1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi

Çeliktürk Sezgin, Zuhal; Gedikoğlu Özilhan, Yasemin Gül

1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi

Zuhal ÇELİKTÜRK SEZGİN, (Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Sınıf Eğitimi Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye)

Yasemin Gül GEDİKOĞLU ÖZİLHAN (Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Burdur, Türkiye)

Ana Dili Eğitimi Dergisi

78 4

Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 353 - 367 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-10-2020

1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi

Öz:

Bu araştırmanın amacı Türkçe ders kitaplarındaki (1.-8. Sınıf) metne dayalı anlama sorularını metintürüne, cevap kaynaklarına ve Barrett taksonomisine dayalı olarak incelemektir. Nitel yaklaşımadayalı olarak yürütülen çalışmada veriler doküman incelemesine dayalı olarak elde edilmiştir.Araştırmanın çalışma materyallerini Milli Eğitim Bakanlığı tarafından 2018-2019 eğitim-öğretim yılıiçin hazırlanmış 1.-8. sınıflarda okutulan Türkçe Ders Kitapları oluşturmaktadır. Yapılan incelemeninsonunda 179 metne yönelik 960 anlama sorusu çözümlenmiştir. Verilerin çözümlenmesi süreciaraştırmanın alt sorularına dayalı olarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada ilk bulgu olarak, Türkçeders kitaplarındaki metin türlerinin yaklaşık yarısının öyküleyici türde (%49,7), geri kalanların isebilgilendirici (%28,5) ve şiir (%21,7) türünde olduğu, bu bulguya paralel olarak da en çok sorununöyküleyici metin türünde olduğu belirlenmiştir. İkinci olarak, Türkçe ders kitaplarındaki metnedayalı anlama sorularının büyük bir kısmının metin içi anlama sorularından oluştuğu (%78,3), metindışı sorulara az yer verildiği (%21,7), metinler arası soruların ise hiç sorulmadığı anlaşılmıştır.Üçüncü olarak, metne dayalı anlama sorularının Barrett taksonomisine göre, büyük bir kısmınınbasit anlama (%66,8) düzeyinde olduğu belirlenmiştir. Yeniden organize etme (%10,4), çıkarımsalanlama (%8,8), değerlendirme (%12,6) ve takdir (%1,4) türünde sorulara da az oranlarda yerverildiği belirlenmiştir.

Anahtar Kelime:

Examining Text-Based Comprehension Questions in Turkish Textbooks of the $1^{st}$ - the $8^{st}$ Graders

Öz:

This study aims to examine text-based comprehension questions in Turkish textbooks (1st to 8th grade) based on text type, sources of response and Barrett's taxonomy. The data of the study which was structured on a qualitative approach were obtained through document review. Materials were composed of Turkish language textbooks prepared by Ministry of National Education to be used in teaching from the 1 st to 8th grade in 2018-2019 academic year. 960 text-based comprehension questions of 179 texts were analyzed. The data analysis was carried out in three stages based on the research questions. Findings primarily indicate that approximately half of the text types in Turkish textbooks were narrative (49.7%), and the rest were informative (28.5%) and poetry (21.7%) texts. In line with this finding, it was determined that the most frequent questions were from narrative text type. Secondly, it was found out that most of the text-based comprehension questions in Turkish textbooks consisted of intratextual questions (78.3%), extratextual questions ranked as the second (21.7%), and intertextual questions were never asked. Thirdly, it was revealed that while the majority of the text-based comprehension questions were only literal comprehension questions (66.8%), very few of them were reorganization (10,4%), inferential comprehension (8,8%), evaluation (12,6%) and appreciation (1,4%) questions.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Aktaş, E. (2017) Öğretmen Adaylarının Farklı Metin Türlerine yönelik Soru Sorma Becerilerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisine Göre Değerlendirilmesi
Akyol, H. (1996) Metinler arası (Intertextuality) okuma ve sorular. Bilgi Çağında Eğitim, 7, 8-11.
Akyol, H. (1997). Okuma metinlerindeki soruların sınıflandırılması. Eğitim ve Bilim, 21, 10-17.
Akyol, H. (2001). İlköğretim okulları 5. sınıf Türkçe kitaplarındaki okuma metinleriyle ilgili soruların analizi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 26, 169-178.
Akyol, H. (2011). Yeni programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S. ve Çetinkaya, Ç. (2013). Anlamaya yönelik nasıl sorular soruyoruz?. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(1), 41-56.
Applegate, M. D. (2007). Teacher’s use of comprehension questioning to promote thoughtful literacy. Journal of Reading Education, 32(3), 12-19.
Applegate, M. D., Quinn, K. B. ve Applegate, A. J. (2002). Levels of thinking required by comprehension questions in informal reading inventories. The Reading Teacher, 56, 174-180.
Aslan, C. (2011). Soru sorma becerilerini geliştirmeye dönük öğretim uygulamalarının öğretmen adaylarının soru oluşturma becerilerine etkisi
Ateş, S., Güray, E., Döğmeci, Y. ve Gürsoy, F. F. (2016). Öğretmen ve öğrenci sorularının gerektirdikleri zihinsel süreçler açısından karşılaştırılması/Comparison of questions of teachers and students in terms of level. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 4(1), 1-13.
Aydemir, Y. ve Çiftçi, Ö. (2008). Edebiyat öğretmeni adaylarının soru sorma becerileri üzerine bir araştırma. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Eğitim Fakültesi Dergisi, 5, 103-115.
Barrett Taksonomisi Dokümanı1 . Cognitive and Affective Dimensions of Reading Comprehension. İnternetten 29 Kasım 2018 ‘de http://joebyrne.net/curriculum/barrett.pdf adresinden alınmıştır.
Barrett, T. C. (1968). Taxonomy of cognitive and affective dimensions of reading compre hension. Discussed by Clymer, T. in "What is reading?": some current concepts. Helen M. Robinson (Ed.). Innovation and change in reading instruction. Sixty-seventh yearbook: National Society for Study in Education, University of Chicago Press, 1-30.
Bloom, B. S. (1956). Taxonomy of education objectives. The Classification of Educational Goals. Handbook I: Cognitive Domain. New York, NY: McKay.
Bozkurt B. Ü., Uzun G. L., Lee Y. H. (2015). Korece ve Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının karsılastırılması: PISA 2009 sonuçlarına dönük bir tartısma. IJLA, 3(9), 295313.
Clymer, T. (1968). What is “reading”? some current concepts. H. Richie ve H. Robinson (Eds.), Innovations and change in reading instruction (s. 7-29). Chicago: National Society for the Study of Education.
Çeçen, M. A. ve Kurnaz, H. (2015). Ortaokul Türkçe dersi öğrenci çalışma kitaplarındaki tema değerlendirme soruları üzerine bir araştırma. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(02).
Çelik, T., Demirgüneş, S. ve Fidan, D. (2015). Okur dostu metin olma özelliği ile okuduğunu anlama başarısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Başkent University Journal of Education, 2(1), 115-122.
Day, R. R. ve Park, J. (2005). Developing reading comprehension questions. Reading in a Foreign Language, 17(1), 60-73.
Duke, N. ve Carlisle, J. F. (2011). Comprehension development. Handbook of reading research, 4, 199-228.
Durukan, E. (2009). 7. Sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinleri anlamaya yönelik sorular üzerine taksonomik bir inceleme. Milli Eğitim, 181, 84-93.
Eroğlu, D. ve Sarar Kuzu, T. (2014). Türkçe ders kitaplarındaki dilbilgisi kazanımlarının ve sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisine göre değerlendirilmesi. Başkent University Journal of Education, 1(1), 72-80.
Fordham, N. W. (2006). Strategic questioning. Principal Leadership, 7, 33-37.
Göçer, A. (2014). The Assessment of Turkish written examination questions based on the text in accordance with the Barrett's Taxonomy. International Journal of Languages' Education and Teaching, 3, 1-16.
Guthrie, J. T. (2004). Teaching for literacy engagement. Journal of Literacy Research, 36(1), 1-29.
Guthrie, J. T. ve Taboada, A. (2004). Fostering the cognitive strategies of reading comprehension. J. T. Guthrie, A. Wigfield, ve K. C. Perencevich (Eds.), Motivating reading comprehension: Concept-oriented reading instruction (s. 87-112). Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
Güfta, H. ve Zorbaz, K. Z. (2008). İlköğretim ikinci kademe Türkçe dersi yazılı sınav sorularının düzeyleri üzerine bir değerlendirme. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, 17, 205-218.
Hervey, S. (2006). Who asks the questions? Teaching PreK-8, 37, 68-69.
Keray, B. ve Güden, Z. (2013). The analysis of students’ skills of asking questions through informative texts. Sakarya University Journal of Education, 3(1), 9097.
Kintsch, W. ve Rawson, K.A. (2005) The acquisition of reading comprehension skill. Snowling, M. J., ve Hulme, C. (Eds.). The science of reading: A handbook (s. 209-226). UK: Blackwell Publishing.
Klingner, J. K. (2004). Assessing reading comprehension. Assessment for effective intervention, 29(4), 59-70.
Kocaarslan, M. ve Yamaç, A. (2018). Sınıf öğretmenlerinin Türkçe dersi sınavlarında sordukları metne dayalı anlama sorularının incelenmesi. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 8(2), 431-448.
Krippendorff, K. (1995). On the reliability of unitizing continuous data. Sociological Methodology, 25, 47-76. Accessed: 30-11-2018
Kutlu, Ö. (1999). İlköğretim okullarındaki Türkçe ders kitaplarındaki okuma parçalarına dayalı olarak hazırlanmış sorular üzerine bir inceleme. Eğitim ve Bilim Dergisi, 23 (111), 14-21.
Kuzu, T. S. (2013). Türkçe ders kitaplarındaki metin altı sorularının yenilenmiş Bloom taksonomisindeki hatırlama ve anlama bilişsel düzeyleri açısından incelenmesi, CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 37(1), 58- 76.
Lah, Y. C. ve Hashim, N. H. (2014). The acquisition of comprehension skills among high and low achievers of year 4 to 6 students in primary School. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 114, 667-672.
MEB (2018). Türkçe Ders Kitabı (1.,3.,4.,5.,6.,7.,8. sınıf). Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
MEB (2018). Türkçe Ders Kitabı (2. sınıf). Ankara: Koza Yayınları.
Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). İnternetten 17 Ocak 2019 http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201812312239736- T%C3%BCrk%C3%A7e%20%C3%96%C4%9Fretim%20Program%C4%B1%202018.pdf adresinden alınmıştır.
Nicholas, D. W. ve Trabasso, T. (1980). Toward a taxonomy of inferences for story comprehension. Information integration by children, 243-265.
Parker, M. ve Hurry, J. (2007). Teachers' use of questioning and modelling comprehension skills in primary classrooms. Educational Review, 59(3), 299-314.
Pearson, P.D. ve Johnson, D.D. (1978). Teaching reading comprehension. New York: Holt Rinehart and Winston.
Rosenblatt, L. M. (1978). The reader, the text, the poem: The transactional theory of literacy work. Carbondale, IL: Southern Illinois University Press
Ruddell, R. B. (1978). Developing Comprehensive Abilities: Implications From Research for an Instructional Framework. Educational Perspectives, 17(1), 8-13.
Sanders, N. M. (1966). Classroom questions: What kinds? New York, N.Y.: Harper & Row.
Savaşkan, V. (2016). Ortaöğretim 9. sınıf Türk Edebiyatı ders kitaplarındaki metin altı soruları üzerine bir inceleme. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(2), 821-836.
Sever, S. (2008). Eğitimde ve bilimde Türkçe. Türkiye Cumhuriyeti’nin Kuruluşunun 100’üncü Yılında Eğitim Kurultayı (s.435-471). Malatya: İnönü Üniversitesi Yayınları.
Ülper, H. ve Yalınkılıç, K. (2010). Son iki Türkçe programına göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarındaki metin sonu sorularının nicel ve nitel görünümü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(12), 449-461.
Wallen, C. (1972). Comprehension Skills. Competency in Teaching Reading. Chicago, III.: Science Research Associates, Inc.
Wang, J. H. ve Guthire, T. J. (2004). Modeling the effect of intrinsic motivation, extrinsic motivation, amount of reading, and past reading achievement on text comprehension between U.S. and Chinese students. Reading Research Quarterly, 39, 2, 162-186.
Wixson, K. K. (1983). Questions about a text: What you ask about is what children learn. The Reading Teacher, 37, 287-293.
Yıldırım, A. ve Şimsek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldırım, K. (2012). Öğretmenlerin Öğrencilerin Okuduğunu Anlama Becerilerini Değerlendirmede Kullanabilecekleri Bir Sistem: Barrett Taksonomisi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 45-58.

APA	Çeliktürk Sezgin Z, Gedikoğlu Özilhan Y (2019). 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. , 353 - 367.
Chicago	Çeliktürk Sezgin Zuhal,Gedikoğlu Özilhan Yasemin Gül 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. (2019): 353 - 367.
MLA	Çeliktürk Sezgin Zuhal,Gedikoğlu Özilhan Yasemin Gül 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. , 2019, ss.353 - 367.
AMA	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. . 2019; 353 - 367.
Vancouver	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. . 2019; 353 - 367.
IEEE	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y "1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi." , ss.353 - 367, 2019.
ISNAD	Çeliktürk Sezgin, Zuhal - Gedikoğlu Özilhan, Yasemin Gül. "1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi". (2019), 353-367.

APA	Çeliktürk Sezgin Z, Gedikoğlu Özilhan Y (2019). 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(2), 353 - 367.
Chicago	Çeliktürk Sezgin Zuhal,Gedikoğlu Özilhan Yasemin Gül 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi 7, no.2 (2019): 353 - 367.
MLA	Çeliktürk Sezgin Zuhal,Gedikoğlu Özilhan Yasemin Gül 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, vol.7, no.2, 2019, ss.353 - 367.
AMA	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(2): 353 - 367.
Vancouver	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y 1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(2): 353 - 367.
IEEE	Çeliktürk Sezgin Z,Gedikoğlu Özilhan Y "1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi." Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7, ss.353 - 367, 2019.
ISNAD	Çeliktürk Sezgin, Zuhal - Gedikoğlu Özilhan, Yasemin Gül. "1.-8. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metne Dayalı Anlama Sorularının İncelenmesi". Ana Dili Eğitimi Dergisi 7/2 (2019), 353-367.