Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler

ÖZDEMİR, Mücahit

Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler

Mücahit ÖZDEMİR (Sakarya Üniversitesi, İslam Ekonomisi ve Finansı Uygulama ve Araştırma Merkezi, Sakarya, Türkiye)

BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi

7 0

Yıl: 2019 Cilt: 13 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 121 - 160 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 25-06-2020

Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler

Öz:

Düşük gelir grubundaki kişiler fiziki teminat eksikliği, kredi geçmişlerinin bulunmaması,operasyonel açıdan maliyetli olmaları gibi nedenlerle İslami bankaların finansman faaliyetlerinin dışında bırakılmaktadır. Bu kişilerin de çeşitli sözleşme türleri (karz-ı hasen, müşârekevb.) ile ihtiyaç duydukları sermayeye ulaşmalarını sağlayan İslami mikrofinans son yıllardaBangladeş, Pakistan, Endonezya gibi ülkelerde farklı kuruluş yapıları ile yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu kuruluşların gösterdikleri başarılar bazı İslami bankaların da mikrofinans sektörüneyönelmesini sağlamıştır. Bu çalışmada, Türkiye’deki katılım bankalarının mikrofinans ile ilişkisidünyadaki uygulamalar ve mevcut literatür çerçevesinde ele alınmış ve katılım bankalarınınhem finansal hizmetler konusundaki uzmanlığı ve sahip olduğu altyapı hem de dayandığı değerler açısından İslami mikrofinans hizmeti sunması gerektiği ortaya konulmuştur. Bu alanakatılım bankalarının yönelmesinin ayrıca İslami finansın toplumun genelinde yaygınlaşmasınakatkı sunacağı belirtilmiştir.

Anahtar Kelime:

Participation Banks and Islamic Microfinance: Current State in Turkey and Recommendations

Öz:

Low-income people have been excluded from the financing activities of Islamic banks because they seem high risky due to their lack of physical collateral and credit history, and operational cost. However, Islamic microfinance, which enables these people to reach the capital that they need through various Islamic contract types (qard al-hassan, musharakah, etc.), has become widespread in different countries such as Bangladesh, Pakistan and Indonesia in recent years. The success of these institutions has led some Islamic banks to tap into the microfinance sector. In this study, the relationship between microfinance and Participation (Islamic) Banks in Turkey were discussed by examining Islamic microfinance practices in worldwide applications and the available academic literature, and the study reveals that Participation Banks can offer Islamic microfinance services effectively by considering their comprehensive financial infrastructure and the Islamic values that they are based on. Also, Participation Banks can contribute to the spread of Islamic finance throughout the different strata of the society by implementing Islamic microfinance in their operations.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Abdul Rahman, A. R. (2007). Islamic Microfinance: A Missing Component in Islamic Banking. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 1(2), 38–53.
2. Abedifar, P., Ebrahim, S. M., Molyneux, P. ve Tarazi, A. (2015). Islamic Banking and Finance: Recent Empirical Literature and Directions for Future Research. Journal of Economic Surveys, 29(4), 637–670. doi:10.1111/joes.12113
3. Abunnaja, M. (2016). Microfinance: A New Reach for Islamic Banks in Turkey. European Journal of Business and Management, 8(14), 104–116.
4. Ahmad, K. (2004). The Challenge of Global Capitalism: An Islamic Perspective. Policy Perspectives, 1(1), 1–29. http://www.jstor.org/stable/42909126 adresinden erişildi.
5. Ahmed, H. (2002). Financing Microenterprises : An Analytical Study of Islamic Microfinance Institutions. Islamic Economic Studies, 9(2), 27–64.
6. Ahmed, H. (2004). Frontiers of Islamic Banking: A Synthesis of Social Role and Microfinance. The European Journal of Management and Public Policy, 3(1), 118–138.
7. Ahmed, H. (2013). Financial Inclusion and Islamic Finance: Organizational Formats, Products, Outreach, and Sustainability. Z. Iqbal ve A. Mirakhor (Ed.), Economic Development and Islamic Finance içinde (ss. 203–229). Washington, D.C.: The World Bank.
8. Arif, M. (1984). Towards Establishing the Microfoundations of Islamic Economics: The Basis of the Basics. Islamic Quarterly, 28(2), 61–72.
9. Arshad, R., Othman, S. ve Othman, R. (2012). Islamic Corporate Social Responsibility, Corporate Reputation and Performance. International Journal of Social, Behavioral, Educational, Economic, Business and Industrial Engineering, 6(4), 643–647.
10. Asutay, M. (2007a). A Political Economy Approach to Islamic Economics: Systemic Understanding for an Alternative Economic System. Kyoto Bulletin of Islamic Area Studies, 1(2), 3–18.
11. Asutay, M. (2007b). Conceptualization of the Second Best Solution in Overcoming the Social Failure of Islamic Banking and Finance: Examining the Overpowering of HomoIslamicus by Homoeconomicus. IIUM Journal of Economics and Management, 15(2), 167–195.
12. Asutay, M. (2011). An Introduction to Islamic Moral Economy (IME). İstanbul: TKBB, Presented at the Durham Islamic Finance Autumn School 2011. http:// www.tkbb.org.tr/Documents/Yonetmelikler/DIFAS-2011-IST-PR 01-ASUTAY. pdf adresinden erişildi.
13. Asutay, M. (2012). Conceptualising and Locating the Social Failure of Islamic Finance: Aspirations of Islamic Moral Economy vs. the Realities of Islamic Finance. Asian and African Area Studies, 11(2), 93–113.
14. Asutay, M., Aysan, A. F. ve Karahan, C. C. (2013). Reflecting on the Trajectory of Islamic Finance: From Mit Ghamr to the Globalisation of Islamic Finance. Afro Eurasian Studies, 2(1–2), 5–14.
15. Bahçe, A. B. ve Gümüş, Ö. (2016). Kamu Maliyesi Açısından İslamiyet’te Yoksulluğun Görünümü ve İslami Mikrofinansın Kullanılabilirliği. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, 8(1), 1–18.
16. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, (2019) Aylık Bülten, http:// www.bddk.org.tr/BultenAylik, erişim tarihi: 15.08.2019
17. Bank Keshavarzi Iran, (2019) Social Responsibilities, https://www.bki.ir/en/ About-US/Social-Responsibilities, erişim tarihi: 14.08.2019
18. Bank of Khartoum, (2019) IRADA Microfinance, https://bankofkhartoum. com/sudan/microfinance/, erişim tarihi: 14.08.2019
19. Belal, A. R., Abdelsalam, O. ve Nizamee, S. S. (2015). Ethical Reporting in Islami Bank Bangladesh Limited (1983–2010). Journal of Business Ethics, 129(4), 769–784. doi:10.1007/s10551-014-2133-8
20. Bichta, C. (2003). Corporate Social Responsibility a Role in Government Policy and Regulation? The University of Bath.
21. Çak, D. (2007). Kalkınmanın Finansmanının Sağlanmasında Mikrokredi Yöntemi. İstanbul Üniversitesi. 22. Chapra, M. U. (1991). The Need for a New Economic System. Review of Islamic Economics, 1(1), 9–47.
23. Chapra, M. U. (1995). Islam and the Economic Challenge. The International Institute of Islamic Thought, The Islamic Foundation.
24. Chapra, M. U. (2008). The Islamic Vision of Development in the Light of Maqasid al-Shariah (No: 15). Occasional Paper. London; Washington.
25. Demirguc-Kunt, A., Klapper, L., Singer, D., Ansar, S. ve Hess, J. (2018). The Global Findex Database 2017: Measuring Financial Inclusion and the Fintech Revolution. The World Bank. doi:10.1596/978-1-4648-1259-0
26. Dhumale, R. ve Sapcanin, A. (1998). An Application of Islamic Banking Principles to Microfinance. 27. Doğuş Grubu, (2019) KSS Raporlarımız, https://www.dogusgrubu.com.tr/ tr/kss-raporlarimiz, erişim tarihi: 20.09.2019
28. Dusuki, A. W. (2008). Banking for the Poor: The Role of Islamic Banking in Microfinance Initiatives. Humanomics, 24(1), 49–66. doi:10.1108/08288660810851469
29. El-Gamal, M. A. (2006). Islamic Finance: Law, Economics and Practise. Cambridge: Cambridge University Press. http://www.kantakji.com/media/8198/ fg4.pdf adresinden erişildi.
30. Farooq, M. O. (2009). The Challenge of Poverty and Mapping out Solutions: Requisite Paradigm Shift from a Problem-Solving and Islamic Perspective. Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, 5(2), 45–76.
31. Feroz, E. H. ve Goud, B. (2009). Grameen La Riba Model: A Strategy for Global Poverty Alleviation. Journal of Islamic Economics, Banking and Finance, 5(2), 77–100.
32. Ferro, N. (2005). Value Through Diversity: Microfinance and Islamic Finance and Global Banking (No: 87). Milano.
33. Friedman, M. (1967). Capitalism and Freedom. Chicago: The University of Chicago Press.
34. Goodwin-Groen, R. (1998). The Role of Commercial Banks in Microfinance Asia-Pacific Region. Avustralya. http://fdc.org.au/wp-content/uploads/2015/04/The-Role-of-Commercial-Banks-in-Microfinance.pdf adresinden erişildi.
35. Grameen Bank, (2019) Introduction, http://www.grameen.com/introduction/, erişim tarihi: 03.10.2019 36. Gregory, P. R. ve Stuart, R. C. (1995). Comparative Economic Systems (5th bs.). Boston: Houghton Mifflin.
37. Haniffa, R. ve Hudaib, M. (2007). Exploring the Ethical Identity of Islamic Banks via Communication in Annual Reports. Journal of Business Ethics, 76, 97–116. doi:10.1007/s10551-006-9272-5
38. Hermes, N., Lensink, R. ve Meesters, A. (2011). Outreach and Efficiency of Microfinance Institutions. World Development, 39(6), 938–948. doi:10.1016/j. worlddev.2009.10.018
39. Ibrahim, A. A. (2012). Incentivizing Microfinance for Islamic Financial Institutions: Financially Mainstreaming the Microenterprise. S. N. Ali (Ed.), Shari’a Complaint Microfinance içinde (Islamic St., ss. 81–128). Routledge.
40. IFDR. (2018). Islamic Finance Development Report 2018: Building Momentum. http://bit.ly/IFDatabase adresinden erişildi.
41. Iqbal, Z. ve Mirakhor, A. (2004). Stakeholders Model of Governance in Islamic Economic System. Islamic Economic Studies, 11(2), 43–63. http://mpra. ub.uni-muenchen.de/56027/ adresinden erişildi.
42. Iqbal, Z. ve Mirakhor, A. (2007). An Introduction to Islamic Finance: Theory and Practice (1. bs.). Singapore: John Wiley & Sons (Asia).
43. Isern, J. ve Porteous, D. (2005). Commercial Banks and Microfinance: Evolving Models of Success. CGAP Donor Brief, (28), 1–8.
44. Islami Bank Bangladesh Limited, (2019) Rural Development Scheme, https:// www.islamibankbd.com/rds/, erişim tarihi: 14.08.2019
45. Kalkınma Bakanlığı. (2014). Onuncu Kalkınma Planı (2014 - 2018): İstanbul Uluslararası Finans Merkezi Programı Eylem Planı. Ankara: Kalkınma Bakanlığı. http://odop.kalkinma.gov.tr/dokumanlar/4Istanbul_Uluslararasi_Finans_ Merkezi_Programi.pdf adresinden erişildi.
46. Khan, M. F. (1998). Social Dimensions of Islamic Banks in Theory and Practice. Jeddah: Islamic Research and Training Institute, Islamic Development Bank.
47. KOBİ Bilgi Sitesi, http://www.kobi.org.tr/index.php/tanimi/layout, Erişim Tarihi: 15.08.2019
48. KOSGEB. (2018), Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerin Tanımı, Nitelikleri ve Sınıflandırılması Hakkında Yönetmelik, 17 Ağustos 2019 tarihinde https://www.kosgeb.gov.tr/Content/Upload/Dosya/Mevzuat/KOBI%CC%87%E2%80%99lerin_Tan%C4%B1m%C4%B1,_Nitelikleri_ve_S%C4%B1n%C4%B1fland%C4%B1r%C4%B1lmas%C4%B1_ Hakk%C4%B1nda_Yo%CC%88netmelik.pdf adresinden erişildi.
49. Kuran, T. (1995). Islamic Economics and the Islamic Subeconomy. Journal of Economic Perspectives, 9(4), 155–173.
50. Mallin, C., Farag, H. ve Ow-Yong, K. (2014). Corporate Social Responsibility and Financial Performance in Islamic Banks. Journal of Economic Behavior & Organization, 103, S21–S38. doi:10.1016/j.jebo.2014.03.001
51. Masyita, D. ve Ahmed, H. (2013). Why is Growth of Islamic Microfinance Lower than its Conventional Counterparts in Indonesia? Islamic Economic Studies, 21(1), 35–62.
52. Mayer, A. E. (1985). Islamic Banking and Credit Policies in the Sadat Era: The Social Origins of Islamic Banking. Arab Law Quarterly, 1(1), 32–50.
53. Melé, D. (2008). Corporate Social Responsibility Theories. A. Crane, D. Matten, A. McWilliams, J. Moon ve D. S. Siegel (Ed.), The Oxford Handbook of Corporate Social Responsibility içinde (ss. 47–82). New York: Oxford University Press. doi:10.1093/oxfordhb/9780199211593.003.0003
54. Mohd Nor, S., Ruzita Abdul Rahim, B., Zizah Che Senik, B., Mohd Nor, S., Abdul Rahim Á Z Che Senik, Á. R., Abdul Rahim, R. ve Che Senik, Z. (2016).
The Potentials of Internalising Social Banking among the Malaysian Islamic Banks. Environ Dev Sustain, 18, 347–372. doi:10.1007/s10668-015-9651-0
55. Naqvi, S. N. H. (1994). Islam, Economics and Society. London ; New York: Kegan Paul International Ltd
56. Obaidullah, M. (2008). Introduction to Islamic Microfinance. International Institute of Islamic Business and Finance.
57. Öner, E., Okan, P., Gökten, S. ve Aypek, N. (2008). Mikrofinans Sistemi ve Ticari Bankaların Mikrofinans Sistemi İçindeki Yeri. Sosyoekonomi, 2(Temmuz-Aralık), 55–74.
58. Orhan, Z. H. (2018). Mit Ghamr Savings Bank: A Role Model or an Irreplicable Utopia? Journal of Humanity and Society, 8(2), 85–102. doi:10.12658/ M0263
59. Özdemir, M. (2018). Türkiye’de İslami Mikrofinans Üzerine Uygulanabilir Model Önerileri. Sakarya Üniversitesi.
60. Özdemir, M. ve Aslan, H. (2017). Türkiye’de İslami Finansın Dönüşümünün Ekonomi Politiği. Ankara.
61. Özdemir, M. ve Özdemir, Ö. (2017). Bridging the Gap: The Restitution of Historical Cash Waqf Through Vakıf Participation Bank. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies , 3(2), 74–99. doi:10.25272 /j.2149-8407.2017.3.2.04
62. Özdemir, M. ve Savaşan, F. (2017). Katılım Bankaları İçin Bir İslami Mikrofinans Programı Örneği: Bangladeş İslam Bankası Kırsal Kalkınma Programı. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(3), 23–47.
63. Parlakkaya, R. ve Çürük, S. A. (2015). Bir Yoksullukla Mücadele Aracı Olarak İslami Mikrofinans ve Türkiye’de Uygulanabilirliği. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 1(2), 61–86.
64. Platonova, E. (2013). Corporate Social Responsibility from an Islamic Moral Economy Perspective: A Literature Survey. Afro Eurasian Studies, 2(1&2), 272–297.
65. Platonova, E., Asutay, M., Dixon, R. ve Mohammad, S. (2016). The Impact of Corporate Social Responsibility Disclosure on Financial Performance: Evidence from the GCC Islamic Banking Sector. Journal of Business Ethics, 136(2), 1–21. doi:10.1007/s10551-016-3229-0
66. Rahman, R. A. ve Dean, F. (2013). Challenges and Solutions in Islamic Microfinance. Humanomics, 29(4), 293–306. doi:doi:10.1108/H-06-2012-0013
67. Robinson, M. S. (2001). The Microfinance Revolution Sustainable Finance for the Poor. Washington, D.C.: The World Bank. doi:10.1017/ CBO9781107415324.004
68. Salaam Somali Bank, (2019) Microfinance, http://www.salaamsombank. com/pages.php?id=14, erişim tarihi: 14.08.2019
69. Seibel, H. D. (2010). Islamic Microfinance in Indonesia. doi:10.1355/SJ23-1D
70. Seibel, H. D. ve Dwi Agung, W. (2006). Islamic Microfinance in Indonesia (No: 2006, 2). University of Cologne, Development Research Center.
71. Şentürk, R. (2006). “İsmet Ademiyetledir»: İnsan Haklarına Fıkhi Yaklaşımlar. http://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/insanhaklari/248.pdf adresinden erişildi.
72. Shahinpoor, N. (2009). The Link Between Islamic Banking and Microfinancing. International Journal of Social Economics, 36(10), 996–1007. doi:10.1108/03068290910984777
73. Shaikh, S. A., Ismail, M. A., Mohd. Shafiai, M. H., Ismail, A. G. ve Shahimi, S. (2017). Role of Islamic Banking in Financial Inclusion: Prospects and Performance. Islamic Banking içinde (ss. 33–49). Cham: Springer International Publishing. doi:10.1007/978-3-319-45910-3_3
74. State Bank of Pakistan. (2007). Guidelines for Islamic Microfinance Business by Financial Institutions. Islamic Banking Department.
75. Sultan, H. (2012). Islamic Microfinance: Between Commercial Viability and the Higher Objectives of Shari’a. S. N. Ali (Ed.), Shari’a Complaint Microfinance içinde (Islamic St., ss. 46–59). New York: Routledge.
76. Tadhamon Microfinance, (2019) About, http://www.microtiib.com/en, erişim tarihi: 14.08.2019
77. TKBB. (2015). Türkiye Katılım Bankacılığı Strateji Belgesi 2015 - 2025. İstanbul.
78. TOBB, (2019) Kobi Bilgi Sitesi, http://www.kobi.org.tr/index.php/tanimi/layout, erişim tarihi: 15.08.2019
79. Tokmakçıoğlu, K. (2017). Mikrokredinin Yaygınlaştırılmasına Yönelik İslami Mikrofinans Ürünlerinin Geliştirilmesi. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 3(2), 117–136.
80. Türkiye Grameen Mikrofinans Programı, (2019) Hakkımızda, http://tgmp. net/tr/, erişim tarihi: 15.08.2019
81. Yunus, M. (2009). Is Grameen Bank Different From Conventional Banks? 17 Ağustos 2019 tarihinde http://muhammadyunus.org/index.php/designlab/previous-design-labs/43-news-a-media/books-a-articles/232-is-grameenbank-different-from-conventional-banks adresinden erişildi.
82. Zarka, M. A. (2012). Leveraging Philanthropy: Modetary Waqf for Microfinance. S. N. Ali (Ed.), Shari’a Complaint Microfinance içinde (ss. 76–80). Routledge.
83. Zulkhibri, M. (2016). Financial inclusion, financial inclusion policy and Islamic finance. Macroeconomics and Finance in Emerging Market Economies, 9(3), 303–320. doi:10.1080/17520843.2016.1173716

APA	ÖZDEMİR M (2019). Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. , 121 - 160.
Chicago	ÖZDEMİR Mücahit Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. (2019): 121 - 160.
MLA	ÖZDEMİR Mücahit Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. , 2019, ss.121 - 160.
AMA	ÖZDEMİR M Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. . 2019; 121 - 160.
Vancouver	ÖZDEMİR M Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. . 2019; 121 - 160.
IEEE	ÖZDEMİR M "Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler." , ss.121 - 160, 2019.
ISNAD	ÖZDEMİR, Mücahit. "Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler". (2019), 121-160.

APA	ÖZDEMİR M (2019). Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 13(2), 121 - 160.
Chicago	ÖZDEMİR Mücahit Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 13, no.2 (2019): 121 - 160.
MLA	ÖZDEMİR Mücahit Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, vol.13, no.2, 2019, ss.121 - 160.
AMA	ÖZDEMİR M Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi. 2019; 13(2): 121 - 160.
Vancouver	ÖZDEMİR M Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi. 2019; 13(2): 121 - 160.
IEEE	ÖZDEMİR M "Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler." BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 13, ss.121 - 160, 2019.
ISNAD	ÖZDEMİR, Mücahit. "Katılım Bankaları ve İslami Mikrofinans: Türkiye’deki Mevcut Durum ve Öneriler". BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi 13/2 (2019), 121-160.