ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI
Yıl: 2018 Cilt: 7 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 69 - 104 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 12-10-2020
ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI
Öz: Kuzey-Doğu Türkçesinin ikinci dönemi olan Çağatay Türkçesi, DoğuTürklerinin 15. yüzyılın başlarından 20. yüzyılın başlarına kadar kullanılmayadevam eden yazı dilidir. Nevayi'nin ölümünden sonra, genellikle onuneserlerinin kolayca okunması için, İslam dünyasının her bir köşesinde çeşitlisözlükler yazılmaya başlandı. Genellikle Osmanlı İmparatorluğu, İran,Azerbaycan, Hindistan veya Türkistan'da yazılan ve Türk dilinin tarihîgelişimi için çok büyük bir değere sahip olan bu sözlükler bir sözlükçülükekolü oluşturmuştur. Bu çalışmada başlıca Çağatay Türkçesi sözlükleri veüzerlerindeki çalışmalar verilmiştir.
Anahtar Kelime: CHAGATAI TURKISH DICTIONARIES BIBLIOGRAPHY
Öz: Chagatai Turkish, the second period of the North-East Turkic language, is a writing language that the Eastern Turks continue to use from the beginning of the 15th century until the beginning of the 20th century. After Nevayi's death, various dictionaries began to be written on every corner of the world of Islam, so that his works could easily be read. These dictionaries, written mostly in the Ottoman Empire, Iran, Azerbaijan, India or Turkestan and having a great value for the history of Turkish language development have created a lexicographical schools. In this study, are given mainly Chagatai Turkish dictionaries and studies on them.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- ATALAY, B. (1950). Mirzâ Mehdi Mehmet Han Seng-lâĥ: Lugat-i Nevai. Tıpkıbasım, TDK, İstanbul: Bürhaneddin Erenler Matbaası.
- AYYUBİ, N. A. (1965). “Önemli Bir Türkçe Sözlük [Kitab-ı Arabî ve Farisî ve Türkî (Çağatay Türkçesi)]”. TDAY-Belleten, Ankara: TDK, s. 65-101.
- BİLKAN, A. F. (1996). “Hindistan Kütüphanelerinde Bulunan Türkçe El Yazmaları”. Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, sayı 532, Ankara: TDK, s. 1096-1104.
- BOROVKOV, A. K. (1961). Bedā‟i„ Al-Luİat: Slovar Šāli„ Ìmāní Geratskogo K Soçineniyam Alişera Navoi. Moskova: Akademiya Nauk SSSR İnstitut Narodov Azil. BL
- BUDAGOV, L. (1869-1871). Sravnitelnıy Slovar Turetsko Tatarskix Nareçiy. cilt 1-2, Peterburg. Budagov
- CAFEROĞLU, A. (1984). “Çağatay Türkçesi Gelişmesi ve Karakteri”. Türk Dili Tarihi, cilt 2, İstanbul: Enderun, s. 195-229.
- CLAUSON, Sir G. (1960). Sanglax: A Persian Guide to the Turkish Language by Muhammad Mahdí Xān. London.
- ÇAĞBAYIR, Y. (2007). Ötüken Türkçe Sözlük. cilt 1-5, İstanbul: Ötüken.
- DERVİŞANİ, A. (2015). “Berresí ve Mu„arrifí-yi Nüsĥa-yı Miftāşu'l-Luİat: Muşammed bin Żiyā‟u'ddín şüseyní-yi Ferāİí”. Peyām-ı Bahāristān Dergisi, sayı 25, s. 77-88.
- DOHSSON, M. (1924). Moğol Tarihi. çev. Mustafa Rahmi, İstanbul: Matbaa-yı Amire.
- ECKMANN, J. (1958). “Çağatay Dili Hakkında Notlar”. TDAY-Belleten, Ankara: TDK, s. 115-126.
- ECKMANN, J. (2012). Çağatayca El Kitabı. çev. Günay Karaağaç, 5. baskı, İstanbul: Kesit.
- ERBAY, F. (2008). W. Radloff'un „Opıt Slovarya Tyurkskih Nareçiy‟ Adlı Eseri ve Eserde Geçen Çağatay Türkçesine Ait Kelimelerin İncelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ERCİLASUN, A. B. (2008). Başlangıçtan Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi (5. baskı). Ankara: Akçağ.
- EREN, H. (1950). “Çağatay Lügatleri Hakkında Notlar”. Ankara Üniversitesi DTCF Dergisi, cilt 8, sayı 1-2, Ankara, s. 145-163.
- Fażlu'llāh Ĥan „Amūzāde-yi Seyf Ĥan. Fażlu'llāh Ĥan Luİatı. Tahran-Melik Milli Ktp., nr. 379/1 el yazması.
- Fetş-„Alí Ķacar-ı Ķazvíní. Behcetü'l-Luİat. İran-Tahran Milli Ktp., nr. F-1836 el yazması.
- Fetş-„Alí Ķacar-ı Ķazvíní. Etrākiyye. İran-Tahran Üniversitesi-İlahiyat Fakültesi Ktp., nr. B-150 el yazması.
- Fetş-„Alí Ķacar-ı Ķazvíní. Lüİat-ı Etrākiyye. İran-Tahran Milli Ktp., nr. F-1835 el yazması.
- Fetş-„Alí Ķacar-ı Ķazvíní. Meķālíd-i Türkiyye. İran-Kum-Merkez-i İhya-yı Miras-ı İslami Ktp., nr. 4343 el yazması.
- Fetş-„Alí Ķacar-ı Ķazvíní. Meķālíd-i Türkiyye. İran-Tahran Melik Milli Ktp., nr. 396/1 el yazması.
- Fihrist-i Nüshaha-yı Hatti-yi Kitabhane-yi Raca Mahmud-Abad-ı Lucknow. Merkez-i Tahkikat-ı Farsi-yi Rayzeni-yi Ferhengi-yi Sifaret-i Cumhuri-yi İslami-yi İran, t.y.
- Gülçin-i Maani, Ahmed, İrfaniyan, Gulamali (ş.1372). Fihrist-i Kütüb-i Hatti-yi Kitabhane-yi Merkezi-yi Astan-ı Kuds-ı Razavi. cilt 13, Meşhed: Kitabhane-yi Merkezi-yi Astan-ı Kuds-ı Razavi.
- GÜZELDİR, M. (2002). Abuşķa Lüİati (Giriş-Metin-İndeks). Yayımlanmamış Doktora Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Hakím Muhammed Ĥoyí. Ĥulāŝa-yı „Abbāsí. Tahran Üniversitesi-Merkez Ktp., nr. 5693 el yazması.
- Hakím Muhammed Ĥoyí. Ĥulāŝa-yı „Abbāsí. Tahran-Meclis Ktp., nr. 855 (Sebt nr. 13670) el yazması.
- Ĥiyavi, Revşen (ş.1374). Senglāĥ: Mírzā Mehdí Esterābādí. Tahran: Neşr-i Merkez.
- İLKER, A. (1998). Çağatay Türkçesinden Osmanlı Türkçesine Küçük İsimsiz Bir Sözlük: İmes Sözlüğü. Manisa.
- KAÇALİN, M. (2003). “Abuşka Sözlüğü Üzerine”. Türk Dilleri Araştırmaları Dergisi, sayı 13, İstanbul, s. 23-28.
- KAÇALİN, M. (2011). Niyāzi: Nevāyí'nin Sözleri ve Çağatayca Tanıklar (el-Luİātu'n-Nevāiyye ve'lİstişhādātu'l-Caİātāiyye). Ankara: TDK. Aİ
- KADRİ, Hüseyin Kazım (1927-1945). Türk Lügati. cilt 1-4, İstanbul.
- KARA, F. (2011). Muşammed Ya„ķūb-ı Çíngí: Zebān-ı Türkí (Kélür-Nāme) İnceleme-Metin-Dizin. Erzurum: Fenomen.
- Khaze Shahgoli, Nasser (2010). „Abdu'l-Cemíl Bin Muşammed Riţā e'n-Naŝírí e'š-Šūsí Kitāb-ı Türkí (1b-16a ve 167a-173b). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- KÖPRÜLÜ, F. (1945). “Çağatay Edebiyatı”. İslam Ansiklopedisi, cilt 3, İstanbul: MEB, s. 270-323.
- LESSİNG, F. (2003). Moğolca-Türkçe Sözlük. cilt 1-2, çev. Günay Karaağaç, Ankara: TDK. Moğ-Les
- MİRNİYA, A. (ş.1369). İlha ve Tayifeha-yı Eşayeri-yi Horasan. Meşhed: Nesl-i Daniş.
- Mírzā Mehdí Ĥan Esterābādí. Senglāĥ. İran-Tahran Milli Ktp., nr. F-1141 el yazması. SG
- Mírzā Mehdí Ĥan Esterābādí. Senglāĥ. Kum-Feyziye Medresesi Ktp., nr.10/2 el yazması.
- Mírzā Mehdí Ĥan Esterābādí. Senglāĥ. Tahran Üniversitesi-Merkez Ktp., nr. 4919 el yazması.
- Mírzā Mehdí Ĥan Esterābādí. Senglāĥ. Tahran-Meclis Ktp., nr. 860 (Sebt nr. 14120) el yazması.
- MÜNZEVİ, A. (ş.1350). Fihrist-i Nüshaha-yı Hatti-yi Frasi. cilt 3, Tahran: Müessese-yi Ferhengi-yi Mıntıkai.
- MÜTTAKİ, H. (ş.1381). Fihrist-i Nüshaha-yı Hatti-yi Türki-yi Kitabhane-yi Büzürg-i Hazret-i Ayetullahu'l-Uzma Meraşi-yi Necefi. cilt 1, Kum: Kitabhane-yi Büzürg-i Hazret-i Ayetullahu'lUzma Meraşi-yi Necefi (Gencine-yi Cihani-yi Mahtutat-ı İslami).
- Naŝírí, Abdu'l-Cemíl. Kitāb-ı Türkí. Tahran Üniversitesi-Merkez Ktp., nr. 8336 el yazması.
- NEVİAHİ, A. (ş.1362/1983). Fihrist-i Nüshaha-yı Hatti-yi Farsi-yi Müze-yi Milli-yi Pakistan. İslamabad: Merkez-i Tahkikat-ı Farsi-yi İran ve Pakistan.
- NEVİAHİ, A. (ş.1390). Fihrist-i Nüshaha-yı Hatti-yi Farsi-yi Kitabhane-yi Merkezi-yi Danişgah-ı Pencab-ı Lahur. cilt 1, Tahran: Merkez-i Pejuhişi-yi Miras-ı Mektub.
- ÖZ, Y. (2010). Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler. Ankara: TDK.
- ÖZKAN, F. (1996). “Nevayi Eserleri İçin Yazılmış Bir Lügat: Der Beyān-ı Istılāhāt-ı Emlahu'ş-İu„arā Mevlānā Nevāyi”. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 1, s. 198-243.
- PAÇACIOĞLU, B. (2006). VIII-XVI. Yüzyıllar Arasında Türkçenin Sözcük Dağarcığı. Ankara: Bizim Büro.
- RAHİMİ, F. (2016). Fethali Kaçar'ın Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- RAHİMİ, F. (2017). “İran Kitaplıklarında Bulunan Çağatay Türkçesi Sözlükleri”. Teke Dergisi, sayı 6/4.
- Pavet De Courteille, Par M. (1870). Dictionnaire Turk-Oriental [Doğu Türkçesi Sözlüğü]. Paris. Pavet
- RİEU, C. (1978). Catalogue of The Turkish Manuscripts in The British Museum. Osnabrück: Otto Zeller Verlag.
- ROMASKEVİÇ, A. A. (1934). “Yeni Çağatay-Fars Lügati”. çev. Aptullahoğlu Hasan, Türkiyat Mecmuası, cilt 4, İstanbul, s. 281-293.
- ROSS, E. D. (1994). Kuş İsimlerinin Doğu Türkçesi, Mançuca ve Çince Sözlüğü. çev. Emine Gürsoy Naskali, Ankara: TDK.
- SADİK, H. M. (ş.1388). şakím Muşammed Ĥoyí: Ĥulāŝa-yı „Abbāsí. Tebriz: Yaran.
- SAFA, Z. (ş.1372). Tarih-i Edebiyat Der İran. cilt 5/1, Tahran: Firdevs.
- SARICA, B. (2014). Çağatayca-Farsça manzûm bir Lügat Nisâb-ı Türkî. Ankara: Grafiker.
- SUGAHARA, M. (2008). “Sanglâx Lugatindeki Kurmacalar”. çev. Manami Koyano, Mustafa S. Kaçalin, Türk Dilleri Araştırmaları Festschrift in Honor of Talat Tekin, cilt 18, İstanbul, s. 393-411.
- Şemseddin Sami. (1317). Ķāmūs-ı Türkí. İstanbul: İkdam Matbaası. Sami
- Şeyh Süleyman Efendi. (1298). Lügat-i Çağatay ve Türki-yi Osmani. cilt 1, İstanbul: Mehran Matbaası. TDK. (2009). Türkçe Sözlük. Ankara: TDK. Tr.Tr
- TERBİYET, M. A. (ş.1378). Danişmendan-ı Azerbaycan. haz. Gulamriza Tabatabai Mecd, Tebriz: Sazman-ı Çap ve İntişarat-ı Vizaret-i Ferheng ve İrşad-ı İslami.
- THURY, J. (1906). “Orta Asya Türkçesi Üzerine Tetkikler”. çev. Ragıp Hulusi, Milli Tetebbular Mecmuası (Müdür: Fuad Köprülü), cilt 1, sayı 2, İstanbul: Matbaa-yı Amire, 1331 (1915), s. 207-233.
- THURY, J. (1903). A “Behdset-ül-Lugat” Czimü Csagataj Szotar. Budapest.
- THURY, J. (1903). Behçet-ül-Lügat Adlı Çağatay Lügati. çev. Hüseyin Namık Orkun, TDK Ktp., nr. Etüt/64 ve Etüt/64-a.
- TOPARLI, R. ve ILGIN, A. (2006). Mehmet Sadık: Üss-i Lisān-ı Türkí. Ankara: TDK.
- TÜRKMEN, E. (1985). “Hindistan Kütüphanelerinde Bazı Türkçe Yazma Eserler”. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, cilt 23, s. 479-499.
- ÜNLÜ, S. (2013). Çağatay Türkçesi Sözlüğü. Konya: Eğitim.
- VAMBERY, A. (1862). Abuska Csagatajtörök Szogyüjtemeny [Abuşka Çağatay Türkçesi Söz Derlemesi]. Pest: Macar İlimler Akademisi.
- VAMBERY, H. (1867). Čagataische Sprachstudien [Çağatayca Dil Araştırmaları]. Leipzig.
- ZABETİ, N. (2010). Muşammed Bin „Abdu'ŝ-ŝabūr-ı Ĥoyí, Ĥulāŝa-ı „Abbāsí. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- ZENKER, J. T. (1866-1876). Türkisch-Arabisch-Persisches Handwörterbuch (Dictionnaire Turc-ArabePersan). cilt 1-2, Leipzig.
| APA | Rahimi F (2018). ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. , 69 - 104. |
| Chicago | Rahimi Farhad ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. (2018): 69 - 104. |
| MLA | Rahimi Farhad ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. , 2018, ss.69 - 104. |
| AMA | Rahimi F ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. . 2018; 69 - 104. |
| Vancouver | Rahimi F ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. . 2018; 69 - 104. |
| IEEE | Rahimi F "ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI." , ss.69 - 104, 2018. |
| ISNAD | Rahimi, Farhad. "ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI". (2018), 69-104. |
| APA | Rahimi F (2018). ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7(1), 69 - 104. |
| Chicago | Rahimi Farhad ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7, no.1 (2018): 69 - 104. |
| MLA | Rahimi Farhad ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, vol.7, no.1, 2018, ss.69 - 104. |
| AMA | Rahimi F ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2018; 7(1): 69 - 104. |
| Vancouver | Rahimi F ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi. 2018; 7(1): 69 - 104. |
| IEEE | Rahimi F "ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI." Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 7, ss.69 - 104, 2018. |
| ISNAD | Rahimi, Farhad. "ÇAĞATAY TÜRKÇESİ SÖZLÜKLERİ BİBLİYOGRAFYASI". Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 7/1 (2018), 69-104. |
