Yıl: 2019 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 55 - 92 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.7827/TurkishStudies.14832 İndeks Tarihi: 01-07-2020

KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ

Öz:
Kahramankazan İlçesi Ankara’nın batısında bulunan Mürted Ovasıüzerine kurulmuştur. İlçe, İç Anadolu bölgesinin yukarı Sakaryabölümünde yer almaktadır. İlçe doğuda Çubuk, batıda Ayaş, kuzeydeKızılcahamam, güneyde Yenimahalle ve Sincan ilçeleri ile komşudur.İlçe tarihinin Bakır çağına kadar uzandığı bilinmektedir.Günümüze kadar yapılan araştırmalar ile arkeolojik kazılarda ortayaçıkan bulgular, ilçenin farklı medeniyetleri bünyesinde barındırmış eskibir yerleşim alanı olduğunu göstermektedir. Tarihi bakır çağına kadaruzanan ilçenin, Osmanlı dönemine ait ilk kayıtları M.1463 tarihli Ankaratahrir defterlerinde karşımıza çıkmaktadır. Bu defterden anlaşıldığı üzerenüfus Ankara’nın kuzey ve kuzeybatı bölgelerinde daha yoğundur. Budurumda ilçenin içinde bulunduğu ovanın15. Yüzyılda önemli biryerleşim alanı olduğu sonucunu vermektedir.İlçenin mahalle ve köylerinde yaptığımız çalışma sonucunda 24çeşme tespit ettik. Burada tanıtmayı düşündüğümüz eserlerin dörttanesi herhangi bir yapıya bağımlı olarak inşa edilirken geri kalanlarıbağımsız olarak yapılmıştır. Genellikle dikdörtgen planlı olan buyapılarda kesme taş, moloztaş ve mermer malzeme kullanılmıştır. Üççeşmenin ön cephesi yüzeysel kemerlerle hareketlendirilirken, yirmi birçeşmenin cephesi düz tutulmuştur ve süsleme oldukça azdır. Geometrik,bitkisel, nesneli ve figürlü bezemenin kullanıldığı örnekler mevcuttur.Yöntem olarak katalog için tablolar oluşturularak tarihlerine göresıralanmıştır. Yapılar tek tek tarif edilmek yerine fotoğraf ve çizimlerindenfaydalanılarak değerlendirmesi yapılmıştır. Plan, cephe düzenlemeleri,yapı elemanları, kitabe ve süsleme gibi başlıklar altındadeğerlendirilmiştir.
Anahtar Kelime:

FOUNTAINS OF KAHRAMANKAZAN

Öz:
Kahramankazan is situated at the upper Sakarya part of Inner Anatolia region. The town neighbours to Çubuk at the east, Ayaş at the west, Kızılcahamam at the north, and Yenmahalle and Sincan at the south. The establishment date of the town, which is situated on the Mürted Plain on western Ankara, is unknown. Though, researches and archaeological excavations have shown that the town was an antique settlement which have held several different civilizations. The first Ottoman period recordings of the town, which has a history going back to Bornze Age, dates to AD 1463. We were able to find 24 fountains with our study that we have done in neighborhoods and villages of the Kahramankazan district. Four of the buildings we will be introducing here were built as dependent to some structure, while the rest were built independently. Materials used in these structures which are generally rectangular, are cut stone, rubble stone and marble. The façades of the three fountains are enlivened with superficial arches, while the façade of twenty one fountains are kept flat. Ornaments are very rare in these simple structures. There are examples of geometric, vegetal, object and figurative ornaments.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Acun,H., Manisa’da Türk Devri Yapıları, Ankara 1999.
  • Aktuna, B., Ankara Çeşmeleri, Gazi Üniversitesi (Yayımlanmamış Lisans Tezi),Ankara1997.
  • Arseven,C.E., “Çeşme”, Sanat Ansiklopedisi, C.I. İstanbul, 1983,s.389-390.
  • Aybur,H- Karateke,H., III.Ahmed Devri İstanbul Çeşmeleri, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları, İstanbul 1995.
  • Aytöre,A. .,“Türklerde Su Mimarisi”, I. Milletlerarası Türk Sanatları Kongresi, Tebliğler, Ankara 1962, s. 45-49.
  • Barışta,H.Ö., İstanbul Çeşmeleri Beyoğlu Cihetindeki Meyve Tabağı Motifleriyle Bezenmiş Tek Cepheli Anıtsal Çeşmeler, Ankara 1991.
  • Bozkurt,T., Beypazarı’ndaki Türk Devri Yapıları, Ankara 2004.
  • Canyurt,F., ”Kazan Fethiye Mahallesi Camisi”, 2. Uluslararası Ankara- Kazan Ve Çevresi Halk Kültürü Sempozyumu Ve Uluslararası Sanat Çalıştayı.02-04 Ekim ,Kazan 2013, s.87-95.
  • Çal,H.-İltar,G., Giresun İli Osmanlı Mezar Taşları, Giresun Valiliği 2011.
  • Çağyan S., Geleneksel Antep Evlerinde Kalemişi Bezemeler Ve Duvar Resimleri, Atatürk Üniversitesi Sos.B,L.Ens. Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2012.
  • Çaylak, A., Çanakkale Çeşmeleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara1997.
  • Çerkez M., ”Ayaş Yunak Ve Çeşmeleri”, Ayaş Ve Çevresi Kültür-Sanat Araştırmaları Sempozyumu Bildirileri,2-3 Mayıs, Ayaş 1997, s.199-233.
  • Çerkez, M., “Beypazarı Çeşmeleri”Cumhuriyetin 80. Yılında Her Yönüyle Ankara Sempozyumu 18- 19 Aralık 2003, Büyükşehir Belediyesi Ankara 2004,s.241-370.
  • Çerkez, M., “İnebolu Çeşmeleri”, Erdem, C:15,Ankara 2005,s.145-183.
  • Çerkez, M., “Uzunköprü Çeşmeleri”, Turkish Studies Social Siciences, Volume 13/26, Fall 2018, p. 405-442.
  • Çetin, H., “Kırkağaç İlçesi” Manisa İlçeleri Türk Kültür Varlıkları Envanteri 45 (Ed: H. Acun), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013,s.241-307.
  • Çetintaş, S.,“Türklerde Su-Çeşme, Sebil”, Güzel Sanatlar Dergisi V, İstanbul 1944,s.125-147.
  • Çetinkaya,E.,Bursa Çeşmeleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2012,
  • Çulpan C.,Antik Devirden Zamanımıza İlahiyat-Tıp Ve Sanat Tarihinde Selviler, İstanbul 1961.
  • Denktaş , M., Karaman Çeşmeleri, Kayseri 2000.
  • Denktaş , M., Kayseri’deki Tarihi Su Yapıları (Çeşmeler,Hamamlar), Kayseri 2000.
  • Denktaş, M.,Divriği Çeşmeler, Kayseri 2005.
  • Dündar,A., Kilis’teki Osmanlı Devri Mimari Eserleri, Ankara 1999.
  • Eyice,S.,“İstanbul”, M.E.B. İslam Ansiklopedisi, Cilt: 5/2, M.E.B. Yayınları, İstanbul 1968,s.1214/89- 1214/95.
  • Ersoy B - Ucar H., "Şehir-İçi Hanlarında Süsleme", Prof.Dr. Selçuk Mülayim Armağanı Sanat Tarihi Araştırmaları, İstanbul 2015,
  • Fındık,N.Ö., “Gölmarmara İlçesi”Manisa İlçeleri Türk Kültür Varlıkları Envanteri 45 (Ed: H. Acun), Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013,s.53-143.
  • Geyik,G., İzmir Su Yapıları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum 2007.
  • Hanoğlu C., Erzurum Merkezde Cami Hazirelerinde Bulunan 18-19.Yy. Mezar Taşları, Atatürk Üniversitesi Sosysl Bil.Ens. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Erzurum 2006.
  • Hergül Ç.,Dikili Ve Köylerindeki Türk Anıtları, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk-İslam Sanatı Anabilim Dalı Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2008.
  • Karademir M., Edirne Çeşmeleri, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı,(Basılmamış Yüksek Lisans Tezi). Konya 2007.
  • Karasu, G., Afyon Çeşmeleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Anabilim Dalı ( Basılmamış Yüksek Lisanstezi), Ankara 2006.
  • Karpuz ,H.- Dülgerler, O.N., “Konya Çeşmeleri Üzerine Bir Tipoloji Denemesi", Sanatta Anadolu Asya İlişkileri Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı'ya Armağan, Ankara 2006,s.317-331.
  • Laqueur H., “Osmanlı Mezar Taşlarının Süslemesinde Bitkisel Motifler” Suut Kemal Yetkin’e Armağan, Ankara 1984,s.265. Oğuz, B., Mezar Taşlarında Simgeleşen İnançlar, İstanbul 1983,
  • Ödekan A..,“Kent İçi Çeşme Tasarımında Tipolojik Çözümleme”, Semavi Eyice Armağanı İstanbul Yazıları, İstanbul 1992, s.281-306.
  • Önge Y., Türk Mimarisinde Selçuklu Ve Osmanlı Dönemlerinde Su Yapıları, Türk Tarih Kurumu, Ankara 1997.
  • Öztürk,Ş., Bitlis Su Mimarisi, Bitlis Valiliği Kültür Varlıkları No:12 Malatya 2004.
  • Pilehvarian,N.,Osmanlı Başkenti İstanbul’da Çeşmeler, İstanbul 2000.
  • Sönmez,M.- Akmaydalı,H., “Konya Çeşmeleri”, Rölöve Ve Restorasyon Dergisi, Ankara 1987,s.140- 145.
  • Şener D., 18 Ve 19. Yüzyıllarda Anadolu Duvar Resimleri, Ankara Üniv.Sos. Bilimler Ens. Sanat Tarihi Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2011.
  • Tanışık İ. H., İstanbul Çeşmeleri I, İstanbul, 1943.
  • Tanışık, İ. H., İstanbul Çeşmeleri 2, İstanbul 1945.
  • Yörüköğlu, Ö., Kayseri Çeşmeleri, Kayseri 1987.
  • Yurttaş H,-Özkan H.,Tarihi Erzurum Çeşmeleri Ve Su Yolları, Erzurum 2002.
APA CANYURT F (2019). KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. , 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
Chicago CANYURT FİLİZ KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. (2019): 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
MLA CANYURT FİLİZ KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. , 2019, ss.55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
AMA CANYURT F KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. . 2019; 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
Vancouver CANYURT F KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. . 2019; 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
IEEE CANYURT F "KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ." , ss.55 - 92, 2019. 10.7827/TurkishStudies.14832
ISNAD CANYURT, FİLİZ. "KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ". (2019), 55-92. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14832
APA CANYURT F (2019). KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. Turkish Studies - Social Sciences , 14(1), 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
Chicago CANYURT FİLİZ KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. Turkish Studies - Social Sciences 14, no.1 (2019): 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
MLA CANYURT FİLİZ KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. Turkish Studies - Social Sciences , vol.14, no.1, 2019, ss.55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
AMA CANYURT F KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. Turkish Studies - Social Sciences . 2019; 14(1): 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
Vancouver CANYURT F KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ. Turkish Studies - Social Sciences . 2019; 14(1): 55 - 92. 10.7827/TurkishStudies.14832
IEEE CANYURT F "KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ." Turkish Studies - Social Sciences , 14, ss.55 - 92, 2019. 10.7827/TurkishStudies.14832
ISNAD CANYURT, FİLİZ. "KAHRAMANKAZAN ÇEŞMELERİ". Turkish Studies - Social Sciences 14/1 (2019), 55-92. https://doi.org/10.7827/TurkishStudies.14832