AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ

Doğan, Mehmet; ÇETİNKAYA, Fevziye

AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ

Mehmet DOĞAN, (Erciyes Üniversitesi, Halil Bayraktar Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu, Kayseri, Türkiye)

Fevziye ÇETİNKAYA (Erciyes Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Halk Sağlığı Anabilim Dalı, Kayseri, Türkiye)

Sağlık Bilimleri Dergisi

9 1

Yıl: 2019 Cilt: 28 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 135 - 141 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 17-07-2020

AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ

Öz:

Yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyinde olan bireylerde,daha fazla koruyucu sağlık hizmetleri kullanımı veolumlu sağlık davranış özellikleri görülmektedir. Buçalışma, akademisyenlerde sağlık okuryazarlığı düzeyinin olumlu sağlık davranışlarıyla ilişkisini belirlemekamacıyla yapıldı. Tanımlayıcı ve kesitsel tipteki bu anket çalışmasında "Avrupa Sağlık Okuryazarlığı ÖlçeğiTürkçe Uyarlaması" (ASOY-TR) ölçeği, 690 akademisyene uygulandı. Akademisyenlerin %28.8`i yeterli sağlıkokuryazarlık düzeyindedir. Yeterli sağlık okuryazarlığıdüzeyinde olan akademisyenlerde; sigara içmeme, alkoltüketmeme, normal kilolu olma, yeterli fiziksel aktiviteve yeterli sıvı tüketme gibi olumlu sağlık davranışlarıgösterme oranı daha yüksektir. Yeterli genel sağlıkokuryazarlığı düzeyinde olanlarda, mamografi çektirme, pap smear testi, osteoporoz taraması, kendi kendine meme ve testis muayenesi gibi koruyucu sağlık hizmetlerini uygulama oranı daha yüksektir. Sağlığın geliştirilmesi alt boyutunda yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyinde olan akademisyenlerde, ulusal sağlık kampanyalardan haberdar olma oranı daha yüksektir (p<0.05).Hastalıktan korunma alt boyutunda yeterli sağlık okuryazarlığı düzeyinde olan akademisyenlerde, son 12 ayiçinde kontrol amaçlı hekime başvurma oranı dahayüksektir (p<0.05). Akademisyenlerde sağlık okuryazarlığı düzeyi artırarak kendi sağlık sağlıkları konusunda olumlu sağlık çıktıları elde edilebilir. Böylelikle rolmodel akademisyenlerin ve dolaylı da olsa toplumunsağlık düzeyinde olumlu ilerlemeler sağlanabilir.

Anahtar Kelime:

THE RELATIONSHIP OF HEALTH LITERACY LEVEL WITH POSITIVE HEALTH BEHAVIORS IN ACADEMICIANS

Öz:

In individuals with sufficient health literacy levels, more use of preventive health care and positive health behavior characteristics are observed. This study was conducted to determine the relationship between health literacy level and positive health behaviors in academicians. This descriptive and cross-sectional study was conducted on 690 academicians with “European Health Literacy Scale Turkish Version” (HLS-TR). 28.8% of academicians have sufficient level of health literacy level. The sufficient health literacy level is highly positive health behaviors such as non-smoking, non-alcohol consumption, normal weight, adequate physical activity and adequate fluid consumption. Among the academicians with sufficient level of health literacy the rate of applying preventive health services such as mammography, Pap smear test, osteoporosis screening, breast selfexam and testicular self-exam is high. The rate of awareness of national health campaigns is also high among those academicians with sufficient literacy in the subdimension of promoting help (p <0.05). Among the academicians with sufficient level of literacy in the subdimension of prevention against disease, the rate of consulting a physician for check-up purposes has been higher than ever in the last 12 months (p <0.05). By increasing the level of health literacy in academicians, positive health outcomes can be obtained about their health. Thus, positive progress can be made in the role model of academicians and, by extension, in the health of society.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

1. Nielsen-Bohlman L, Panzer MA, Kindig DA. Health Literacy: A Prescription to End Confusion. Institute of Medicine, The National Academies Press, Washington, 2004: 20-65.
2. Sorensen K, Van den Broucke S, Fullam J, et al. Health literacy and public health: A systematic review and integration of definitions and models. BMC Public Health 2012; 12(80): 1-13.
3. Scott TL, Gazmararian JA, Williams MV, Baker DW. Health literacy and preventive health care use among Medicare enrollees in a managed care organization. Med Care 2002; 40(5): 395-404.
4. Bennett CL, Ferreira MR, Davis TC, et al. Relation between literacy, race, and stage of presentation among low income patients with prostate cancer. J Clin Oncol 1998; 16:3101-3104.
5. Gazmararian JA,Williams MV, Peel J, Baker DW. Health literacy and knowledge of chronic disease. Patient Educ Couns 2003; 51:267-275.
6. Kalichman SC, Ramachandran B, Catz S. Adherence to combination antiretroviral therapies in HIV patients of low health literacy. J Gen Intern Med 1999; 14:267-273.
7. Schillinger D, Grumbach K, Piette J, et al. Association of health literacy with diabetes outcomes. JAMA 2002; 288(4): 475-482.
8. Weiss BD, Palmer R. Relationship between health care costs and very low literacy skills in a medically needy and indigent Medicaid population. J Am Board Fam Pract 2004; 17:44-47.
9. Baker DW, Wolf MS, Feinglass J, et al. Health literacy and mortality among elderly persons. Arch Intern Med 2007; 167(14): 1503-1509.
10. U.S. Department of Health and Human Services. Healthy People 2010: Understanding and Improving Health. http://www.healthypeople.gov/2010 (04.10.2016).
11. World Health Organization: Global status report on noncommunicable diseases 2010. (http:// www.who.int/about/licensing/copyright_form/en/ index.html). WHO Press; 2011.
12. Cho YI, Lee SYD, Arozullah MA, Crittenden KS. Effects of health literacy on health status and health care utilization amongst elderly. Soc Sci Med 2008; 66:1809-1816
13. Dennis S, Williams A, Taggart J, et al. Which providers can bridge the Health Literacy Gap in lifestyle risk factor modification education: a systematic review and narrative synthesis. BMC Fam Pract 2012; 13: 44
14. Durusu-Tanrıöver M, Yıldırım HH, Demiray-Ready FN, Çakır B ve Akalın HE (2014). Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Araştırması, Birinci Baskı, Sağlık-Sen Yayınları, Ankara.
15. Okyay P, Abacıgil F. Sağlık Bakanlığı, "Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçekleri Güvenirlik ve Geçerlilik Çalışması." Yayın no:1025, Ankara, 2016: 21-62
16. Diet, nutrition and the prevention of chronic diseases: report of a joint WHO/FAO expert consultation. WHO technical report series; 916. WHO Library Cataloguing-in-Publication Data, WHO, Geneva, 2003: p 13-81.
17. Pelikan JM, Röthlın F, Ganahl K. HLS-EU CONSORTIUM (2012): Comparative Report of Health Literacy in Eight EU Member States. The European Health Literacy Survey HLS-EU, Online Publication: http://www.health-literacy.eu
18. Tokuda Y, Doba N, Butler JP, Paasche-Orlow MK. Health literacy and physical and psychological wellbeing in Japanese adults. Patient Educ Couns 2009; 75: 411-417.
19. Yılmazel G, Cetinkaya F. Health literacy among schoolteachers in Çorum, Turkey. EMHJ 2015; 21 (8): 598-605
20. İkinci S, Eser S, Piyal B, ve ark. Sağlık ön lisans programı öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı durumu (Ankara Üniversitesi Örneği), 15.Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı, Uludağ Üniversitesi, Bursa, 2 -6 Ekim 2012; ss 674-676.
21. Wolf MS, Gazmararian JA, Baker DW. Health literacy and health risk behaviors among older adults. Am J Prev Med 2007; 32(1): 19-24.
22. World Health Organization. Closing the gap in a generation. Health equity through action on the social determinants of health. Commission on Social Determinants of Health Final Report, WHO Press, Geneva, 2008: p 1-5.
23. Lindau ST, Tomori C, Lyons T, et al. The association of health literacy with cervical cancer prevention knowledge and health behaviors in a multiethnic cohort of women. Am J Obstet Gynecol 2002; 186 (5): 938-943.
24. Davis TC, Arnold C, Berkel HJ, et al. Knowledge and attitude on screening mammography among lowliterate, low-income women, Cancer 1996; 78(9): 1912-1920.
25. Davis TC, Williams MV, Marin E, Parker RM, Glass J. Health literacy and cancer communication. Cancer J Clin 2002; 52(3):134-149.
26. Baker DW, Gazmararian JA, Williams MV, et al. Functional health literacy and the risk of hospital admission among Medicare managed care enrollees. Am J Public Health 2002; 92(8): 1278-1283.

APA	Doğan M, ÇETİNKAYA F (2019). AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. , 135 - 141.
Chicago	Doğan Mehmet,ÇETİNKAYA Fevziye AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. (2019): 135 - 141.
MLA	Doğan Mehmet,ÇETİNKAYA Fevziye AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. , 2019, ss.135 - 141.
AMA	Doğan M,ÇETİNKAYA F AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. . 2019; 135 - 141.
Vancouver	Doğan M,ÇETİNKAYA F AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. . 2019; 135 - 141.
IEEE	Doğan M,ÇETİNKAYA F "AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ." , ss.135 - 141, 2019.
ISNAD	Doğan, Mehmet - ÇETİNKAYA, Fevziye. "AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ". (2019), 135-141.

APA	Doğan M, ÇETİNKAYA F (2019). AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. Sağlık Bilimleri Dergisi, 28(3), 135 - 141.
Chicago	Doğan Mehmet,ÇETİNKAYA Fevziye AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. Sağlık Bilimleri Dergisi 28, no.3 (2019): 135 - 141.
MLA	Doğan Mehmet,ÇETİNKAYA Fevziye AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. Sağlık Bilimleri Dergisi, vol.28, no.3, 2019, ss.135 - 141.
AMA	Doğan M,ÇETİNKAYA F AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 28(3): 135 - 141.
Vancouver	Doğan M,ÇETİNKAYA F AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2019; 28(3): 135 - 141.
IEEE	Doğan M,ÇETİNKAYA F "AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ." Sağlık Bilimleri Dergisi, 28, ss.135 - 141, 2019.
ISNAD	Doğan, Mehmet - ÇETİNKAYA, Fevziye. "AKADEMİSYENLERDE SAĞLIK OKURYAZARLIĞI DÜZEYİNİN OLUMLU SAĞLIK DAVRANIŞLARIYLA İLİŞKİSİ". Sağlık Bilimleri Dergisi 28/3 (2019), 135-141.