Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)

TATAR, Sibel; BOZTUĞ, Durmuş

Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)

Sibel TATAR, (Cumhuriyet Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Jeoloji Mühendisliği Bölümü, Sivas, Türkiye)

Durmuş BOZTUĞ (Girilmedi)

Turkish Journal of Earth Sciences

0 0

Yıl: 1998 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 215 - 230 Metin Dili: İngilizce İndeks Tarihi: 29-07-2022

Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)

Öz:

Yozgat batoliti, Anatolid-Pontid çarpışma sisteminin pasif kenarında yer almaktadır. Bu batolit S-tipi, çarpışmayla eş zamanlı iki-mikalı granitler; l-tipi, çarpışma sonrası, kalkalkalin, monzonitik birlik ve M-tipi, çarpışma sonrası, toleyitik mafik magmayı karakterize eden gabroyik / diyoritik birlikten oluşmaktadır. Bu birliklerden monzonitik birlik, kendi arasında haritalanabilir beş alt birime ayrılabilmektedir. Bunlar Cankılı monzogabro/monzodiyoriti, Akçakoyunlu kuvars monzodiyoriti, Adatepe kuvars monzoniti, Yassıağıl monzograniti ve Karakaya monzogranitidir. Bu alt birimlerden Karakaya monzograniti hariç, diğerlerinin tümü K-feldispat megakristalleri içermektedir. Bu beş alt birim, hem arazi, hem de mineralojik-petrografik ve jeokimyasal karakteristikleri bakımından fraksiyonel kristalleşme (FC) ve magma mingling/mixing süreçlerinin iyi korunmuş kanıtlarını gösterirler. Bunlardan FC süreci, içten dışa doğru gelişmeyi karakterize edecek şekilde olup; Cankılı birimi batolitin en iç, Karakaya birimi ise en dış kesiminde yüzeylenmektedir. FC süreciyle ilk önce oluşan Cankılı monzogabro/monzodiyoritinin mafik mineral topluluğu klinopiroksen + amfibol (hornblend + hastingsit) + biyotitten oluşurken; Cankılı'dan hemen sonra katılaşan Akçakoyunlu ve Adatepe birimlerinin mafik mineralleri ise amfibol (hornblend + hastingsit) + klinopiroksen + biyotitten oluşmaktadır. İlerleyen FC sürecine bağlı olarak gelişen Yassıağıl ve Karakaya monzogranitlerinin mafik mineral toplulukları ise, sırasıyla, amfibol (hornblend + hastingsit) + biyotit ± klinopiroksen ve biyotit + amfibol (hornblende + hastingsit) ± klinopiroksen minerallerinden oluşmaktadır. Ana element oksit bileşenlerinden tFe2O3, MnO, MgO, CaO, Ti02 ve P205 değerleri artan silis İçeriğine bağlı olarak düşme; K2O içeriği ise artma göstermektedir. Artan silis içeriğine bağlı olarak, eser elementlerden Co, Cu, Zn, Rb ve Ga mükemmel; buna karşılık Cr, Pb, Nb, Y, Zr ve Th elementleri ise zayıf FC trendi sergilemektedir. Sr ve Ba elementlerinin silise göre değişimi Cankılı'dan Karakaya'ya doğru : mükemmel bir FC trendi tanımlamakla birlikte, özellikle Cankılı birimine ait bazı kayaç örneklerindeki feldispat minerallerinin alterasyonu ile belirginleşen Sr ve Ba mobilizasyonlan bu trende uyumsuzluk gösterebilmektedir. FC sürecinin en güvenilir jeokimyasal göstergeleri ise K/Rb-Rb, K/Ba-Ba ve K/Rb-K/Ba variogramlarıdır. Arazide görülen mikrogranüler dokulu mafik magmatik enklavlar (MME), eş yaşlı mafik ve felsik magmaların heterojen karışımını gösteren magma mingling sürecinin; antirapakivi, poikilitik/oikokristik feldispat, iri plajiyoklazlar içerisindeki küçük plajiyoklaz lataları, çivi başlarına benzer zonlar ile erime/çözünme dokuları olarak tanımlanan bazı mikroskopik özellikler ise bu magmaların homojen karışımını gösteren magma mixing sürecinin kanıtları olarak değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Barbarin, B. and Didier, J., 1992, Genesis and evolution of maficmicrogranular enclaves through various types of interaction betweencoexisting felsic and mafic magmas. Transactions of the Royal Society ofEdinburgh: Earth Sciences, 83, 145-153.
Bingöl, E., 1989, 1/2.000.000 ölçekli Türkiye Jeoloji Haritası. MTAYayını, Ankara.
Boztuğ, D., 1994-1995, Kırşehir bloğundaki Yozgat batoliti doğukesiminin (Sorgun güneyi) petrografisi, ana element jeokimyası vepetrojenezi. İstanbul Üniversitesi, Yerbilimleri, 9, 1-2, 1-20.
Boztuğ, D., Yılmaz, S. and Kesgin, Y., 1994, İç-doğu Anadolu alkalinprovensindeki Kösedağ plütonu (Suşehri-KD Sivas) doğu kesimininpetrografisi ve petrojenezi. Türkiye Jeol. Kur. Bült. 37, 2, 1–14.
Chappel, B.W. and White, A.J.R., 1974, Two contrasting granite types:Pasific Geol., 8, 173-174.
Debon F. and Le Fort, P., 1983, A chemical-mineralogical classification ofcommon plutonic rocks and associations. Transactions of the RoyalSociety of Edinburg: Earth Sciences, 73, 135-149.
Didier, J. and Barbarin, B., 1991, Enclaves and Granite Petrology:Devolopments in Petrology 13, Elsevier, 625 pp. Amsterdam.
Ekici, T., 1997, Yozgat Batoliti Yozgat Güneyi Kesiminin Petrolojisi. C.Ü.Fen Bilimleri Ensititüsü Yüksek Lisans Tezi, (yayınlanmamış) 75 s., 1ek.
Ekici, T. and Boztuğ, D., 1997, Anatolid-Pontid Çarpışma SistemininPasif Kenarında Yer Alan Yozgat Batolitinde Syn-COLG ve Post-COLGGranitoyid Birlikteliği. Çukurova Üniversitesi’nde Jeoloji MühendisliğiEğitiminin 20. Yılı Sempozyumu, Bildiri özleri, S. 217, Adana.
Ekici, T., Boztuğ, D., Tatar, S. and Otlu, N., 1997, The coexistency of thesyn-COLG and Post-COLG Granitoids in the Yozgat Batholith from thePassive Margin of the Anatolide-Pontide Collision. European Union of Geosciences (EUG-9), Abstracts, P. 503, Strasbourg–France.
Erler, A., Akıman, O., Unan, C., Dalkılıç, F., Dalkılıç, B., Geven, A. andÖnen, P., 1991, Kaman (Kırşehir) ve Yozgat yörelerinde Kırşehir Masifimagmatik kayaçlarının petrolojisi ve jeokimyası. Doğa - Tr. J. of Engineering and Environmental Sci., 15, 76-100.
Erler, A. and Bayhan, H., 1995, Orta Anadolu Granitoidleri’nin geneldeğerlendirilmesi ve sorunları. Yerbilimleri 17, 49-67.
Erler, A. and Göncüoğlu, M.C., 1996, Geologic and tectonic setting ofthe Yozgat batholith, Northern Central Anatolian Crystalline Complex,Turkey. International Geology Review, 38, 8, 714-726.
Fernandez, A.N. and Barbarin, B. 1991, Relative rhology of coeval maficand felsic magmas: Nature of resulting interaction processes. Shape andmineral fabrics of mafic microgranular enclaves. In: Didier, J. andBarbarin, B.(eds), Enclaves and Granite Petrology: Developments inPetrology, Elsevier, 13, 263-275.
Govindaraju, K., 1989, 1989 Compilation of working values and sampledescription for 272 geostandards.Geostandards Newsletter, 13, 1-113.
Göncüoğlu, M.C. and Türeli, T.K., 1994, Alpine collisional-typegranitoids from Western Central Anatolian Crystalline Complex, Turkey.Jour. of Kocaeli Univ., Earth Sci., 1, 39–46.
Hibbard, M. J., 1991, Textural anatomy of twelve magma mixedgranitoid systems. In: Didier, J. and Barbarin, B (eds.), Enclaves andGranite Petrology, Development in Petrology, 1Elsevier, 13, 431-444.
Irvine, T. N. and Baragar, W. R. A., 1971, A guide to the chemicalclassification of common volcanic rocks. Can. Jour. Earth. Sci., 8, 523-548 . İlbeyli, N. and Pearce, J., 1997, Petrogenesis of the collision - relatedCentral Anatolian Granitoids, Turkey. European Union of Geosciences(EUG) 9, P. 502, Strasbourg–France.
Jakes, P. and White, A. R. J., 1970, K/Rb ratios of rocks from Islandsarcs. Geochim. et Cosmochim. Acta, 34, 849-856.
Jakes, P. and White, A. R. J., 1972, Major and trace element abundancesin volcanic rocksand orogenic areas. Bull. Geol. Soc. Am., 83, 29-40.
Ketin, İ., 1955, Yozgat Bölgesinin Jeolojisi ve Orta Anadolu MasifininTektonik Durumu. Türkiye Jeol. Kur. Bült. I, 12–27.
Mason, B. and Moore, C. B., 1982, Principles of Geochemistry, JohnWiley and Soons, 344 pp. New York . Mc Charty, T. S. and Hasty, R. A., 1976, Trace element distributionpatterns and their relation to crystallization of granitic melts. Geochim.Cosmochim. Acta, 40, 1351-1358.
Pitcher, W.S., 1993, The Nature and origin of Granite. Chapman andHall, 321 pp.
Tatar, S., 1997, Yozgat Batoliti Şefaatli Kuzey Kesiminin (Güney Yozgat)Petrolojik İncelenmesi. C.Ü. Fen Bilimleri Ensititüsü Yüksek Lisans Tezi,(yayınlanmamış) 94 s.
Tatar, S. and Boztuğ, D., 1997, Yozgat Batoliti GB Kesiminde (Şefaatli-Yerköy arası) FC ve Magma Mingling/Mixing Süreçlerinin Kanıtları.Çukurova Üniversitesi’ nde Jeoloji Mühendisliği Eğitiminin 20. YılıSempozyumu, Bildiri özleri, S. 215, Adana.
Tatar, S. and Boztuğ, D., Ekici., T. and Otlu, N., 1997, Outward fractionalcrystallization and magma mingling/mixing processes in the SW part ofthe Yozgat Batholith, Central Anatolia, Turkey. European Union ofGeosciences (EUG-9), P. 460, Strasbourg–France.
Vernon, R. H., 1986, K-feldspar megacrysts in granites Phenocrysts, notporphyroblasts. Earth-Sci.Rev., 23,1-63.
White, A. J. and Chappel, B.W., 1988, Some supracrustal (S-type)granites of the Lachlan Folt Belt. Transactions of the Royal SocietyEdinburgh: Earth Sciences, 79, 169-181.
Wilson, M., 1989, Igneous Petrogenesis, Unwin Hyman, 466 pp.Lon

APA	TATAR S, BOZTUĞ D (1998). Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). , 215 - 230.
Chicago	TATAR Sibel,BOZTUĞ Durmuş Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). (1998): 215 - 230.
MLA	TATAR Sibel,BOZTUĞ Durmuş Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). , 1998, ss.215 - 230.
AMA	TATAR S,BOZTUĞ D Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). . 1998; 215 - 230.
Vancouver	TATAR S,BOZTUĞ D Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). . 1998; 215 - 230.
IEEE	TATAR S,BOZTUĞ D "Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)." , ss.215 - 230, 1998.
ISNAD	TATAR, Sibel - BOZTUĞ, Durmuş. "Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)". (1998), 215-230.

APA	TATAR S, BOZTUĞ D (1998). Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences, 7(3), 215 - 230.
Chicago	TATAR Sibel,BOZTUĞ Durmuş Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences 7, no.3 (1998): 215 - 230.
MLA	TATAR Sibel,BOZTUĞ Durmuş Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences, vol.7, no.3, 1998, ss.215 - 230.
AMA	TATAR S,BOZTUĞ D Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences. 1998; 7(3): 215 - 230.
Vancouver	TATAR S,BOZTUĞ D Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat). Turkish Journal of Earth Sciences. 1998; 7(3): 215 - 230.
IEEE	TATAR S,BOZTUĞ D "Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)." Turkish Journal of Earth Sciences, 7, ss.215 - 230, 1998.
ISNAD	TATAR, Sibel - BOZTUĞ, Durmuş. "Fractional crystallization and magma mingling / mixing processes in the monzonitic association in the SW part of the composite Yozgat batholith (Şefaatli- Yerköy, SW Yozgat)". Turkish Journal of Earth Sciences 7/3 (1998), 215-230.