emeklilik Fonlarının Gelişimi ve Per-formansı-I”, Yaklaşım, Y. 15, S. 169, Ocak, 2007, ss. 203-208.
  • Rakıcı, Cemil - Ela, Mehmet, “Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sis-temine Yönelik Vergisel Teşvikler”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 16, Y. 16, S. 3, ss. 89-110.
  • Sarılı, M. Ali, “Bireysel Emeklilik Sistemine Katılımcılar Tarafın-dan Yapılan Ödemeler ile Bu Sistemden Ayrılanlara Yapılan Ödemele-rin Vergisel Açıdan Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları, S. 272, Mayıs, 2011, ss. 71-88.
  • Sarılı, M. Ali, “Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sisteminin Yapısı, İşleyişi ve Bu Sistemin Bireysel Emeklilik Fonlarına Sağladığı Vergisel Avantajlar”, Bankacılar Dergisi, S. 78, 2011, ss. 35-55.
  • Tanış, Nalan, “Bireysel Emeklilik Sisteminden Ayrılanlara Yapı-lan Ödemelerden Kesilen Stopaj Konusundaki Mahkeme Kararları Hak-kında Tartışma”, Yaklaşım, Y. 17, S. 202, Ekim, 2009, ss. 144-147.
  • Taşkesen, Naciye, “Bireysel Emeklilik Sisteminde ‘Devlet Katkı-sı’ Dönemi; Vergisel Yenilikler ve Uygulama Sonuçları”, Vergi Sorun-ları, S. 306, Mart, 2014, ss. 96-107.
  • Tokmakkaya, Murat, “Bireysel Emeklilik Sisteminden Çıkışta Ödenen Anapara Üzerinden Yapılan Gelir Vergisi Tevkifatının Hukuki-liği”, Vergi Dünyası, S. 337, Eylül, 2009, ss. 7-10.
  • Türkay, İmdat, Bireysel Emeklilik ve Şahıs Sigorta Primlerinin Vergilendirilmesi, Maliye ve Hukuk Yayınları, Ankara, 2005.
  • Türkdoğan, Abdullah - Apak, Yavuz, “Bireysel Emeklilik Siste-minin Gelir Vergisi Açısından Değerlendirilmesi ve Bir Yargı Kararı”, Vergi Dünyası, S. 353, Ocak, 2011, ss. 84-88.
  • Varlı, Umut, “Bireysel Emeklilik Sisteminde Yeni Teşvik Unsuru: Devlet Katkısı”, Yaklaşım, Y. 20, S. 236, Ağustos, 2012, ss. 44-50.
  • Whitehouse, Edward, The Tax Treatmnt of Funded Pensions, So-cial Protection Discussion Paper Series, World Bank, No.9910, April, 1999.
  • Yıldız, A. Murat – Erdem, Tahir, “Bireysel emeklilik Sisteminin Tanıtılması ve Boyutu-I”, Yaklaşım, Y. 9, S. 108, Aralık, 2001, ss. 185-191.
  • Yıldız, A. Murat - Erdem, Tahir, “Bireysel Emeklilik Sisteminin Tanıtılması ve Vergisel Boyutu-II”, Yaklaşım, Y. 10, S. 109, Ocak, 2002, ss. 97-101.
  • Yoo, Kwang-Yeol – de Serres, Alain, Tax Treatment of Private Pension Savings in OECD Countries and The Net Tax Cost Per Unit of Contribution to Tax-Favoured Schemes, OECD, ECO/WKP(2004)29, 2004.
APA KAYA U (2019). TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. , 571 - 610.
Chicago KAYA Ufuk TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. (2019): 571 - 610.
MLA KAYA Ufuk TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. , 2019, ss.571 - 610.
AMA KAYA U TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. . 2019; 571 - 610.
Vancouver KAYA U TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. . 2019; 571 - 610.
IEEE KAYA U "TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ." , ss.571 - 610, 2019.
ISNAD KAYA, Ufuk. "TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ". (2019), 571-610.
APA KAYA U (2019). TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. Legal Mali Hukuk Dergisi, 15(171), 571 - 610.
Chicago KAYA Ufuk TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. Legal Mali Hukuk Dergisi 15, no.171 (2019): 571 - 610.
MLA KAYA Ufuk TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. Legal Mali Hukuk Dergisi, vol.15, no.171, 2019, ss.571 - 610.
AMA KAYA U TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. Legal Mali Hukuk Dergisi. 2019; 15(171): 571 - 610.
Vancouver KAYA U TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ. Legal Mali Hukuk Dergisi. 2019; 15(171): 571 - 610.
IEEE KAYA U "TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ." Legal Mali Hukuk Dergisi, 15, ss.571 - 610, 2019.
ISNAD KAYA, Ufuk. "TÜRKİYE’DE BİREYSEL EMEKLİLİK SİSTEMİNİN VERGİLENDİRME SÜRECİNİN İNCELENMESİ". Legal Mali Hukuk Dergisi 15/171 (2019), 571-610.
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 12:19

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları