Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik

BEYRELİ, LATİF; AMANVERMEZ, Funda

Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik

Funda Amanvermez İNCİRKUŞ, (Trakya Üniversitesi, Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, Edirne, Türkiye)

Latif BEYRELİ (Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Türkçe Eğitimi Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Ana Dili Eğitimi Dergisi

8 4

Yıl: 2019 Cilt: 7 Sayı: 3 Sayfa Aralığı: 597 - 629 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 02-10-2020

Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik

Öz:

Bu çalışmada öyküleyici metinler aracılığıyla öğrencilerin eleştirel düşünme becerilerinideğerlendirmeye yönelik analitik bir rubrik geliştirme sürecine yer verilmiştir. Rubrik, içeriği anlama(tanımlama, yorumlama) ve derinlemesine anlama (analiz, çıkarım, açıklama, varsayımda bulunma,değerlendirme) olmak üzere 2 boyut ve 7 kriterden oluşmaktadır. Çalışma, uzman görüşüne dayalınitel bir çalışmadır. Çalışma grubu ölçüt örnekleme ile ortaokul öğrencileri (n=202) olarakbelirlenmiştir. Ölçeğin kapsam geçerliği için Lawshe tekniği kullanılmıştır. İçeriği anlama boyutununkapsam geçerlik indeksi (KGİ) 0.89; derinlemesine anlama boyutunun ise 0.87 olarakhesaplanmıştır. Çalışmanın güvenirliği “bağımsız değerlendirmeciler arası uyum güvenirliği” ilesağlanmıştır. Pearson korelasyon analizi sonucunda değerlendirmecilerin eleştirel düşünmekriterlerine ilişkin puan ortalamaları korelasyonu arasında; çok yüksek, pozitif yönlü ve anlamlı birilişkinin olduğu görülmektedir (p<.01). ANOVA analizi ile değerlendirmecilerin puanlamalarıarasında fark olmadığı belirlenmiştir (p>.05). Tüm bu işlemlerin sonunda, ortaokul öğrencilerinineleştirel düşünme becerilerini değerlendirmeye yönelik geçerli, güvenilir ve kullanılabilir bir ölçmearacı geliştirilmiştir.

Anahtar Kelime:

Evaluation of Critical Thinking Skills in Narrative Texts through a Rubric

Öz:

In this study, an analytical rubric was developed to evaluate students' critical thinking skills through narrative texts. The rubric consists of 2 parts and 7 criteria including content comprehension (definition, interpretation) and in-depth comprehension (analysis, deduction, explanation, assumption, evaluation). The study is a qualitative study based on expert opinion. The sample was selected from a middle school students (n=202) with criterion sampling. The content validity of the scale was made by Lawshe technique. The content validity index (CVI) of the content comprehension dimension is 0.89; the size of the in-depth comprehension was calculated as 0.87.The reliability of the study is ensured by the "independent evaluator interdependency reliability". As a result of Pearson's correlation analysis, it is seen that there is a very high, positive and significant correlation between the scores average correlations of the evaluators' critical thinking criteria (p<.01). The ANOVA analysis showed that there was no difference between the scores of the evaluators (p>.05). At the end of all these processes, a valid, reliable and usable measuring instrument was developed to evaluate the critical thinking skills of middle school students.

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akyol, H. (2014). Programa uygun Türkçe öğretim yöntemleri. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Akyol, H., Yıldırım, K., Ateş, S., Çetinkaya, Ç. ve Rasinski, T. V. (2014). Okumayı değerlendirme-öğretmenler için kolay ve pratik bir yol. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Allen, M. J. (2014). Using rubrics to grade, assess, and improve student learning. [Avaible online at: http://www.mdc.edu/sailearn/documents/4.1%20Rubric%20Workshop%20HandoutMary%20Allen.pdf], Retrieved on July 07, 2017.
Badger, E., & Thomas, B. (1992). Open-ended questions in reading. Practical Assesment, Research & Evaluation, 3(4), 1-3. [Avaible online at: http://pareonline.net/getvn.asp?v=3&n=4], Retrieved on August 15, 2018.
Bahar, M., Nartgün, Z., Durmuş, S., ve Bıçak, B. (2014). Ölçme ve değerlendirme teknikleri öğretmen el kitabı. Ankara: PegemA Yayıncılık.
Beyreli, L. ve Arı, G. (2009). Yazma performansını değerlendirmede çözümleyici puanlama yönergesi kullanımıdeğerlendrimeciler arası uyum araştırması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri KUYEB/Educational Sciences: Theory & Practice, 9(1), 85-125.
Brophy, T.S. (2018). Writing effective rubrics. University of Florida Institutional Assesment. [Avaible online at: http://assessment.aa.ufl.edu/Data/Sites/22/media/slo/writing_effective_rubrics_guide_v2.pdf], Retrieved on June 25, 2017.
Catalina Foothills School District (2015). Critical thinking and problem solving grade 6-8: Envision21 deep learning, Arizona. [Avaible online at: https://www.cfsd16.org/application/files/7214/7024/6209/CriticalThinkingProblemSolving.pdf], Retrieved on August 15, 2017.
Center for Teaching (2006). Critical thinking scoring rubric. [Avaible online at: http://www.eiu.edu/learninggoals/pdfs/KansasStUni-CriticalThinkingRubric.pdf], Retrieved on May 20, 2017.
Facione, P.A. (2015). Critical thinking: What is and why it counts. 1-30. [Avaible online at: https://www.insightassessment.com/Resources/Importance-of-Critical-Thinking/Critical-ThinkingWhat-It-Is-and-Why-It-Counts/Critical-Thinking-What-It-Is-and-Why-It-Counts-PDF], Retrieved on August 20, 2017.
Halpern, D. F. (1999). Teaching for critical thinking: Helping college students develop the skills and dispositions of a critical thinker. New Directions for Teaching and Learning, 80, 69-74.
Karagöz, H. (2014). Bilişsel gelişim ve dil gelişimi. Binnur Yeşilyaprak (Ed.), Eğitim Psikolojisi Gelişim-ÖğrenmeÖğretim içinde (s. 84-122). Ankara: PegemA Akademi.
Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
King, A. (1995). Designing the instructional process to enhance critical thinking across the curriculum: Inquiring minds really do what to know: Using questioning to teach critical thinking. Teaching of Psychology, 22(1), 13-17.
Lawshe, C. H. (1975). A quantitative approach to content validity. Personel Psychology, 28, 563-565.
Learning Development (2010). Critical thinking. Plymouth University. [Avaible online at: https://www.plymouth.ac.uk/uploads/production/document/path/1/1710/Critical_Thinking.pdf], Retrieved on September 15, 2017]
Lynch, C. L., & Wolcott, S. K. (2001). Helping your student develop critical thinking skills. Manhattan, Kansas: WolcottLynch Associates, The Idea Center. [Avaible online at: http://www.ideaedu.org/Portals/0/Uploads/Documents/IDEA%20Papers/IDEA%20Papers/IDEA_Paper _37.pdf], Retrieved on June 15, 2017.
MacKnight, C. B. (2000). Teaching critical thinking through online discussion. Educause Quarterly, 4, 38-41.
McGartland, R.D., Berg-Weger, M., Tebb, S., Lee, E. S., & Rauch, S. (2003). Objectifying content validity: Conducting a content validity study in social work research. Social Work Research, 27(2), 94-104.
MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8.) sınıflar öğretim programı. Ankara.
MEB (2012). Ortaokul ve imam hatip ortaokulu okuma becerileri dersi programı. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı.
MEB (2016). PISA 2015 ulusal ön raporu. Ankara: Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü. [Çevrim-içi: http://odsgm.meb.gov.tr/test/analizler/docs/PISA/PISA2015_Ulusal_Rapor.pdf], Erişim tarihi: 10.01.2018.
MEB (2017). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. [Çevrim-içi:http://mufredat.meb.gov.tr/Dosyalar/201783142827263-turkce.pdf], Erişim Tarihi: 10.02.2018
MEB (2018). Türkçe dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8). Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı. [Çevrim-içi: http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=332], Erişim Tarihi: 12.03.2018.
Mertler, C. A. (2001). Designing scoring rubrics for your classroom. Practical Assessment Research & Evaluation, 7(25), 1-8. [Avaible online at: http://pareonline.net/getvn.asp?v=7&n=25], Retrieved on July 20, 2018.
Moskal, B. M. (2000). Scoring rubrics: what, when and how?. Practical Assessment, Research & Evaluation, 7(3), 1-6. [Avaible online at: http://northweststate.edu/wp-content/uploads/files/MoskalScoringRubrics.pdf], Retrieved on July 24, 2017.
Moskal, B. M., & Leydens, J. A. (2000). Scoring rubric development: Validity and reliability. Practical Assesment Research & Evaluation, 7(10), 1-6.
Öztürk, D. ve Güdek, B. (2016). Viyolonsel performans değerlendirmesine yönelik dereceli puanlama anahtarının (rubrik) geliştirilmesi. Akademik Müzik Araştırmaları Dergisi AMADER, 2(3), 1-20.
Paul, R., & Elder, L. (2006). The miniature guide to critical thinking: Concepts and tools. The Foundation for Critical Thinking. [Avaible online at: https://www.criticalthinking.org/files/Concepts_Tools.pdf], Retrieved on August 25, 2018.
Peirce, W. (2006). Designing rubrics for assessing higher order thinking. [Avaible online at: http://academic.pg.cc.md.us/~wpeirce/MCCCTR/Designingrubricsassessingthinking.html], Retrieved on May 20, 2017.
PISA’dan Açık Uçlu Soru Uyarısı: Öğretmenler İyi Eğitilmeli! (2017, Ekim 5). BirGün Gazetesi, [Çevrim-içi: https://www.birgun.net/haber-detay/pisa-dan-acik-uclu-soru-uyarisi-ogretmenler-iyi-egitilmeli182801.html], Erişim Tarihi: 15.10.2018.
Roberts, J. E. (2008). Developing rubrics. Northern Virginia Community College. [Avaible online at: https://www.nvcc.edu/assessment/_docs/PS6.developingrubricspresentation.pdf], Retrieved on June 25, 2017.
Schmit, J. S. (2002). Practicing critical thinking through inquiry into literature. In J. Holden, & J. S. Schmit (Eds.), Inquiry and the literacy text: Constructing discussions in the English classroom. Classroom practicing in teaching English. 32, Urbana: National Council of Teachers of English.
Willingham, D. T. (2007). Critical thinking: Why is it so hard to teach. American Educator. 8-19 [Avaible online at: https://www.aft.org/sites/default/files/periodicals/Crit_Thinking.pdf], Retrieved on August 12, 2017.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yurdagül, H. (2005). Ölçek geliştirme çalışmalarında kapsam geçerliği için kapsam geçerlik indekslerinin kullanılması. XVI. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi (28-30 Eylül), Denizli.

APA	AMANVERMEZ F, BEYRELİ L (2019). Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. , 597 - 629.
Chicago	AMANVERMEZ Funda,BEYRELİ LATİF Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. (2019): 597 - 629.
MLA	AMANVERMEZ Funda,BEYRELİ LATİF Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. , 2019, ss.597 - 629.
AMA	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. . 2019; 597 - 629.
Vancouver	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. . 2019; 597 - 629.
IEEE	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L "Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik." , ss.597 - 629, 2019.
ISNAD	AMANVERMEZ, Funda - BEYRELİ, LATİF. "Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik". (2019), 597-629.

APA	AMANVERMEZ F, BEYRELİ L (2019). Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7(3), 597 - 629.
Chicago	AMANVERMEZ Funda,BEYRELİ LATİF Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi 7, no.3 (2019): 597 - 629.
MLA	AMANVERMEZ Funda,BEYRELİ LATİF Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi, vol.7, no.3, 2019, ss.597 - 629.
AMA	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(3): 597 - 629.
Vancouver	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 2019; 7(3): 597 - 629.
IEEE	AMANVERMEZ F,BEYRELİ L "Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik." Ana Dili Eğitimi Dergisi, 7, ss.597 - 629, 2019.
ISNAD	AMANVERMEZ, Funda - BEYRELİ, LATİF. "Öyküleyici Metinler Aracılığıyla Eleştirel Düşünme Becerilerini Değerlendirmeye Yönelik Bir Rubrik". Ana Dili Eğitimi Dergisi 7/3 (2019), 597-629.