Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler

AKIN, Semiha; KUBAT BAKIR, GİZEM

Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler

Gizem KUBAT BAKIR, (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, Türkiye)

Semiha AKIN (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Hemşirelik Fakültesi, İstanbul, Türkiye)

Sağlık ve Toplum

131 22

Yıl: 2019 Cilt: 29 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 17 - 25 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-06-2020

Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler

Öz:

Dünyada nüfusun yaşlanmasıyla birlikte kronik hastalıkların insidansı hızla artmaktadır. Yaşlı bireylerde kronik hastalıklar nedeniyleyaşam kalitesi ve bakım gücü olumsuz etkilenmekte ve ölüm riskiartmaktadır. Yaşlılarda kronik hastalıkların yönetimini etkileyençeşitli faktörler bulunmaktadır. Kronik hastalıklarının yönteminiyaşlıkta görülen fizyolojik ve psikolojik değişiklikler, sosyo-kültürelve ekonomik değişkenler, sağlık profesyonellerinin bilgi düzeyi iletutumları, iletişim ve sağlık sistemi önemli düzeyde etkilemektedir.Kronik hastalıkların yönetimi hastalığı tedavi etmekle birlikte hastanın öz-yönetim becerisi kazanmasını, hastalık ile yaşamayı öğrenmesi için eğitim ve öğretimin planlanmasını kapsamaktadır. Sağlıkprofesyonelleri hasta ve ailesi ile etkin iletişim sağlamalı, hastalarıhastalıkları hakkında bilgilendirmeli, hasta bakımının sürekliliğini sağlanmalı, depresyon, yorgunluk, stres, uyku bozuklukları vekızgınlık gibi sorunlar ile başa çıkabilme yollarının öğretilmelidir.Yaşlılıkta kronik hastalıkların önlenmesi ve yönetimi multidisiplineryaklaşımı ve geriatri alanında uzman olan sağlık profesyonellerininaktif roller üstlenmesini gerektirmektedir.

Anahtar Kelime:

Factors Associated with Management of Chronic Diseases in Elderly

Öz:

The incidence of chronic diseases increases rapidly due to the aging of the population all around the world. The quality of life and self-care agency are adversely affected in elderly individuals due to chronic diseases and the risk of death increases. Various factors influence the management of chronic diseases in the elderly. Physiological and psychological changes due to aging, socio-cultural and economic variables, the knowledge and attitudes of health professionals, communication and health system are important for the management of chronic diseases. The management of chronic diseases includes the treatment of the disease, but also improving the self-management skills of the patient and education and training for dealing with the disease. Health professionals should provide effective communication with patients and their families, inform patients about their illnesses, ensure continuity of patient care, and learn how to cope with problems such as depression, fatigue, stress, sleep disorders, and anger. Prevention and management of chronic diseases in old age require a multidisciplinary approach and active roles of health professionals specialized in geriatrics.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1.Zuhur Ş, Özpancar, N. (2017). Türkiye’de kronik hastalık yönetiminde hemşirelik modellerinin kullanımı: Sistematik derleme. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi. 19(2): 57-74.
2. World Health Organization (WHO). (2011). Noncommunicable Diseases Country Profiles 2011. http://www.who.int/ nmh/publications/ncd_profiles_report.pdf. Erişim Tarihi: 22.06.2019.
3.Centers for Disease Control (CDC). (2009). Chronic Diseases The Power to Prevent, the Call to Control: At a glance. Atlanta. 1-4.
4. World Health Organization. (2011). Weekly epidemiological record Releve epidemiologique hebdomadaire. https://www.who.int/wer/2011/wer8636/en/ Erişim Tarihi: 19.06.2019.
5. Kronik hastalıklar ve Sağlık Bakanlığı çalışmaları. http:// www.sdplatform.com/Dergi/463/Kronik-hastaliklar-ve-Saglik-Bakanligi-calismalari.aspx Erişim Tarihi: 21.06.2019.
6. Türkiye İstatistik Kurumu. (2019). http://www.tuik. gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=30626 Erişim Tarihi: 17.07.2019.
7. Bilir N. (2006). Değişen sağlık örüntülerinde halk sağlığı çalışanlarının rolü: Kronik hastalıklar ve yaşlılık sorunları. Toplum Hekimliği Ekimliği Bülteni. 25(3): 1-6.
8. Ünsal A, Demir G, Özkan AÇ, Arslan GG. (2011). Huzurevindeki yaşlılarda kronik hastalık sıklığı ve ilaç kullanım sıklığı. Adnan Menderes Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 12(3): 5-10.
9. Tiftik S, Kayış A, İnanır, İ. (2012). Yaşlı bireylerde sistemsel değişiklikler, hastalıklar ve hemşirenin rolü. Akademik Geriatri Dergisi. 4: 1-11.
10.Bilir N, Paksoy NS. (2006). Bulaşıcı olmayan hastalıkların kontrolü ve yaşlılık sorunları içinde halk sağlığı temel bilgiler. Hacettepe Üniversitesi Yayını. 1019-1044.
11.Ebrahim S. (2002). Health of elderly people, in Oxford Textbook of Public Health (Eds: Detels R, Mcewen J, Beaglehole R, Heizo T). Oxford University Press. 1713-1736.
12. Gülbayrak C, Açık Y, Oğuzöncül AF, Deveci SE, Ozan AT. (2003). Yenimahalle eğitim araştırma sağlık ocağına başvuran yaşlılardaki kronik hastalıkların sıklığı ve maliyeti. The Eurasian Journal of Medicine. 35: 7-12.
13.Kutsal YG. (2006). Yaşlılarda çoklu ilaç kullanımı. Turkish Journal of Geriatrics. 9: 37-44.
14. Akalın E, Durusu-Tanrıöver M, Sayran F. (2012). General Information: Chronic Disease Management Principles for A Sustainable Health System. Sürdürülebilir Sağlık Sistemi İçin Kronik Hastalık Yönetiminde Elektronik Sağlık Kayıtlarının Rolü. İstanbul: Sis Matbaacılık. p.32-3.
15. Kalender N, Sütçü Çiçek H. (2014). Kronik hastalıkların yönetimindeki engeller. Turkiye Klinikleri Journal of Nursing Sciences. 6(1): 46-53.
16. Özdemir L, Koçoğlu G, Sümer H, Nur N, Polat H, Aker A, Bakıcı Z. (2005) Sivas il merkezinde yaşlı nüfusta bazı kronik hastalıkların prevalansı ve risk faktörleri. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 27(3): 89 – 94.
17. Karadakovan A. (2005). Yaşlılarda sağlık sorunları. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 21(2):169- 179.
18. Goggin NL, Morrow JR. (2001). Physical activity behaviors of older adults. Journal of Aging and Physical Activity. 9: 58-66.
19. Aydın D. (2007). Yaşlıda immobilite ve sonuçları. Nobel Medicus. 3(2): 12-17.
20. Karadakovan A. (2014). Yaşlı sağlığı ve bakım. Akademisyen Tıp Kitapevi.123-160.
21. Chiari P, Forni C, Guberti M, Gazineo D, Ronzoni S, D’Alessandro F. (2017). Predictive factors for pressure ulcers in an older adult population hospitalized for hip fractures: A Prognostic Cohort Study. Published online. 12(1): 1-15.
22. National Pressure Ulcer Advisory Panel (NPUAP). New 2014 prevention and treatment of pressure ulcers: clinical practice guideline. Availbale from. (2014). http://www.npuap.org/resources/educationaland-clinical-resources/prevention-and-treatment-of-pressure-ulcers-clinical-practice-guideline. Erişim Tarihi: 28.06.2019.
23. Pickham D, Ballew B, Ebong K, Shinn J, Lough ME, Mayer B. (2016). Evaluating optimal patient-turning procedures for reducing hospital-acquired pressure ulcers (LS-HAPU): Study protocol for a randomized controlled trial. BioMed Central. 17(1): 1-8.
24. Kelly KE, Phillips CL, Cain KC, Polissar NL, Kelly PB. (2002). Evaluation of a nonintrusive monitor to reduce falls in nursing home patients. Journal of the American Medical Directors Association, 3: 377-82.
25. International Diabetes Federation. (2015). https:// www.idf.org/e-library/epidemiology-research/diabetes-atlas/13-diabetes-atlas-seventh-edition.html Erişim Tarihi: 20.06.2019.
26. Çapoğlu İ, Yıldırım A, Hacıhasanoğlu Aşılar R, Çayköylü A. (2019). Diyabete eşlik eden ruhsal sorunlar ve diyabet yönetimi. The Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care. 13(1): 67-74.
27. Lim S, Kang SM, Shin H, Lee JH, Yoon WJ, Hoon Yu S, Kim, SY, Yoo SY, Jung, Park KS, Ryu JO, Jang HC. (2011). Improved glycemic control without hypoglycemia in elderly diabetic patients using the ubiquitous healthcare service, A New Medical Information System. Diabetes Care. 34(2): 308-313.
28. Türk Diyabet Cemiyeti, Hemşirelik Sempozyumu Sunumları. (2017).http://www.diabetcemiyeti.org/c/hemsirelik-sempozyumu-sunumlari Erişim Tarihi:20.06.2019.
29. Huston C. (2013). The impact of emerging technology on nursing care: Warp speed ahead. Online Journal of Issues in Nursing. 18(2): 1-13.
30. Yachnin et al. (2017). Technology-assisted toilets: Improving independence and hygiene in stroke rehabilitation. Journal of Rehabilitation and Assistive Technologies Engineering. 4: 1–8.
31. Robotik rehabilitasyon. (2018).https://fsmeah.saglik.gov.tr/TR,246708/robotik-yurume.html Erişim Tarihi: 28.06.2019.
32. Sağlık Çalışanları için İnsülin Enjeksiyon Teknikleri ve Tedavileri Kılavuzu.(2018). http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_yayinlar/20360617182316-2018tbl_yayinlarff4eb43ed0.pdf Erişim Tarihi: 25.06.2019.
33. Canan Demirbağ B, Timür M. (2012). Bir grup yaşlının ilaç kullanımı ile ilgili bilgi, tutum ve davranışları. Ankara Sağlık Hizmetleri Dergisi. 11(1): 1-8.
34. Yeşilbalkan ÖU, Akyol AD, Çetinkaya Y. (2005). Kemoterapi tedavisi alan hastaların tedaviye bağlı yaşadıkları semptomlar ve yaşam kalitesine olan etkisinin incelenmesi. Ege Üniversitesi Hemşirelik Yüksek Okulu Dergisi. 21(1): 13-31.
35. Akın S, Durna Z. (2006). Kalp yetersizliği hastalarının psikososyal uyumu. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. 10(2): 1- 8.
36. Altındiş M. (2013). Yaşlılarda güncel sağlık sorunları ve bakımı. İstanbul Tıp Kitapevi. 97-110.
37. Sarason IG, Sarason BR, Potter EH, Antoni MH. (1985). Life events, social support, and illness. Psychosomatic Medicine. 47(2): 156-63.
38. Dedeli Ö, Fadıloğlu Ç, Uslu R. (2008). A survey of functional living and social support in patients with cancer]. Turkish Journal of Oncology. 23(3): 132-9.
39. Aras A, Tel H. (2009). Determination of perceived social support for patients with COPD and related factors]. Turkish Thoracic Journal. 10(2): 63-8.
40. Hutchison C.(1999). Social support: factors to consider when designing studies that measure social support. Journal of Advanced Nursing. 29(6): 1520-6.
41. Dilmeç E. (2013). Sağlıklı Yaşlanma ve Kronik Hastalıklar Farkındalık Projesi. www.kanıtadayalıtıp.org. Erişim Tarihi: 21.06.2019.
42. Nam S, Chesla C, Stotts NA, Kroon L, Janson SL. (2011). Barriers to diabetes management: patient and provider factors. Diabetes Research and Clinical Practice. 93(1): 1-9.
43. Peyrot M, Rubin RR, Lauritzen T, Snoek FJ, Matthews DR, Skovlund SE. (2005). Psychosocial problems and barriers to improved diabetes management: Results of the Cross-National Diabetes Attitudes, Wishes and Needs (DAWN) Study. Diabet Medicine. 22(10): 1379-85.
44. Velasco-Garrido M, Busse R, Hisashige A. (2003). Are Disease Management Programmes (DMPs) Effective in Improving Quality of Care for People with Chronic Conditions? Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. p.1-23.
45.Jacobs JA, Dodson EA, Baker EA, Deshpande AD, Brownson RC. (2010). Barriers to evidence- based decision making in public health: A national survey of chronic disease practitioners. Public Health Reports. 125(5):718-742.
46. Gibson PG, Powell H, Coughlan J, Wilson AJ, Hensley MJ, Abramson M, et al. (2002). Limited (information only) patient education programs for adults with asthma. Cochrane Database Syst Rev. (2): CD001005.
47. Başgül Ç, Keskin İ, Kara H, Yalçın S, Aksoy M. (2011). A New field of health services: Home health service. Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Sağlığın Başkenti Dergisi. 20: 50-6.

APA	KUBAT BAKIR G, AKIN S (2019). Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. , 17 - 25.
Chicago	KUBAT BAKIR GİZEM,AKIN Semiha Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. (2019): 17 - 25.
MLA	KUBAT BAKIR GİZEM,AKIN Semiha Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. , 2019, ss.17 - 25.
AMA	KUBAT BAKIR G,AKIN S Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. . 2019; 17 - 25.
Vancouver	KUBAT BAKIR G,AKIN S Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. . 2019; 17 - 25.
IEEE	KUBAT BAKIR G,AKIN S "Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler." , ss.17 - 25, 2019.
ISNAD	KUBAT BAKIR, GİZEM - AKIN, Semiha. "Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler". (2019), 17-25.

APA	KUBAT BAKIR G, AKIN S (2019). Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum, 29(2), 17 - 25.
Chicago	KUBAT BAKIR GİZEM,AKIN Semiha Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum 29, no.2 (2019): 17 - 25.
MLA	KUBAT BAKIR GİZEM,AKIN Semiha Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum, vol.29, no.2, 2019, ss.17 - 25.
AMA	KUBAT BAKIR G,AKIN S Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum. 2019; 29(2): 17 - 25.
Vancouver	KUBAT BAKIR G,AKIN S Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler. Sağlık ve Toplum. 2019; 29(2): 17 - 25.
IEEE	KUBAT BAKIR G,AKIN S "Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler." Sağlık ve Toplum, 29, ss.17 - 25, 2019.
ISNAD	KUBAT BAKIR, GİZEM - AKIN, Semiha. "Yaşlılıkta Kronik Hastalıkların Yönetimi İle İlişkili Faktörler". Sağlık ve Toplum 29/2 (2019), 17-25.