Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri

Zübeyir NİŞANCI, (İstanbul Şehir Üniversitesi, Sosyoloji Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Ümmügülsüm AYSAN (Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Sosyal Hizmet Bölümü, İstanbul, Türkiye)
İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi
11 1
Yıl: 2019 Cilt: 39 Sayı: 2 Sayfa Aralığı: 303 - 328 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.26650/SJ.2019.39.2.0108 İndeks Tarihi: 11-10-2020

Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri

Öz:
Bu makale cinsiyet, eğiti, çalışma durumu, gelir seviyesi, medeni durum gibi sosyodemografi faktörler ilemezhep, dindarlık, yerleşim yeri kökeni gibi sosyokültürel faktörlerin Türkiye’deki bireylerin dindarlık seviyeleriüzerindeki etkilerini nicel analizlerle araştımayı amaçlamaktadır. Araştımada Diyanet İşleri Başkanlığı’nınTürkiye İstatiti Kurumu ile gerçekleştidiği Türkiye’de Dini Hayat Araştıması veri set kullanılmıştı. Dindarlıkseviyesi; katıımcıların kendilerini ne kadar dindar hissettieri (self evaluatin), vakit namazları kılma sıklıklarıve İslam hukukundaki miras paylaşımına bakışları olmak üzere üç şekilde ölçülmektedir. Bu üç farklı dindarlıkgöstergesinin sosyodemografi ve sosyokültürel faktörler ile ilişkileri, sıralı lojisti regresyon modeli ile analizedilmektedir. Analiz bulgularında öne çıkan sonuçlar incelendiğinde her üç ölçümde de gelir dışındaki tümdeğişkenlerin, dindarlık üzerinde anlamlı etkileri olduğu görülmektedir. Ayrıca ilk iki dindarlık ölçümü (dindarlıkseviyesi ve namaz kılma sıklığı) ve onları etkileyen faktörler ile miras dağılımına bakış ve onu etkileyen faktörlerarasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur.
Anahtar Kelime:

Socio-demographic and Socio-cultural Predictors of Religiosity in Turkey

Öz:
Using quantiatie techniques, this artile explores the unique effcts of the socio-demographic factors of gender, age, employment status, income level, and marital status, as well as the socio-cultural factors of educatin, rural-urban background, and religious denominatin on levels of religiosity in Turkey. The data set comes from the Survey of Religious Life in Turkey (Türkiye’de Dini Hayat Araştıması) which was conducted by the Presidency of Religious Affirs (Diyanet İşleri Başkanlığı) in Turkey. This study measures religiosity in three ways. The fist includes self-reported religiosity levels. The second is the frequency of performing the fie daily prayers. The third measure explores the degree to which partiipants agree with the Islamic religious practie of inheritance where male descendants inherit twice the amount that females do. Therefore, this artile investiates how individuals’ socio-demographic profies and socio-cultural backgrounds predict these three aspects of religiosity in the ordinal logisti regression models. All the variables except income have signifiant effcts on religiosity in all three measures. The fidings indicate diffrences to be present in the ways this study’s independent variables predict the fist two measures of religiosity (self-reported religiosity levels and frequency of daily prayers) compared to how they predict the last (perceptin of gender diffrences in inheritance).
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Akın, H. B. ve Şentürk, E. (2012). Bireylerin mutluluk düzeylerinin ordinal lojistik regresyon analizi ile incelenmesi. Öneri Dergisi, 10(37), 183–193.
  • Akşit, B., Şentürk, R., Cengiz, K. ve Küçükural, Ö. (2012). Türkiye’de dindarlık: Sosyal gerilimler ekseninde inanç ve yaşam biçimleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
  • Aktan, H. (1991). Mukayeseli İslam miras hukuku. İstanbul: İşaret Yayınları.
  • Albrecht, S. L., & Heaton, T. B. (1984). Secularization, higher education, and religiosity. Review of Religious Research, 26(1), 43–58. https://doi.org/10.2307/3511041
  • Alston, J. P. (1975). Three measures of current levels of religiosity. Journal for the Scientifi Study of Religion, 14(2), 165–168. https://doi.org/10.2307/1384739
  • Argue, A., Johnson, D. R., & White L. K. (1999). Age and religiosity: Evidence from a three-wave panel analysis. Journal for the Scientifi Study of Religion, 1, 423–435.
  • Arslan, M. (2003). Popüler Dindarlık Ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 3(4), 97–116.
  • Brown, E., Orbuch, T. L., & Bauermeister, J. A. (2008). Religiosity and marital stability among black American and white American couples. Family Relations, 57(2), 186–197. https://doi.org/10.1111/ j.1741-3729.2008.00493.x
  • Cornwall, M. (1989). Faith development of men and women over the life span. In S. J. Bahr & E. T. Peterson (Eds.), Aging and the family (pp. 115–139). Lexington, MA, England: Lexington Books/D. C. Heath and Com.
  • Çarkoğlu, A. ve Toprak, B. (2000). Değişen Türkiye’de din, toplum ve siyaset. İstanbul: Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı.
  • Çayabatmaz, E. (2016). Kur’an’ı Kerim bağlamında İslami Dindarlık Ölçeği denemesi (Yüksek lisans tezi, Erciyes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri). https://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/ adresinden edinilmiştir.
  • Davie, G. (2012). From believing without belonging to vicarious religion: Understanding the patterns of religion in modern Europe. In D. Pollack & D. V.A. Olson (Eds.), The role of religion in modern societies (pp. 171–182). New York, NY: Routledge.
  • de Vaus, D., & McAllister, I. (1987). Gender diffrences in religion: A test of the structural location theory. American Sociological Review, 52(4), 472–481. https://doi.org/10.2307/2095292
  • Diyanet İşleri Başkanlığı. (2014). Türkiye’de dini hayat araştırması. Ankara: Yazar.
  • Dudley, M. G., & Kosinski, F. A. (1990). Religiosity and marital satisfaction: A research note. Review of Religious Research, 32(1), 78–86. https://doi.org/10.2307/3511329
  • Durkheim, E. (2014). The division of labor in society. New York, NY: Simon and Schuster.
  • Ellison, C. G., & Levin, J. S. (1998). The religion-health connection: Evidence, theory, and future directions. Health Education & Behavior, 25(6), 700–720. https://doi. org/10.1177/109019819802500603
  • Hunt, R. A., & King, M. B. (1978). Religiosity and marriage. Journal for the Scientifi Study of Religion, 17(4), 399–406. https://doi.org/10.2307/1385403
  • Hunsberger, B. (1978). The religiosity of college students: Stability and change over years at university. Journal for the Scientific Study of Religion, 17(2), 159–164. https://doi. org/10.2307/1386159
  • Gaunt, R. (2006). Couple similarity and marital satisfaction: Are similar spouses happier? Journal of Personality, 74(5), 1401–1420. https://doi.org/10.1111/j.1467-6494.2006.00414.x
  • Gerber, A. S., Gruber, J., & Hungerman, D. M. (2016). Does church attendance cause people to vote? Using Blue Laws’ repeal to estimate the effct of religiosity on voter turnout. British Journal of Political Science, 46(3), 481–500. https://doi.org/10.1017/S0007123414000416
  • Glock, C. Y. (1962). On the study of religious commitment. Religious Education, 57(4), 98–110. https://doi.org/10.1080/003440862057S407
  • Glock, C. Y., & Rodney, S. (1965). Religion and society in tension (Pencil Margin Notes ed.). Rand McNally.
  • Heelas, P., Woodhead, L., Seel, B., Szerszynski, B., & Tusting, K. (2005). The spiritual revolution: Why religion is giving way to spirituality. Oxford, UK: Blackwell.
  • Jones, A. E., & Elliott, M. (2017). Examining social desirability in measures of religion and spirituality using the bogus pipeline. Review of Religious Research, 59(1), 47–64.
  • Kenney, B. P., Cromwell, R. E., & Vaughan, C. E. (1977). Identifying the socio-contextual forms of religiosity among urban ethnic minority group members. Journal for the Scientifi Study of Religion, 16(3), 237–244. https://doi.org/10.2307/1385694
  • Levin, J. S. (1994). Religion and health: Is there an association, is it valid, and is it causal? Social Science & Medicine, 38(11), 1475–1482. https://doi.org/10.1016/0277-9536(94)90109-0
  • Miller, A. H., & Wattenberg, M. P. (1984). Politics from the Pulpit: Religiosity and the 1980 Elections. Public Opinion Quarterly, 48(1B), 301–317. https://doi.org/10.1093/poq/48.1B.301
  • Malka, A., Lelkes, Y., Srivastava, S., Cohen, A. B., & Miller, D. T. (2012). The association of religiosity and political conservatism: The role of political engagement. Political Psychology, 33(2), 275–299. https://doi.org/10.1111/j.1467-9221.2012.00875.x
  • Nudelman, A. E. (1971). Dimensions of religiosity: A factor-analytic view of Protestants, Catholics, and Christian scientists. Review of Religious Research, 13(1), 42–56. https://doi. org/10.2307/3510323
  • Ok, Ü. (2011). Dini Tutum Ölçeği: Ölçek geliştirme ve geçerlik çalışması. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 528–549.
  • Özer, G., Özbek, V., Elçi, M., & Aydın, K. (2015). Concurrent validity of diffrent religiosity scales used in researches of marketing ethics and a proposal for a new religiosity scale, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(4), 15–28.
  • Park, J. Z., & Smith, C. (2000). “To whom much has been given...”: Religious capital and community voluntarism among churchgoing Protestants. Journal for the Scientifi Study of Religion, 39(3), 272–286.
  • Shehan, C., Wilbur Bock, E., & R. Lee, G. (1990). Religious heterogamy, religiosity, and marital happiness: The case of Catholics. Journal of Marriage and the Family, 52, 73–79. https://doi. org/10.2307/352839
  • Smidt, C. (1999). Religion and civic engagement: A comparative analysis. The ANNALS of the American Academy of Political and Social Science, 565(1), 176–192. https://doi. org/10.1177/000271629956500112
  • Smith, L. E., & Walker, L. D. (2013). Belonging, believing, and group behavior: Religiosity and voting in American presidential elections. Political Research Quarterly, 66(2), 399–413. https:// doi.org/10.1177/1065912912443873
  • Taniguchi, H., & Thomas, L. D. (2011). The inflences of religious attitudes on volunteering. Voluntas: International Journal of Voluntary and Nonprofi Organizations, 22(2), 335–355.
  • Taplamacıoğlu, M. (1962). Yaşlara göre dinî yaşantının şiddet ve kesafeti üzerinde bir anket denemesi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 10, 141–151.
  • Tosuner, M. ve Demir, C. İ. (2008). Ege Bölgesi’nin vergi ahlak düzeyi. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(2), 355–373.
  • Wallace, J. M., Jr., & Williams, D. R. (1997). Religion and adolescent health-compromising behavior. In J. Schulenberg, J. L. Maggs, & K. Hurrelmann (Eds.), Health risks and developmental transitions during adolescence (pp. 444–468). New York, NY, US: Cambridge University Press.
  • Weber, M. (2013). The Protestant ethic and the spirit of capitalism. New York, NY: Routledge.
  • Weigert, A. J., & Thomas, D. L. (1970). Socialization and religiosity: A cross-national analysis of Catholic adolescents. Sociometry, 33, 305–326. https://doi.org/10.2307/2786160
  • Wilkes, R. E., Burnett, J. J., & Howell, R. D. (1986). On the meaning and measurement of religiosity in consumer research. Journal of the Academy of Marketing Science, 14(1), 47–56. https://doi. org/10.1007/BF02722112
  • Willits, F. K., & Crider, D. M. (1988). Religion and well-being: Men and women in the middle years. Review of Religious Research, 29(3), 281–294. https://doi.org/10.2307/3511225
  • Wuthnow, R. (1999). Mobilizing civic engagement: The changing impact of religious involvement. In T. Skocpol & M. Fiorina (Eds.), Civil engagement in American democracy (pp. 331–364). Washington, DC: Brookings Institution Press.
  • Wuthnow, R., & Hodgkinson, V. A. (1990). Faith and philanthropy in America: Exploring the role of religion in America’s voluntary sector. San Francisco: Jossey-Bass.
  • Yeung, A. B. (2004). An intricate triangle—Religiosity, volunteering, and social capital: The European perspective, the case of Finland. Nonprofi and Voluntary Sector Quarterly, 33(3), 401–422. https://doi.org/10.1177/0899764004265426
  • Yapıcı, A. (2006). Yeni Bir Dindarlık Ölçeği ve üniversiteli gençlerin dinin etkisini hissetme düzeyi: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 6(1), 5–38.
  • Yılmaz, H. (2006). Türkiye’de muhafazakarlık: Aile, din, devlet, cinsiyet (Yayımlanmamış Araştırma Raporu).
  • Young, G., & Dowling, W. (1987). Dimensions of religiosity in old age: Accounting for variation in types of participation. Journal of Gerontology, 42(4), 376–380. https://doi.org/10.1093/ geronj/42.4.376
APA Nisanci Z, aysan Ü (2019). Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. , 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
Chicago Nisanci Zubeyir,aysan Ümmügülsüm Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. (2019): 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
MLA Nisanci Zubeyir,aysan Ümmügülsüm Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. , 2019, ss.303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
AMA Nisanci Z,aysan Ü Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. . 2019; 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
Vancouver Nisanci Z,aysan Ü Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. . 2019; 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
IEEE Nisanci Z,aysan Ü "Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri." , ss.303 - 328, 2019. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
ISNAD Nisanci, Zubeyir - aysan, Ümmügülsüm. "Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri". (2019), 303-328. https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.2.0108
APA Nisanci Z, aysan Ü (2019). Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39(2), 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
Chicago Nisanci Zubeyir,aysan Ümmügülsüm Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 39, no.2 (2019): 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
MLA Nisanci Zubeyir,aysan Ümmügülsüm Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, vol.39, no.2, 2019, ss.303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
AMA Nisanci Z,aysan Ü Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2019; 39(2): 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
Vancouver Nisanci Z,aysan Ü Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2019; 39(2): 303 - 328. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
IEEE Nisanci Z,aysan Ü "Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri." İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 39, ss.303 - 328, 2019. 10.26650/SJ.2019.39.2.0108
ISNAD Nisanci, Zubeyir - aysan, Ümmügülsüm. "Türkiye’de Sosyodemografi ve Sosyokültürel Göstergelere Göre Dindarlık Seviyeleri". İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi 39/2 (2019), 303-328. https://doi.org/10.26650/SJ.2019.39.2.0108
Sayfa Oluşturulma Tarihi
23-04-2024 13:46

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları