Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 47 Sayfa Aralığı: 127 - 144 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-06-2020

ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER

Öz:
Âşıklık geleneği, Türkoloji araştırmalarının belki de en çok çalışılan alanlarından birisidir. Türkkültür ekolojisinin önemli bir unsuru olan bu gelenek, dini-ritüelistik kökenlerinden eğlencetasarımlarının nesnesi olduğu sürece değin bir şekilde ayakta kalmasını bilmiş, yine sosyokültürelbağlamda statü sahibi bilge şairler olan âşıklar da bu yolda çaba sarf etmiş, belirli ölçülerde çeşitlikültür ortamlarına, bu ortamların unsurlarına ve halkın/yöneticilerin reflekslerine bir ölçüde uyumsağlayabilmişlerdir. Araştırma, pek çok sanatsal organizasyon ve gelenekte olduğu gibi, belirlisosyokültürel bağlama, geleneği takip eden, yaşatan ve bilen katılımcı kitlesine, ekonomik bir arkaplana ve destekleyici patronlara ihtiyaç duyan âşıklık geleneğinin geçmişi ve güncel durumu üzerinebazı tespitleri içermektedir. Bu tespitlerse, geleneğin öznesi olan âşıklar, geleneğin ikincil derecedentaşıyıcıları olan katılımcı kitle ve bağlam, kültürel organizasyonları destekleyicisi patronlar vekoşullar üzerinden gerçekleştirilecektir. Nihayetinde âşıklık geleneğinin bazı olumlu ve olumsuznitelemelere muhatap olduğu, kendisini mevcut şartlar ve meseleler bağlamında güncellemekteproblemler yaşadığı, elektronik kültür ortamıyla birlikte geçmişte haber kaynağı olma, tarihsel hafızataşıyıcılığı, gerçekleştirilen bir kültürel eylemi uğurlu/bereketli kılma ve bilgelik gibi özellikleri olanâşıkların statü kaybına uğradıkları, geleneksel icra törenlerinde ve usta-çırak ilişkisinde bazıdeğişiklikler yaşandığı, şimdilerde yaygın olarak atışmalar (taşlamalar/takılmalar) üzerindentanınır/bilinir olan geleneğin medya patronlarınca eğlence kültürünün bir unsuru olarak kabuledildiği, gelenekte kahvehane-köy odası-sağdıç geceleri temelli eril icra tavrından vazgeçilerek radyotelevizyon-internet ortamı merkezli yeni hitap, söylem ve konulara yönelindiği, kentlerdenkopamayan âşıkların yerel tavırlardan da bir türlü vazgeçemedikleri anlaşılmıştır.
Anahtar Kelime:

CURRENT STATE OF MINSTREL TRADITION AND SOME EVALUATIONS ON THE MINSTRELS

Öz:
Minstrel tradition is likely one of the mostly studied field in Turcology research studies. This tradition, an important element of Turkish cultural ecology, has achieved to survive from the religious-ritualistic process to the process in which it has been an object of entertainment designs. Similarly, the Minstrels, who are wise poets with a prestigious status in sociocultural context, have spent efforts in this regard and have partially adapted to various cultural environments, the elements of these environments, and the reactions of public/administrators. This study includes some evaluations on the past and current state of minstrels tradition, which follows a specific sociocultural context and tradition; have a target audience sustain and know; and needs an economic background and supportive bosses, as is in most of the artistic organizations and traditions. These evaluations were released through minstrels as the subject of the tradition, participant audience as the carriers of the tradition at the second degree and the context, and the bosses as the supporters of the cultural organizations and conditions. As a result, minstrel tradition has some positive and negative characterizations. The tradition has problems regarding keeping itself up-to-date in the context of current conditions and issues. The minstrels have lost their prestigious status with the advent of electronic cultural environment in spite of their past characteristics such as being a source of news, being the ownerships of historical memory, making an organized cultural action fortunate/fertile, and wisdom. Some changes have been experienced in traditional performance rituals and masterapprentice relationship. Currently, the tradition has been adopted by the media bosses as an element of entertainment culture although it was commonly known as call-and-response duet (lampoon/kidology). The tradition has left masculine performance style based in coffeehouse-village chamber-groomsman nights and has directed to new addresses, discourses, and issues centered in radio-television-internet environments. It was finally revealed that the minstrels who could not leave the cities persist local styles.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ARI, Bülent (2009), Adana’da Geçmişten Bugüne Âşıklık Geleneği (Karacaoğlan-1966), Adana: Altın Koza Yayınları.
  • BAŞGÖZ, İlhan (1977), ‚Halk Edebiyatı ve Folklor‛, Milliyet Sanat Dergisi, (216).
  • BECKER, Howard S. (2013), Sanat Dünyaları (Çev.: Evren Yılmaz), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
  • BRİGGS, Asa (2007), ‚Kültür‛, (Çev.: Sevim Kebeli), Millî Folklor, (74): 99-103.
  • BORATAV, Pertev Naili ve FIRATLI, Halil Vedat (1943), İzahlı Halk Şiiri Antolojisi, Ankara: Maarif Matbaası.
  • BORATAV, Pertev Naili (2015), Halk Hikâyeleri ve Halk Hikâyeciliği, Ankara: Bilgesu Yayıncılık.
  • ERCİLASUN, Bilge (2004), Servet-i Fünûnda Edebî Tenkit, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ERGİN, Muharrem (2011), Dede Korkut Kitabı I, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  • GÜNAY, Umay (2005), Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • İNALCIK, Halil (2016), Şâir ve Patron Patrimonyal Devlet ve Sanat Üzerinde Sosyolojik Bir İnceleme, İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
  • SAKOĞLU, Saim (2014), Âşık Edebiyatı Araştırmaları, Konya: Kömen Yayınları.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1962), Türk Sazşairleri, Ankara: Milli Kültür Yayınları.
  • KÖPRÜLÜ, M. Fuad (1976), Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
  • NAMIK KEMAL (1969), Mukaddime-i Celâl, Celaleddin Harzemşah, İstanbul.
  • ÖZARSLAN, Metin (2001), Erzurum Âşıklık Geleneği, Ankara: Akçağ Yayınları.
  • ÖZDEMİR, Nebi (2008), Medya Kültür ve Edebiyat, Ankara: Geleneksel Yayınları.
  • ÖZDEMİR, Nebi (2017), Kültür Bilimi ve Yönetimi, Ankara: Grafiker Yayınları.
  • PERRİN, Michel (2011), Şamanizm, İstanbul: İletişim Yayınları.
  • REİNHARD, Ursula ve PİNTO, Tiago de Oliveira (2019), Türk Âşık ve Ozanları, (Çev.: Elif Damla Yavuz), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
  • TANPINAR, Ahmet Hamdi (2001), 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul: Çağlayan Kitabevi.
  • TOLASA, Harun (1983), Sehî, Latîfî, Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Şair Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
  • TÜRK, M. Taner (2018), Edebiyat ve Şölen (Aktör, Mekân ve Ritüel), Konya: Çizgi Kitabevi.
  • URL 1: https://www.youtube.com/watch?v=2VkE1BfYtaA
  • URL 2: https://www.youtube.com/watch?v=GRHFBFmMJW8
  • URL 3: https://www.youtube.com/watch?v=RWbzEYdwZ_Q
  • URL 4: https://www.youtube.com/watch?v=F1Kz7zx27uU
  • URL 5: https://www.youtube.com/watch?v=U4m6_Yd0wGM
  • URL 6: https://www.youtube.com/watch?v=HFohT-Dn7UI
  • URL 7: https://www.youtube.com/watch?v=zS4q2rZ7cEY
  • URL 8: https://www.youtube.com/watch?v=J5z20M4N0Wc.
APA SEVİNDİK A (2019). ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. , 127 - 144.
Chicago SEVİNDİK Azem ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. (2019): 127 - 144.
MLA SEVİNDİK Azem ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. , 2019, ss.127 - 144.
AMA SEVİNDİK A ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. . 2019; 127 - 144.
Vancouver SEVİNDİK A ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. . 2019; 127 - 144.
IEEE SEVİNDİK A "ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER." , ss.127 - 144, 2019.
ISNAD SEVİNDİK, Azem. "ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER". (2019), 127-144.
APA SEVİNDİK A (2019). ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0(47), 127 - 144.
Chicago SEVİNDİK Azem ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0, no.47 (2019): 127 - 144.
MLA SEVİNDİK Azem ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, vol.0, no.47, 2019, ss.127 - 144.
AMA SEVİNDİK A ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 0(47): 127 - 144.
Vancouver SEVİNDİK A ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 2019; 0(47): 127 - 144.
IEEE SEVİNDİK A "ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER." Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 0, ss.127 - 144, 2019.
ISNAD SEVİNDİK, Azem. "ÂŞIKLIK GELENEĞİNİN GÜNCEL DURUMU VE ÂŞIKLAR ÜZERİNE BAZI TESPİTLER". Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 47 (2019), 127-144.