Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler

GÜNDOĞDU, Evren ATLIHAN; İLEM ÖZDEMİR, DERYA; ozgenc, emre; EKİNCİ, MELİHA; asikoglu, makbule

doi:10.5336/PHARMSCİ.2017-56434

Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler

Evren ATLIHAN GÜNDOĞDU, (Ege Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Radyofarmasi Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Emre ÖZGENÇ, (Ege Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Radyofarmasi Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Meliha EKİNCİ, (Ege Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Radyofarmasi Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Derya ÖZDEMİR, (Ege Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Radyofarmasi Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Makbule AŞIKOĞLU (Ege Üniversitesi, Eczacılık Fakültesi, Radyofarmasi Anabilim Dalı, İzmir, Türkiye)

Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi

228 27

Yıl: 2018 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 24 - 34 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434 İndeks Tarihi: 08-09-2020

Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler

Öz:

Radyofarmasötikler tanı veya tedavi amacıyla kullanılan, yapısında radyonüklid içeren aktifmoleküllerdir. Günümüzde reaktör, jeneratör veya siklotron kaynaklı radyoizotoplar kullanılarak üretilen, kanser dâhil olmak üzere bazı hastalıkların tedavisinde ve birçok hastalığın teşhisinde kullanılan 100’e yakın radyofarmasötik bulunmaktadır. Bir radyofarmasötik, radyonüklid ve farmasötik kısımolmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. Radyofarmasötiğin hazırlanması sırasında, görüntülenmesiistenen organ içinde lokalize olan veya organın fizyolojik fonksiyonuna katılan bir ilaç (farmasötikkısım) belirlenmektedir. Seçilen farmasötik kısım uygun bir radyonüklid ile bağlanarak işaretleme işlemi ile radyofarmasötik hazırlanmaktadır. Hazırlanan radyofarmasötiğin hastaya verilmesinden sonraradyonüklidten yayılan radyasyon dedektörlerle belirlenerek bilgisayar yardımı ile görüntüye dönüştürülmektedir. Radyonüklidin organizmadaki dağılımının görüntülenmesi ile anatomik, bu dağılımın zamana göre değişikliklerinin saptanması ile de fizyolojik bilgiler elde edilmektedir. Nükleer tıptaradyofarmasötiklerin %95’i tanı, %5’i tedavi amacıyla kullanılmaktadır. Tanı amaçlı kullanılan radyofarmasötikler gama ışını yayar iken, tedavide kullanılan radyofarmasötikler beta ışını yaymaktadırlar. Nükleer tıpta kullanılan radyonüklidlerin hepsi yapay olarak üretilmektedir. Günümüzde2.700’den fazla radyonüklid, siklotron, reaktör ve jeneratörlerde üretilmektedir. Nükleer tıpta kullanılan sintigrafik görüntüleme teknikleri; statik görüntüleme, dinamik görüntüleme, tüm vücut görüntüleme ve hibrid görüntülemedir. Nükleer tıpta kullanılan bu yöntemler dokularda meydana gelenfizyolojik değişikliklere dayandığından erken evrede özellikle kanser gibi hastalıkların teşhisine imkânvermektedir. Tümörün erken evrede, yani anatomik değişiklikler başlamadan fizyolojik düzeyde değişiklikler oluştuğu anda teşhis edilebilmesi kanserin yayılmasına fırsat kalmadan tedaviye başlanabilmesini, dolayısıyla tedavi başarısının önemli ölçüde artmasını sağlayabilmektedir. Bu tetkiklergüvenli ve ağrısızdır. Bu nedenle tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Anahtar Kelime:

Radiopharmaceuticals Used in Imaging and Treatment in Nuclear Medicine

Öz:

T Radiopharmaceuticals are active molecules which containing radionuclides in the structure and used for diagnosis or treatment. Today, there are nearly 100 radiopharmaceuticals. They were prepared by using reactors, generators, or cyclotron-derived radioisotopes and used in the treatment of certain diseases, including cancer, and in the diagnosis of many diseases. The radiopharmaceuticals consist of two parts, a radionuclide and a pharmaceutical part. During the preparation of the radiopharmaceutical, a drug (pharmaceutical part) localized in the organ desired to be imaged or participating in the physiological function of the organ is identified. The selected pharmaceutical part is labeled to a suitable radionuclide to prepare the radiopharmaceutical. After the radiopharmaceutical is given to the patient, radiation emitted from the radionuclide is detected with detectors and converted into an image with the aid of a computer. Anatomical and physiological information are obtained by visualizing the distribution of the radionuclide in the organism and by determining the changes of this distribution with respect to time. Radiopharmaceuticals are used to diagnose 95% of and 5% to treat in nuclear medicine. While radiopharmaceuticals used for diagnostic purposes emit gamma rays, the radiopharmaceuticals used in the treatment emit beta radiation. More than 2700 radionuclides are artificially produced by using cyclotron, reactors and generators. Scintigraphic imaging techniques used to static-dynamic imaging, whole body imaging, and hybrid imaging. These methods, which are used in nuclear medicine, are based on the physiological changes that occur in the tissues, allowing early diagnosis of diseases such as cancer in particular. Diagnosis of the tumor in the early stage, ie, at the beginning of the anatomical changes, at the physiological level, can lead to a significant increase in the success of the treatment, without the possibility of cancer spreading. These tests are safe and painless. For this reason, it is widely used all over the world.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Derleme Erişim Türü: Erişime Açık

1. Fahey FH, Goodking A, Treves ST, Grant FD. Nuclear medicine and radiation protection. J Radiol Nurs 2016;35(1):5-11.
2. Treves ST, Fahey FH. Dose optimization in pediatric nuclear medicine. Pediatric Nuclear Medicine and Molecular Imaging. 4th ed. New York: Springer; 2014. p.683-94.
3. Başağaoğlu I. [History of Cerrahpasa nuclear medicine branch]. Turkish J Nucl Med 1994;3(4):141-4.
4. Cutler CS, Lewis JS, Anderson CJ. Utilization of metabolic, transport and receptor-mediated processes to deliver agents for cancer diagnosis. Adv Drug Deliv Rev 1999;37(1-3):189- 211.
5. Bozkurt MF, Çermik TF, Sarı O, Çapa Kaya G, Sayit Bilgin E, Güngör F, et al. [Turning points in nuclear medicine historical journey in Turkey]. 27. Ulusal Nükleer Nuclear Medicine Seminars 2015;1(Suppl).
6. Akın A. [Ankara University Faculty of Medicine Nuclear Medicine Department of history]. Turkish J Nucl Med 1995;4(1):31-5.
7. Schommer JC, Brown LM, Sogol EM. Career pathway evaluation program. Pharmacist Profile Survey 2007;3(1):12-4.
8. Naki Sivri N, Özer Y. Radyonüklidik tedavi. Ecza Akademi Yayınları 2011;2(1):13- 21.
9. Lind P, Gallowitsch HJ. Nuclear medicine and oncology. Wien Med Wochenschr 2012; 162(19-20):405-6.
10. Higuchi T, Wester HJ, Schwaiger M. Imaging of angiogenesis in cardiology. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2007;34 Suppl 1: S9-19.
11. Henriksen G, Yousefi BH, Drzezga A, Wester HJ. Development and evaluation of compounds for imaging of beta-amyloid plaque by means of positron emission tomography. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2008;35 Suppl 1:75- 81.
12. Wagner HN. Nuclear medicine: what it is and what it does. In: Wagner HN Jr, Szabo Z, Buchanan JW, eds. Principles of Nuclear Medicine. 2nd ed. Philadelphia: WB Saunders; 1995. p.59-78.
13. Vallabhajosula S. Molecular imaging radiopharmaceuticals for PET and SPECT. Radiopharmaceuticals. 4. baskı. New York: Springer; 2009. p.133-49.
14. Beenen E, De Rou Van Zuidewijn DB. Patients blue on patent blue: an adverse reaction during four sentinel node procedures. Surg Oncol 2005;14(4):151-4.
15. Turkmen C. [Basic principles in nuclear medicine imaging methods]. Adalet I, Mudun A, Ünal SN, Turkmen C, editörler. Nükleer Tıp. 1. baskı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları; 2012. p.1-12.
16. Sharp PF, Goatman KA. Cardiology. In: Fishman MC, Hoffman AR, Klausner RD, Thaler MS, eds. Medicine. 3rd ed. London: Springer; 2004. p.1-20.
17. Digenisa GA, Sandefera EP, Pagea RC, Dollb WJ. Gamma scintigraphy: an evolving technology in pharmaceutical formulation nuclear medicine imaging. Pharm Sci Technol Today 1998;1(3):100-8.
18. Khalil MM. Basic Positron Emission Tomography (PET): Basic Principles. Science of Nuclear Medicine. Khalil MM, ed. 8. baskı. Berlin: Springer Verlag; 2008. p.179-217.
19. International Atomic Energy Agency Human Health Series. Quality assurance for PET and PET/CT systems. In: El Fakhri G, Fulton R, Gray JE, Marengo M, Zimmerman B, Dondi M, et al; eds. Facts about the IAEA. 1st ed. Vienna: Division of Public Information, International Atomic Energy Agency; 2009. p.27-39.
20. Demir M. [The physics of positron emission tomograhy]. Toraks Derg 2015;146-53.
21. Westerterp M, Pruim J, Oyen W, Hoekstra O, Paans A, Visser E, et al. Quantifcation of FDG PET studies using standardised uptake values in multi-centre trials: effects of image reconstruction, resolution and ROI definition parameters. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2007;34(3):392-404.
22. Vandenberghe S, D’Asseler Y, Van de Walle R, Kauppinen T, Koole M, Bouwens L, et al. Iterative reconstruction algorithms in nuclear medicine. Comput Med Imaging Graph 2001;25(2):105-11.
23. Mariani G, Bruselli L, Kuwert T, Kim EE, Flotats A, Israel O, et al. A review on the clinical uses of SPECT/CT. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2010;37(10):1959-85.
24. Chowdhury FU, Scarsbrook AF. The role of hybrid SPECT-CT in oncology: current and emerging clinical applications. Clin Radiol 2008;63(3):241-51.
25. Lyra M, Ploussi A. Filtering in SPECT image reconstruction. Int J Biomed Imaging 2011;1- 14.
26. Smith NB, Webb A. Nuclear medicine: planar scintigraphy, SPECT and PET/CT. Introduction to Medical Imaging: Physics, Engineering and Clinical Applications. 1st ed. Cambridge: Cambridge University Press the Edinburgh Building; 2011. p.89-139.
27. Saha GB. Production of radionuclides. Fundamentals of Nuclear Pharmacy. 6th ed. New York: Springer; 2010. p.49-66.
28. Food and Drug Administration (FDA). Guidance for Industry. Compounding and Repackaging of Radiopharmaceuticals by State-Licensed Nuclear Pharmacies and Federal Facilities. Rockville, MD 20852; 2016. p.10.
29. UK Radiopharmacy Group. Quality assurance of radiopharmaceuticals. Report of a joint working party: the UK Radiopharmacy Group and the NHS Pharmaceutical Quality Control Committee. Nucl Med Commun 2001;22(8): 909-16.
30. Aşıkoğlu M. [Radiopharmaceuticals]. Gürsoy AZ, editör. Farmasötik Teknoloji-Temel Konular ve Dozaj Şekilleri. Kontrollü Salım Sistemleri Derneği. 1. baskı. İstanbul: Piksel Bilişim Matbaacılık; 2004. p.355-65.
31. Gijs M, Aerts A, Impens N, Baatout S, Luxen A. Aptamers as radiopharmaceuticals for nuclear imaging and therapy. Nucl Med Biol 2016;43(4):253-71.
32. Jacobson MS, Steichen RA, Peller PJ. PET radiochemistry and radiopharmacy. In: Peller P, Subramaniam R, Guermazi A, eds. PET-CT and PET-MRI in Oncology: A Practical Guide. Medical Radiology. Diagnostic Imaging. 1st ed. Berlin: Springer Verlag Heidelberg; 2012. p.19-25.
33. Saha GB, Macintyre WJ, Go RT. Cyclotrons and positron emisson tomography radiopharmaceuticals for clinical imaging. Semin Nucl Med 1992;22(3):150-61.
34. Rob TL, Ametamey SM. PET chemistry: an introduction. In: Khalil MM, ed. Basic Sciences of Nuclear Medicine. 1. baskı. Berlin: Springer; 2007. p.65-91.
35. Reubi JC, Schär JC, Waser B, Wenger S, Heppeler A, Schmitt JS, et al. Afinity profiles for human somatostatin receptor subtypes SST1-SST5 of somatostatin radiotacers selected for scintigraphic and radiotherapeutic use. Eur J Nucl Med 2000;27(3):273-82.
36. Özkan E, Soydal Ç. Teranostics in neuroendocrine tumors. Nucl Med Semin 2015;1:103- 8.
37. Afshar-Oromieh A, Zechmann CM, Malcher A, Eder M, Eisenhut M, Linhart HG, et al. Comparison of PET imaging with a 68Ga-labelled PSMA ligand and 18F-choline-based PET/CT for the diagnosis of recurrent prostate cancer. Eur J Nucl Med Mol Imaging 2014;41(1):11- 20.
38. International Atomic Energy Agnency (IAEA). Clinical Applications of SPECT/CT: New Hybrid Nuclear Medicine Imaging System. IAEATECDOC-1597. Vienna: IAEA; 2008.
39. Keidar Z, Israel O, Krausz Y. SPECT/CT in tumor imaging: technical aspects and clinical applications. Semin Nucl Med 2003;33(3):205- 18.
40. Palestro CJ, Brown ML, Forstrom LA, JMcAfee JG, Royal HD, Schauwecker DS, et al. Society of nuclear medicine procedure guideline for 111In-leukocyte scintigraphy for suspected infection/inflammation. Soc Nucl Med 2005;3(1):1-6.
41. Kapucu LÖ, Akdemir ÜÖ. [Basic principles in radionuclide imaging: SPECT imaging]. Turkiye Klinikleri J Psychiatry 2003;4(1): 6-12.
42. Ballinger JR. Pitfalls and limitations of SPECT, PET, and therapeutic radiopharmaceuticals. Semin Nucl Med 2015;45(5):470-8.
43. Yeh R, Miloushev VZ, Ichise M. Positron emission tomography (PET) and single photon emission computed tomography (SPECT) imaging. Handbook of Neuro-Oncology Neuroimaging. 2nd ed. Academic Press; 2016. p.359-70.
44. Kumar M, Broline S, Amerinia R, Thamake S, Ranganathan D, Tworowska I, et al. Comparison of sensitivity of 68Ga-DOTATATE PET/CT and 111In-octreotide SPECT in somatostatin positive neuroendocrine tumors. J Nucl Med 2014;55(1):559.
45. Council of Europe. Radiopharmaceutical preparations. Volume 2. European Pharmacopoeia. Strassburg. EDQM. 9th ed. 2014. p.759-1110.
46. Ozer AY. Radiopharmacy Experience in Turkey. World Congress of Pharmacy and Pharmaceutical Science; 2006. p.11-3.
47. Elgazzar HA. Inflammation. The Pathophysiologic Basis of Nuclear Medicine. 3rd ed. Berlin: Springer; 2006. p.34- 48.
48. Diniz SOF, Siqueira CF, Nelson DL, Martin CJ, Cardoso VN. Technetium-99m ceftizoxime kit preparation. Braz Arch Biol Technol 2005;48(2):89-96.
49. Özen E, Kargı A. [Acute and chronic inflammation]. Temel Patoloji. Çevikbas U, editör. 3. baskı. İstanbul: Nobel; 1992. p.25- 41.
50. Palestro JC, Love C, Tomas MB. Infection and inflammation. In: Treves ST, ed. Pediatric Nuclear Medicine/PET. 3rd ed. New York: Springer; 2007. p.19-445.

APA	GÜNDOĞDU E, ozgenc e, EKİNCİ M, İLEM ÖZDEMİR D, asikoglu m (2018). Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. , 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
Chicago	GÜNDOĞDU Evren ATLIHAN,ozgenc emre,EKİNCİ MELİHA,İLEM ÖZDEMİR DERYA,asikoglu makbule Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. (2018): 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
MLA	GÜNDOĞDU Evren ATLIHAN,ozgenc emre,EKİNCİ MELİHA,İLEM ÖZDEMİR DERYA,asikoglu makbule Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. , 2018, ss.24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
AMA	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. . 2018; 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
Vancouver	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. . 2018; 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
IEEE	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m "Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler." , ss.24 - 34, 2018. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
ISNAD	GÜNDOĞDU, Evren ATLIHAN vd. "Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler". (2018), 24-34. https://doi.org/10.5336/PHARMSCİ.2017-56434

APA	GÜNDOĞDU E, ozgenc e, EKİNCİ M, İLEM ÖZDEMİR D, asikoglu m (2018). Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 7(1), 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
Chicago	GÜNDOĞDU Evren ATLIHAN,ozgenc emre,EKİNCİ MELİHA,İLEM ÖZDEMİR DERYA,asikoglu makbule Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi 7, no.1 (2018): 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
MLA	GÜNDOĞDU Evren ATLIHAN,ozgenc emre,EKİNCİ MELİHA,İLEM ÖZDEMİR DERYA,asikoglu makbule Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, vol.7, no.1, 2018, ss.24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
AMA	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(1): 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
Vancouver	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler. Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi. 2018; 7(1): 24 - 34. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
IEEE	GÜNDOĞDU E,ozgenc e,EKİNCİ M,İLEM ÖZDEMİR D,asikoglu m "Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler." Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 7, ss.24 - 34, 2018. 10.5336/PHARMSCİ.2017-56434
ISNAD	GÜNDOĞDU, Evren ATLIHAN vd. "Nükleer Tıpta Görüntüleme ve Tedavide Kullanılan Radyofarmasötikler". Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi 7/1 (2018), 24-34. https://doi.org/10.5336/PHARMSCİ.2017-56434