Yıl: 2019 Cilt: 25 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 352 - 363 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5505/pajes.2018.58855 İndeks Tarihi: 30-06-2020

Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli

Öz:
Doğu Akdeniz havzasında, Antalya ili sınırları içinde bulunan Gazipaşakıyı ovasında temel geçim tarıma dayalı olup, tarımsal sulama suyuihtiyacı yüzey ve yeraltı suyundan sağlanmaktadır. Yüzey sularınınardışık yıllarda gerçekleşen kuraklıktan olumsuz etkilenmesi nedeniylekıyı akiferinin sürdürülebilir kullanımı tarımsal üretim açısındanönemli bir risk unsuru oluşturmaktadır. Bu durumda kıyı akiferirezervine ilişkin oldukça eski olan bilgilerin güncel araştırmayaklaşımları ile yenilenmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu çalışmadajeolojik, hidrolojik, hidrojeokimyasal ve çevresel izotopik veriler ileGazipaşa kıyı akiferinin kavramsal hidrojeolojik modelininoluşturulması ve su bütçesi bileşenlerinin belirlenmesi hedeflenmiştir.Değerlendirmelere göre ovadaki yeraltı suyu yük dağılımı yağışlı vekurak dönemler arasında salınım göstermekle birlikte uzun dönemdedeğişmemiştir. Yeraltı suyu ağırlıklı olarak Ca-HCO3-/CO3 fasiyesindeolup, deniz suyu katkısı kıyıya yakın iki noktada gözlenmiştir. Duraylıizotop verilerine göre örneklerin tamamı Küresel Meteorik SuDoğrusu’nun (Döteryum fazlası değeri (Dex) 10) solunda, Dex değeri+16 olan Antalya Meteorik Su Doğrusu ile Yerel Meteorik Su Doğrusu(Dex=+18) arasında bulunmaktadır. Bu değerler yeraltı suyununAkdeniz kökenli nemin oluşturduğu yağışlardan beslendiğinigöstermektedir. Duraylı izotop içeriklerinden kıyı bölgesinde yüzeyeyakın bazı yeraltı suyu örneklerinin buharlaşmaya uğradığıanlaşılmaktadır. Yüzey ve yeraltı suyu örneklerinin trityum içerikleri3.08 TU ile 0.33 TU arasında değişmekte olup, ortalama değer1.95 TU’dur. Dolaşım süresi uzun yeraltı sularında, sığ dolaşımlı sularagöre trityum içeriği düşük, özgül iletkenlik değeri ise yüksektir. Kıyıakiferine ait yeraltı suyu bütçesine göre yıllık beslenim 71.1 Mm3 olupbunun 32.0 Mm3’ü yağıştan, 39.1 Mm3’ü ise alüvyon akiferi çevreleyenkireçtaşı ve mermer birimlerinden sağlanmaktadır. Yeraltı suyuboşalım bileşenleri, buharlaşma-terleme kaybı (25.3 Mm3), yüzeyselakış (10.6 Mm3), sulama suyu ihtiyacı (10.9 Mm3), evsel su ihtiyacı(2.4 Mm3), yeraltı suyundan (0-2 m) buharlaşma (1 Mm3) ve denizeboşalım (20.9 Mm3) olarak belirlenmiştir.
Anahtar Kelime:

Hydrogeological conceptual model of Gazipaşa coastal aquifer (Antalya)

Öz:
Gazipaşa coastal plain is located in the Eastern Mediterranean basin, within the borders of Antalya province. The mainstay in the coastal plain based on agriculture and the irrigation water need is provided from surface water and groundwater. The sustainable use of coastal aquifer constitutes an important element of risk in view of agricultural production as surface waters are affected adversely by the droughts that occur for consecutive years. In this case information on coastal aquifer reserve is rather old and needs to be updated with contemporary research approaches. In this study, it was aimed to establish a conceptual hydrogeological model of the Gazipaşa coastal aquifer based on geological, hydrological, hydrogeochemical and environmental isotopic data and quantified the water budget components. According to the evaluations, the groundwater head distribution in the plain fluctuates between wet and dry periods during a year, but has not changed at all in the long term. The groundwater chemistry belongs to Ca-HCO3 -/CO3 facies and the sea water contribution was observed at only two sites near the coast. According to stable isotope data, all of the samples are located on the left side of the Global Meteoroic Water Line with deuterium excess value (Dex) of 10, between the Antalya Meteoric Water Line with(Dex=+16) and Local Meteoric Water Line with Dex=+18. These values suggest that the groundwater is recharged by precipitation originating from the moisture over Mediterranean Sea. 3H value of surface and groundwater samples vary between 3.08 TU-0.33 TU and the average value is 1.95 TU. Compared to shallow-circulating groundwater, tritium content of the deep-circulating groundwater is lower and the specific conductivity value is higher. According to alluvial groundwater budget calculations, total annual groundwater recharge of 71.1 Mcm is supplied by precipitation (32.0 Mcm) and by recharge from limestone and marble units (39.1 Mcm) surrounding the alluvium. Groundwater’s discharge components include evapo-transpiration loss (25.3 Mcm), surface flow (10.6 Mcm), irrigation water use (10.9 Mcm), domestic use (2.4 Mcm), evaporation from water table up to 2 m from ground surface (1 Mcm) and groundwater discharge into the sea (20.9 Mcm).
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • [1] Devlet Su işleri. “Gazipaşa Ovası Hidrojeolojik Etüt Raporu”. Ankara, Türkiye, 49, 1972.
  • [2] Keleş A. Gazipaşa (Antalya) Ovası Hidrojeoloji İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye, 1996.
  • [3] Bozan Ç. Gazipaşa Kıyı Ovasının Hidrojeolojik İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara, Türkiye, 2018.
  • [4] Güngör Ş. Gazipaşa İlçesi’nin (Antalya) Coğrafi Etüdü. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye, 2010.
  • [5] Akış A. Gazipaşa’nın İklimi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya, Türkiye,1997.
  • [6] Özgül N, “Toroslarʹın bazı temel jeoloji özellikleri”. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, 19(1), 65-78,1976.
  • [7] Ulu Ü, “Sugözü-Gazipaşa(Antalya) Alanının Jeoloji İncelemesi”. Jeoloji Mühendisliği, 16, 3-8, 1983.
  • [8] Erbay G. Demirtaş-Gazipaşa Civarının Jeolojik, Mineralojik ve Petrografik Özellikleri. Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta, Türkiye,1998.
  • [9] Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü. “1/100000 Ölçekli Türkiye Jeoloji Haritaları Serisi No: 223, Alanya-P28 Paftası”. Ankara, Türkiye, 19, 2016.
  • [10] Hacettepe Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi. “FHD-2015-9161 Gazipaşa (Antalya) Kıyı Ovasının Hidrojeolojik İncelenmesi”. Ankara, Türkiye, 77, 2016.
  • [11] Craig H. “Isotopic variations in meteoric waters”. Science, 133, 1702-1703, 1961.
  • [12] Gat JR, Carmi I. Effect of climate changes on the precipitation patterns and isotopic composition of water in a climate transition zone: Case of the Eastern Mediterranean Sea area. Editors: Solomon SI, Beran M, Hogg W. The Influence of Climate Change and Climatic Variability on the Hydrologie Regime and Water Resources, 501-513, Oxfordshire, UK, IAHS Publication, 1987.
  • [13] Turc L. “Le bilan d’eau des sols; relations entreles precipitations, l’evaporation et l’ecoulement”. Annales Agronomiques, 5, 491-569, 1954.
  • [14] Bayazıt M. Hidroloji, 7. Baskı, İstanbul, Türkiye, İstanbul Teknik Üniversitesi Yayınları, 1999.
  • [15] Türkiye İstatistik Kurumu. “Gazipaşa 2016 Yılı Nüfus Sayımı”. https://biruni.tuik.gov.tr/medas/?kn=95&locale=tr (15.12.2016).
  • [16] Antalya Valiliği, İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. “İl Çevre Durum Raporu”. Antalya, Türkiye, 462, 2010.
  • [17] Dumlu O, Yalçın HT, Bozkurtoğlu E. Yeratısuyu Jeolojisi ve Hidroliği, 1. Baskı, İstanbul, Türkiye, Literatür Yayıncılık, 2006.
APA BOZAN Ç, AVCI P, ÖZYURT N, BAYARI C (2019). Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. , 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
Chicago BOZAN Çağlar,AVCI Pınar,ÖZYURT NACİYE NUR,BAYARI CELAL SERDAR Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. (2019): 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
MLA BOZAN Çağlar,AVCI Pınar,ÖZYURT NACİYE NUR,BAYARI CELAL SERDAR Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. , 2019, ss.352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
AMA BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. . 2019; 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
Vancouver BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. . 2019; 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
IEEE BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C "Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli." , ss.352 - 363, 2019. 10.5505/pajes.2018.58855
ISNAD BOZAN, Çağlar vd. "Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli". (2019), 352-363. https://doi.org/10.5505/pajes.2018.58855
APA BOZAN Ç, AVCI P, ÖZYURT N, BAYARI C (2019). Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 25(3), 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
Chicago BOZAN Çağlar,AVCI Pınar,ÖZYURT NACİYE NUR,BAYARI CELAL SERDAR Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 25, no.3 (2019): 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
MLA BOZAN Çağlar,AVCI Pınar,ÖZYURT NACİYE NUR,BAYARI CELAL SERDAR Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, vol.25, no.3, 2019, ss.352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
AMA BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2019; 25(3): 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
Vancouver BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. 2019; 25(3): 352 - 363. 10.5505/pajes.2018.58855
IEEE BOZAN Ç,AVCI P,ÖZYURT N,BAYARI C "Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli." Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 25, ss.352 - 363, 2019. 10.5505/pajes.2018.58855
ISNAD BOZAN, Çağlar vd. "Gazipaşa (Antalya) kıyı akiferinin hidrojeolojik kavramsal modeli". Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi 25/3 (2019), 352-363. https://doi.org/10.5505/pajes.2018.58855