Yıl: 1998 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 145 - 165 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 29-07-2022

Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey

Öz:
Üst Kretase-Paleojen yaşlı birçok alkali plüton, Orta Anadolu bölgesindeki kabuksal metamorfitlere, pre-Maestrihtiyen yerleşim yaşlı ofiyolitik melanja ve Kretase-Alt Tersiyer yaşlı birimlere sokulum yapmaktadır. Bu plütonlar, çarpışma sonrası Orta Anadolu Granitoyidleri içerisinde önemli bir birlik oluştururlar. Dumluca, Murmana, Karakeban, Kösedağ, Hasançelebi, Karaçayır ve Davulalan plütonları bu alkali plütonik birliğin doğu kesimini; Eğrialan, Baranadağ, Hamit, Çamsan, Durmuşlu ve Bayındır plütonları ise batı kesimini oluşturmaktadır. Bu plütonlar, başlıca, silis bakımından aşırı doygun alkalin karakterli siyenitik-monzonitik ve silis bakımından tüketilmiş alkalin karakterli siyenitik bileşimli kayaçlardan oluşmaktadır. Bununla birlikte Dumluca, Murmana ve Karakeban plütonları silis bakımından tüketilmiş alkalin karakterli mafik kayaçları da içerirler. Bu alkali mafik kayaçların, bu plütonlardaki felsik alkali kayaçları oluşturan magmanın ilk fraksiyonlanma ürünlerinden ziyade, farklı bir magmadan itibaren meydana gelmiş oldukları sonucuna varılmıştır. Çarpışma sonrası Orta Anadolu alkali magmatik birliğini meydana getiren plütonlar mineralojik-kimyasal karakteristikler, yan kayaç, silisçe doygunluk ve birlik oluşturdukları maden yatakları/cevherleşmeler bakımından çeşitli alt gruplara ayrılırlar. Bu alt gruplara ayrılma özelliğinin, mantodan türemiş bir magma kaynağının katılaşması sırasında etkin olan ve böylece bileşimin değişimine neden olan bazı katılaşma süreçleriyle meydana gelebileceği gibi; manto malzemesinin, su bakımından fakir ortamlarda, değişik tip ve derecelerde kısmi erimeye uğraması sonucu oluşan değişik alkali magma getirimlerinden de kaynaklanabileceği düşünülmektedir. Farklı magma getirimleri düşüncesi, bu kayaçların özellikle LIL bakımından zengin olması ve F cevherleşmesi içermesi bakımından daha uygun görülmektedir. Orta Anadolu alkali plütonları ana ve eser element jeokimyası verilerine göre belirgin bir şekilde "geç orojenik", "levha içi" ve "çarpışma sonrası" karakteristikleri gösterirler. Mineralojik-kimyasal veriler, bölgesel jeolojik konum ile birlikte değerlendirildiğinde, çarpışma sonrası Orta Anadolu alkali plütonlarının oluşumu için şöyle bir jeodinamik evrim modeli ileri sürülebilir: Bu plütonizmanın magma kaynağı, Neo-Tetis'in kuzey kolunun, kuzeye doğru dalma-batmaya uğramasıyla meydana gelen sütur zonu boyunca gelişen Anatolid-Pontid çarpışmasına bağlı kabuk kalınlaşmasından hemen sonra gelişen çarpışma sonrası gerilme rejimi altındaki litosferik incelme sırasında, Anatolidlerin pasif kenarında yükselmiş bulunan manto malzemesinin adiyabatik dekompresyon mekanizması ile kısmi erimeye uğraması sonucu meydana, gelmiş olabilir.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
APA BOZTUĞ D (1998). Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. , 145 - 165.
Chicago BOZTUĞ Durmuş Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. (1998): 145 - 165.
MLA BOZTUĞ Durmuş Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. , 1998, ss.145 - 165.
AMA BOZTUĞ D Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. . 1998; 145 - 165.
Vancouver BOZTUĞ D Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. . 1998; 145 - 165.
IEEE BOZTUĞ D "Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey." , ss.145 - 165, 1998.
ISNAD BOZTUĞ, Durmuş. "Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey". (1998), 145-165.
APA BOZTUĞ D (1998). Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, 7(3), 145 - 165.
Chicago BOZTUĞ Durmuş Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences 7, no.3 (1998): 145 - 165.
MLA BOZTUĞ Durmuş Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences, vol.7, no.3, 1998, ss.145 - 165.
AMA BOZTUĞ D Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences. 1998; 7(3): 145 - 165.
Vancouver BOZTUĞ D Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey. Turkish Journal of Earth Sciences. 1998; 7(3): 145 - 165.
IEEE BOZTUĞ D "Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey." Turkish Journal of Earth Sciences, 7, ss.145 - 165, 1998.
ISNAD BOZTUĞ, Durmuş. "Post-collisional Central Anatolian alkaline plutonism, Turkey". Turkish Journal of Earth Sciences 7/3 (1998), 145-165.