Yıl: 1998 Cilt: 25 Sayı: 77 Sayfa Aralığı: 1 - 217 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi

Öz:
Bu çalışmada, Anadolu ve yakın çevresinde koordinatları 35°-42° K enlemi , 26-44° D boylamları arasında olmuş magnitüdü genelde M $geq$ 4.2 olan depremlerin odak mekanizma çözümleri yapılarak bu depremlerin tektonik birimlerle ilişkisi araştırılmaya çalışılmıştır. 1923 yılından sonra ülkemizde önemli derecede hasara ve can kaybına neden olan depremlerin, odak mekanizması çözümleri yapılmış olanları esas kaynaklarına inilerek derlenmiş ve tablolar halinde verilmiştir. Bu çalışmada genelde daha önce çözümü yapılmamış, 1994 yılı sonuna kadar olan ve özellikle ülkemizde hissedilmiş depremlerin tümü, kataloglardan incelenerek, yeterli veri birikimine salüp olanları bulunmuş, bazı depremlerin orjinal kayıtlan temin edilerek ilk hareket yönleri okunmuştur. Bu depremlerin mekanizma çözümleri P dalgalarının ilk hareket yönleri kullanılarak yapılmıştır. 1994 yılma kadar toplam 98 deprem incelenmiş, bu depremlere ait odak mekanizması parametreleri bulunmuş ve tablolar halinde verilmiştir. Aynı zamanda tüm bu depremlere ait makrosismik bilgiler de ilk defa bu çalışmada derlenerek verilmiştir. Anadolu ve yalan çevresinde bugüne kadar odak mekanizması çözümleri yapılmış tüm depremler ile bu çalışmada odak mekanizması çözümleri yapılan depremlerin odak mekanizması diyagramları, Anadolu'nun tektonik birimleri ile birlikte çizilerek verilmiştir. Bu çalışmada çözümü yapılan hissedilen ve tahripkar depremlerin deprem parametreleri ve makrosismik bilgileri bir el kitabı (handbook) oluşturacak şekilde düzenlenmiştir. Anadolu'da diri ve olası diri fay sistemleri ile deprem aktivitesinin ilişkileri araşünlmış, yapılan odak mekanizması çözümleri ile de Anadolu'nun depremselliğine yaklaşım getirilmeye çalışılmıştır. Kuzeybatı Anadolu ve Marmara Denizinde yapılan çözümlerde eğim atımh ve yanal atımlı fayların birlikte bölgede görüldüğü gözlenmiştir. Batı Anadolu'da incelenen depremlerin odak mekanizmaları, Batı Anadolu'nun güncel tektoniğinde hakim hareketlerin normal faylanma, doğrultu atımh ve doğrultu atım bileşenli normal faylanmalar olduğunu göstermiştir. Normal faylar çoğunlukta olmakla beraber doğrultu atımh faylanmalar, oblik faylanmalar ve ters faylanmalar da gözlenmiştir. Bölgenin tektonik oluşumu ve jeolojik yapılar, büyük ölçüde bölgedeki açılma rejimi ile ilgili olmaktadır. Kuzey Anadolu Fayı'nın doğu kesimi ve Kuzey Doğu Anadolu Fayı bölgesinde özellikle eğim atımlı ve, doğrultu atımh faylar bir arada görülmektedir. Bölgede sıkışma, genişleme ve doğrultu atımlı hareketlerin neden olduğu aktif bir deformasyon görülmektedir. Güneydoğu Anadolu Bindirme kuşağı (GABK) bölgesi civarında yapılan odak mekanizması çözümlerinde, özellikle Van civarında, İrak'ta ve GABK'nın kuzeyinde açılma bölgesinde doğrultu atım bileşeni olan normal faylanmalar bulunmuştur. Doğu Anadolu Fay zonunda da yapılan fay düzlemleri çözümleri çok karmaşık özellik göstermektedir. Doğu Anadolu'da, yatay ve düşey yönlü hareketlerin karıştığı karmaşık bir depremselliğin olduğu görülmektedir. Güneybatı Anadolu'da ve Oniki adalar bölgesinde fay düzlemi çözümlerinin çeşitliliği, bölgede çok kanşık defonnasyonlann egemen olduğunu göstermektedir. Oniki adalar bölgesinde ve Anadolu kıyılarında yapılan çözümlerde çoğunlukla ters faylanmalar bulunmuştur. Yapılan çalışma sonucu, tüm Anadolu'nun sismik bakımdan aktif olduğunu ve biriken yamulma enerjisinin, önemli bir bölümünün faylanma ile açığa çıktığını göstermektedir. Son yıllarda özellikle İzmir-Karaburun, Göller bölgesi, Denizli, Muğla- Yerkesik civarlannda deprem aktivitesinin yoğun' olduğu ve bu bölgelerdeki diri faylann aktiviteye kaynak teşkil ettiği gözlenmiştir. Batı Anadolu'daki aktiviteye neden olan diri faylann KD-GB ve KB-GD gidişli oldukları görülmüştür. Deprem odak mekanizmaları çözümleri; Anadolu'da birbirine bağlı karmaşık tektonik hareketlerin ve deformasyonların hüküm sürdüğüne işaret etmektedir.
Anahtar Kelime:

-

Öz:
In this study, the focal mechanism of the earthquakes $(Mgeq:4.2)$, felt in Anatolia and the surrounding regions, having boundaries of latitude 35°-42°N and longitude26-44° E were determined and their seismotectonic implications were discussed. The investigated area spatially covers all the Anatolia and its vicinity, temporally it goes as back as to 1923, only moderate and destructive earthquakes for which focal mechanism studies were done by various investigators were inclusively compiled and tabled accordingly. The focal mechanisms parameters of these events given in the tables are as they appear in their original references. The first motion data of the recent events by the end ef 1994 were obtained either from the seismological bulletins or from the original records. The focal mechanisms were determined using first motion polarity of the P waves. As a whole, focal mechanisms parameters of 98 earthquakes occurred until the end of 1994 are determined and the results are also given in tables. In addition, the macroseismic informations of the relevant events which are nowhere else available are compiled and given. Another innovation coming with this study is that the available focal mechanisms of the earthquakes, occurred in Anatolia and its vicinity are shown on a seismotectonic map with a focal sphere. Having given the focal mechanism parameters, the macroseismic information makes the study a handbook of the recent moderate and damaging earthquakes. The focal mechanism of the events done by other investigators as well as the mechanism obtained in this study are shown on a map and their seismotectonic implications were discussed. The relationship between the active faults and the seismicity as well as the relationship between the focal mechanism solutions and the seismicity in Anatolia were tried to be explained. Mechanism solutions having both dip-slip and strike-slip components were found in the same region, in Northwest Anatolia and in Marmara Sea. The focal mechanism of the earthquakes taking place in West Anatolia are in good agreement with the present tectonic regime in the region, indicating normal faulting, strike-slip faulting and normal faulting with strike-slip components. Although the normal faultings are dominant, reverse and oblique faulting results were also obtained. The tectonic evolution and the geological features are mainly, and effectively originated from the extensional regime of the region. Dip-slip and strike-slip faultings are seen together in the eastern part of the NAFZ and NEAFZ. That is to say, the region undergoes deformation caused by compressional, extensional and strike-slip movements. The appearances of mechanisms of the events taking place in the Southeast Anatolian Thrust Zone (SATZ), especially, at the vicinity of SATZ, at the northern vicinity of Van, at northern parts of Iraq and at the extensional zone of the northern immediate parts of SATZ normal faulting with strike-slip components were deduced. The focal mechanisms of the events taking place along the EAFZ have complex features. Seismic activity complicated by horizontal and vertical movements are found in East Anatolia. Variety of mechanism solutions for SW Anatolia and Dodecanese Islands region indicates that very complex deformations are dominant in the region. After mechanism solutions made SW Anatolia coast and Dodecanese Islands region dominant reverse faulting mechanisms are found. This study shows that all the Anatolia is seismically active, implying the accumulated strain energy is released by faulting rather than internal deformation. Recently, a high seismic activities are observed at İzmir-Karaburun, Lakes region, and in Denizli-Muğla-Yerkesik region. Thus it seen that the active faults that are responsible from the seismic activity of Western Anatolia are NE-SW and NW-SE strikes. The focal mechanism solutions shows that Anatolia is subject to complex tectonic movements and deformations.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA KALAFAT D (1998). Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. , 1 - 217.
Chicago KALAFAT Doğan Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. (1998): 1 - 217.
MLA KALAFAT Doğan Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. , 1998, ss.1 - 217.
AMA KALAFAT D Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. . 1998; 1 - 217.
Vancouver KALAFAT D Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. . 1998; 1 - 217.
IEEE KALAFAT D "Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi." , ss.1 - 217, 1998.
ISNAD KALAFAT, Doğan. "Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi". (1998), 1-217.
APA KALAFAT D (1998). Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. Deprem Araştırma Bülteni, 25(77), 1 - 217.
Chicago KALAFAT Doğan Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. Deprem Araştırma Bülteni 25, no.77 (1998): 1 - 217.
MLA KALAFAT Doğan Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. Deprem Araştırma Bülteni, vol.25, no.77, 1998, ss.1 - 217.
AMA KALAFAT D Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. Deprem Araştırma Bülteni. 1998; 25(77): 1 - 217.
Vancouver KALAFAT D Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi. Deprem Araştırma Bülteni. 1998; 25(77): 1 - 217.
IEEE KALAFAT D "Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi." Deprem Araştırma Bülteni, 25, ss.1 - 217, 1998.
ISNAD KALAFAT, Doğan. "Anadolunun tektonik yapıların deprem makanizmaları açısından irdelenmesi". Deprem Araştırma Bülteni 25/77 (1998), 1-217.