ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA
Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 47 Sayfa Aralığı: 1 - 21 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-06-2020
ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA
Öz: Eski Türkçe ürünler arasında Uygurlardan kalan yazmalar gerek içerik, gerek çeşitlilik gereksedil bilgisi özellikleri açısından önemli bir yere sahiptir. Eski Uygurca metinler, bir yandan ortayakondukları dönemin dil yapısını yansıtırken diğer yandan başta Budizm olmak üzere yeni kabuledilen dinlerin terim varlığını yansıtan türetme ve aktarımları bünyelerinde barındırırlar. Bu açıdanTürkçenin tarihî birikimini aydınlatabilmek için yayımı yapılmamış Uygurca metinlerin aydınlığaçıkarılması gerekmektedir. Çalışmamızda Uygurca anlatılar arasında değerlendirilen, Almanya’dakiMainz Koleksiyonu’nda 752 numarayla kayıtlı yazmanın tanıtımı yapılarak harf çevirimini, yazıçevirimini, açıklamalarını ve dizinini kapsayan metin yayımı gerçekleştirilecektir. İçeriğinden yolaçıkılarak tarafımızdan “Eski Uygurca Dört Brahman Öyküsü” şeklinde adlandırılan bu yazma sözvarlığı açısından dikkat çekici bir muhtevaya sahiptir. Yazmada belli sözcüklere ilk defa rastlanırkenbazı sözcükler daha önce görülmeyen kullanımlarıyla karşımıza çıkmaktadır. Bunların yanında eserdedinî terimlerin Türkçeye aktarımında benimsenen yaklaşım da ilgiye değerdir. Almanya’da başlayanUygurca metin yayımcılığı faaliyetlerine Türkiye odaklı katkı sağlaması beklenen bu çalışmayladikkat çekici bir dil yadigârımız aydınlığa kavuşturulmuş olacaktır.
Anahtar Kelime: A PASSAGE OF THE OLD UIGHUR FOUR BRAHMAN STORY
Öz: Among the old Turkish texts, the handwrittens from Uighurs have an important place in terms of content, variety and grammatical features. Old Uighur texts, on the one hand, show language structure of the period in which they were written, on the other hand they include derivations and translations showing the existence of terms of newly entered religions, especially Buddhism. In this respect, in order to enlighten the historical accumulation of Turkish, unpublished Uighur texts should be brought to light. In this study, the handwritten registered with the number 752 in the Mainz Collection in Germany, which is commented among the Uighur narratives, will be given demonstration and this text will be published including transliteration, transcription, explanations and index. Based on its content, this handwritten, which is called “Old Uighur Four Brahman Story” by us, has a remarkable content in terms of vocabulary. While certain words are encountered for the first time in this handwritten, some of these words appear with their use which has never been seen before. Furthermore, approach of religious terms’ translation into Turkish is worthy of attention in this text. Our an attractive language trophy will be clarified by this study which expected to contribute to Uighur text edition activities which began in Germany firstly Turkey-oriented.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- BHSD: Edgerton, Franklin (1977), Buddhist Hybrid Sanskrit Grramar and Dictionary, Volume II Dictionary, Delhi: Motilal Banarsidass Publication.
- BT III Tezcan, Semih (1974), Das Uigurische Insadi-Sutra, Berlin: Akademie der Wissenschaften der DDR, Zetralinstitut für alte Geschichte und Archaologie. (Schriften zur Geschichte und Kultur des alten Orients 6. (Berliner Turfan Texte 3).
- BT IX: Tekin, Şinasi (1980), Maitrisimit Nom Bitig, Die Uigurische Übersetzung eines Werkes der buddhistischen Vaibhāsika-Schule, Teil 1: Transliteration, Übersetzung, Anmerkungen, Berlin: Akademie Verlag. (Berliner Turfantexte IX).
- BT XIII Zieme, Peter (1985), Buddhistische Stabreimdichtungen der Uiguren, Berlin: Akademie der Wissenschaften der DDR. (Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie. Schriften zur Geschichte und Kultur des Alten Orients. (Berliner Turfantexte 13).
- BT XXV: Wilkens, Jens (2007), Das Buch von der Sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig, I-II, Turnhout: Brepols. (Berliner Turfantexte XXV). Çin: Çince
- DLT: Dankoff, Robert - Kelly, James (1982, 1984, 1985), Mahmûd al-Kaşgarî: Compendium of the Turkic Dialects (Dîvân lugât at-Turk) I-III, Washington: Harvard Üniversitesi Basımevi.
- EDPT: Clauson, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth-Century Turkish, Oxford: Clarendon Press.
- Ehlers, Gerhard (1987), Alttürkische Handschriften. Teil 2:Das Goldglanzsutra und der buddhistische Legendenzyklus Dasakarmapathaavadanamala, Stuttgart: Steiner Verlag
- Elmalı, Murat (2009), Dasakarmapathaavadānamālā Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin-Tıpkıbasım, İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü: Basılmamış Doktora Tezi.
- ETŞ: Arat, Reşid Rahmeti (1991), Eski Türk Şiiri, Ankara: TTK Yayınları.
- KP Hamilton: Hamilton, James R. (1998), Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası, (çev. Ece Korkut-İsmet Birkan), Ankara: Simurg Yayınları.
- Moerloose, Eddy (1980), “Sanskrit Loan Words In Uighur”, Journal of Turkish Studies = Türklük Bilgisi Araştırmaları, 4 (1980), s. 61-78.
- MW: Sir Monier, Williams (1964), Sanskrit-English Dictionary, Oxford: Clarendon Press.
- OTWF: Erdal, Marcel (1991), Old Turkic Word Formation A Functional Approach to the Lexicon, Vol.I-II, Wiesbaden: Otto Harrassowitz.
- Skr: Sanskritçe
- Sogd: Soğdça
- SuvKaya: Kaya, Ceval (1994), Uygurca Altun Yaruk. Giriş, Metin ve Dizin, Ankara: TDK Yayınları.
- Şen, Serkan (2011), “Kutadgu Bilig’de Geçen Çomak ‘Müslüman’ Sözü Üzerine”, Doğumunun 990. Yılında Yusuf Has Hacib ve Eseri Kutadgu Bilig Bildirileri 26-27 Ekim 2009, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, s. 479- 483.
- Şen, Serkan (2012), “ ‘Sık’ Sözcüğünün Kökeni Üzerine”, Turkish Studies 7/4, 513-517.
- TD A: Poucha, Pavel (1955), Thesaurus Linguae Tocharicae Dialecti A, Praha: Státni Pedagogickė Nakladatelstvi.
- TD B: Adams, Douglas Q (1999), A Dictionary of Tocharian B, Amsterdam-Atlanta: GA.
- TekinKuan Tekin, Şinasi (1993), Uygurca Metinler I, Kuanşi İm Pusar (Ses İşiten İlâh). Vap hua ki atlığ nom çeçeki sudur (Saddharmapundarîka-sûtra), Ankara: TDK Yayınları.
- Tiş: Yakup, Abdurishid (2005), Dišastvustik Eine altuigurische Bearbeitung einer Legende aus dem Catuṣpariṣat-sūtra, Wiesbaden: Veröffentlichungen der Societas Uralo-Altaica 71.
- Toh: Toharca
- TT VIII: Gabain, Annemaria von (1954), Türkische Turfan-Texte VIII, Texte in Brāhmischrift, Berlin: Akademie Verlag.
- TT X: Gabain, Annemaria von (1959), Türkische Turfantexte X, Das Avadāna des Dämons Ātavaka, Bearbeitet von Tadeusz Kowalski † Aus dem Nachlass herausgegeben, Berlin: Akademie Verlag.
- U II Müller, Friedrich Wilhelm Karl (1911), Uigurica II, Berlin: Verlag der Königl. Akademie der Wissenschaften.
- Wilkens, Jens (2007), Das Buch von der Sündentilgung. Edition des alttürkisch-buddhistischen Kšanti Kılguluk Nom Bitig, I-II, Turnhout. (Berliner Turfantexte XXV).
- Wilkens, Jens (2010), Alttürkische Handschriften Teil 10: Buddhistische Erzähltexte Stuttgart: Franz Steiner Verlag.
- Wilkens, Jens (2016), Buddhistische Erzählungen aus dem alten Zentralasien Edition der altuigurischen Daśakarmapathāvadānamālā (1-3), Turnhout (Berliner Turfantexte XXVII).
- Zieme, Peter (1970). “Reviews: V. M. Nadelyaev [et alii] Drevnetjurkskij slovar”, Central Asiatic Journal 14, 228-236.
| APA | ŞEN S (2019). ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. , 1 - 21. |
| Chicago | ŞEN Serkan ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. (2019): 1 - 21. |
| MLA | ŞEN Serkan ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. , 2019, ss.1 - 21. |
| AMA | ŞEN S ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. . 2019; 1 - 21. |
| Vancouver | ŞEN S ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. . 2019; 1 - 21. |
| IEEE | ŞEN S "ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA." , ss.1 - 21, 2019. |
| ISNAD | ŞEN, Serkan. "ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA". (2019), 1-21. |
| APA | ŞEN S (2019). ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(47), 1 - 21. |
| Chicago | ŞEN Serkan ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.47 (2019): 1 - 21. |
| MLA | ŞEN Serkan ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.47, 2019, ss.1 - 21. |
| AMA | ŞEN S ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 0(47): 1 - 21. |
| Vancouver | ŞEN S ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 0(47): 1 - 21. |
| IEEE | ŞEN S "ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA." Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.1 - 21, 2019. |
| ISNAD | ŞEN, Serkan. "ESKİ UYGURCA DÖRT BRAHMAN ÖYKÜSÜNDEN BİR PARÇA". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 47 (2019), 1-21. |
