Yıl: 2019 Cilt: 0 Sayı: 80. Yıl Özel Sayısı Sayfa Aralığı: 115 - 132 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-07-2020

A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality

Öz:
In spite of the fact that the waqfs have existed with the history of humankind and are helpful inall social communities, they have a different and important place in Islamic societies. The waqfs haveinstitutionalized and organized assistance and solidarity between individuals. Especially in Islamic societies, a great importance has been attached to waqfs. The waqfs that helped institutionalize the conceptof “infaq” (charitable giving), met many needs of the community. One of the Islamic states where thewaqfs are very active was the Ottoman Empire. The range of waqf services in the Ottomans expandedso much that, besides serving individuals and community, waqfs for injured birds and sick animals werealso established. The fact that the waqfs are so widespread in the state has made it possible to refer theOttoman Empire as a waqf civilization.One of the waqf types operating in the Ottoman Empire was the cash waqfs (CWs) which hold cashmoney as capital. The CWs operated its capital with various Islamic finance methods. Revenues obtained from various investments were used for the purpose of waqf. The CWs met the vital necessities ofthe society pertaining to education and religion in the period they were active in the Ottoman Empire.Another function of these waqfs was to operate as a micro-credit mechanism. Through these waqfs, thesurplus and the accumulated savings in the hands of the wealthy people were made available to merchants, farmers, craftsmen, and artisans. Hence, these waqfs have served as resource transfer channels aswell as functioning as a charity in the society.The main goal of CWs, which is the pioneer of modern Islamic financial institutions, is differentfrom that of Islamic interest-free financial institutions. The CWs did not transfer the profits they obtained to the waqf’s founder or owner. The income obtained was spent to fulfill the charitable services.Therefore, these institutions created an altruistic finance model operating within the borders of Islamicrules and orders. Therefore, this model has its own principles. In our study, the financial mentality of theOttoman society in the context of CWs and how this mentality shaped them will be discussed. The basicprinciples of this mentality and CW model will be emphasized.
Anahtar Kelime:

Osmanlı Finansal Zihniyetinin Bir Göstergesi Olarak Para Vakıflarına Bir Bakış

Öz:
Vakıfların insanlık tarihi ile var olması ve tüm toplumlarda yararlı işlevler görmesine rağmen, İslam toplumlarında farklı ve önemli bir yerleri vardır. Vakıflar, bireyler arasındaki yardımlaşma ve dayanışmayı organize ve kurumsal hale getirmişlerdir. Özellikle İslam toplumlarında vakıflara büyük önem verilmiştir. İnfak kavramının kurumsallaşmasına yardımcı olan vakıflar, toplumun birçok ihtiyacını karşılamıştır. Vakıfların çok aktif olduğu İslam devletlerinden birisi Osmanlı İmparatorluğu idi. Osmanlılarda, vakıf hizmetlerinin kapsamı, insanlara yönelik hizmetlerin yanında yaralı kuşlara ve hasta hayvanlara uzanacak kadar genişlemişti. Vakıfların devlet içerisinde bu kadar yaygın olması, Osmanlı İmparatorluğu’nun bir vakıf medeniyeti olarak anılmasını mümkün kılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nda faaliyet gösteren vakıf türlerinden birisi de sermayesi nakit paradan oluşan para vakıflarıdır. Para vakıfları, sermayesini çeşitli İslâmî finans yöntemleri ile değerlendirmiştir. Paranın değerlendirilmesi sonucu gelen gelirler vakfın amaçları doğrultusunda kullanılmıştır. Para vakıfları, Osmanlı İmparatorluğu’nda aktif oldukları dönemde toplumun eğitim ve din gibi önemli ihtiyaçlarını sağlamıştır. Bu vakıfların bir başka işlevi ise mikro-kredi mekanizması olarak çalışmalarıdır. Bu vakıflar sayesinde varlık sahiplerinin elindeki fazlalıklar ve birikmiş tasarruflar, tüccarlara, çiftçilere, esnafa ve zanaatkârlara sunulmuştur. Bu nedenle, bu vakıflar toplumda bir hayır kuruluşu olarak işlev görmenin yanı sıra kaynak aktarım kanalı olarak da hizmet etmiştir. Modern faizsiz finans kurumlarının öncüsü olan para vakıflarının temel hedefi bu kurumlarınkinden farklıdır. Para vakıfları elde ettikleri kârı vakfın kurucusu veya sahibine aktarmazlar. Elde edilen gelir hayır hizmetlerini yerine getirmek için harcanmıştır. Bu sayede bu kurumlar İslâmî emir ve yasaklar çerçevesinde faaliyet gösteren alturistik finans modeli oluşturmuştur. Bu model kendisine has prensiplere sahiptir. Bu çalışmada, Osmanlı toplumunun para vakıfları bağlamında finansal zihniyeti ve bu zihniyetin para vakıflarını nasıl şekillendirdiği tartışılacaktır. Bu modelin ve zihniyetin temel ilkeleri vurgulanacaktır.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık
  • The Archives of the Directorate General of Foundations
  • Register: 623, Page: 203, Serial: 195
  • Register: 623, Page: 272, Serial: 292
  • Register: 633, Page: 021-024 Serial: 011
  • Akgündüz, Ahmet. (1996). İslâm Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi. Osmanlı Araştırmaları Vakfı.
  • Berki, Ali Himmet. (1962). “Vakıf Kuran İlk Osmanlı Padişahı”. Vakıflar Dergisi, 5: 127- 129.
  • Bulut, Mehmet; Korkut, Cem. (2016). “A Comparison Between Ottoman Cash Waqfs (CWs) and Modern Interest-free Financial Institutions”. Vakıflar Dergisi. 46: 23-45.
  • Gökbilgin, Mehmed Tayyib. (1952). XV.-XVI. Asırlarda Edirne ve Paşa Livâsı: Vakıflar, Mülkler, Mukataalar. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, No: 508, Üçler Basımevi.
  • Mandaville, Jon E. (1979). “Usurious Piety: The Cash Waqf Controversy in the Ottoman Empire”. International Journal of Middle East Studies. 10(3): 289-308.
  • Okur, Kaşif Hamdi. (2005). “Para Vakıfları Bağlamında Osmanlı Hukuk Düzeni ve Ebussuud Efendinin Hukuk Anlayışı Üzerine Bazı Değerlendirmeler”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(7-8): 33-58.
  • Özcan, Tahsin. (1999). “Sofyalı Bâlî Efendi’nin Para Vakıflarıyla İlgili Mektupları”. İslâm Araştırmaları Dergisi, (3): 125-155
  • Özcan, Tahsin (2000). “İbn Kemal’in Para Vakıflarına Dair Risâlesi”. İslâm Araştırmaları Dergisi, Sayı (4): 31-41.
  • Pamuk, Şevket (2004). “Institutional change and the longevity of the Ottoman Empire. 1500–1800”. Journal of Interdisciplinary History, 35(2): 225-247.
  • Pamuk, Şevket (2012). Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi. İstanbul. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
  • Sıddıki, Muhammad Nejatullah. (1982). “Recent Works on History of Economic Thought in Islam: A Survey”. International Center for Research in Islamic Economics. Research Series in English No.12. Jeddah: King Abdulaziz University.
  • Şimşek, Mehmet (1986). “Osmanlı Cemiyetinde Para Vakıfları Üzerinde Münakaşalar”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 27(1): 207-220.
  • Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1988). Osmanlı Devleti Teşkilâtından Kapıkulu Ocakları 1. Ankara. Türk Tarih Kurumu Yayınları.
APA Bulut M, KORKUT C (2019). A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. , 115 - 132.
Chicago Bulut Mehmet,KORKUT CEM A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. (2019): 115 - 132.
MLA Bulut Mehmet,KORKUT CEM A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. , 2019, ss.115 - 132.
AMA Bulut M,KORKUT C A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. . 2019; 115 - 132.
Vancouver Bulut M,KORKUT C A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. . 2019; 115 - 132.
IEEE Bulut M,KORKUT C "A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality." , ss.115 - 132, 2019.
ISNAD Bulut, Mehmet - KORKUT, CEM. "A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality". (2019), 115-132.
APA Bulut M, KORKUT C (2019). A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. Vakıflar Dergisi, 0(80. Yıl Özel Sayısı), 115 - 132.
Chicago Bulut Mehmet,KORKUT CEM A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. Vakıflar Dergisi 0, no.80. Yıl Özel Sayısı (2019): 115 - 132.
MLA Bulut Mehmet,KORKUT CEM A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. Vakıflar Dergisi, vol.0, no.80. Yıl Özel Sayısı, 2019, ss.115 - 132.
AMA Bulut M,KORKUT C A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. Vakıflar Dergisi. 2019; 0(80. Yıl Özel Sayısı): 115 - 132.
Vancouver Bulut M,KORKUT C A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality. Vakıflar Dergisi. 2019; 0(80. Yıl Özel Sayısı): 115 - 132.
IEEE Bulut M,KORKUT C "A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality." Vakıflar Dergisi, 0, ss.115 - 132, 2019.
ISNAD Bulut, Mehmet - KORKUT, CEM. "A Look at the Cash Waqfs as an Indicator of Ottoman Financial Mentality". Vakıflar Dergisi 80. Yıl Özel Sayısı (2019), 115-132.