Yıl: 2004 Cilt: 14 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 229 - 258 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853)

Öz:
Kalhaneler, maden ocaklarında ham hale getirilen altın, gümüş ve bakır gibi madenlerin eritilip külçe haline getirildiği tesislerdir. Osmanlı Anadolusu'nda Tokat Kalhanesi bu tesislerin en önemlilerinden biriydi. Devletin bilhassa cebehâne, tersane ve donanmasının ihtiyaçlarının karşılanması için, mirî rayiç üzerinden madencilerden satın alınan bakır, Ergani'den develerle Tokat'a getirilerek kalhanelerde tasfiye edilirdi. Mamul hale getirilen bakır; Tokat'tan Samsun İskelesi'ne, oradan da gemilerle İstanbul'a gönderilmekteydi. Tokat kalhanelerinde bakırın tasfiye edilmesi, yani işlenmesi bir dizi işlemi gerektirirdi. Bu işlemleri gerçekleştiren görevliler, devletin kendilerine verdiği hizmetleri yerine getirirlerdi. Kalhane görevlileri, aldıkları ücret dışında yaptıkları hizmetler karşılığında bir dizi muafiyetlere de sahip idiler. Kalhânesi'nin mukataasını üzerine alan emin, - bu genellikle Ma'âdin-i Hümayun emini olurdu - buraya kendi yerine bir vekil (emin) atardı. Diğer yandan kalhanede istihdam edilen ameleden, kömür için yapılan hizmetlere ve sermaye sağlayan sarraflara kadar bir dizi görevli ataması 1828'e kadar eminlerce, daha sonra da Darbhâne-i Âmire tarafından yapılıyor, muafiyetler ise fermanla gerçekleştiriliyordu.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih

The Management of Kalhâne of Copper in Tokat (1793-1853)

Öz:
Smelteries are factories or foundations in which gold, silver and copper are melted and made into bullions. The smeltery of Tokat was one of the most important establishments in Ottoman Anatolia. Copper ores bought from mine owners with official current value in order to meet the needs of ammunition, shipyard and navy of the Ottoman Empire were brought on camels from Ergani to Tokat and purified here. Copper bullions were sent from Tokat to the port of Samsun, from there to İstanbul by ships. The purification of copper in the smeltery of Tokat needed a series of operations. The officials carrying out all these operations worked for the State. The workers of copper-smeltery enjoyed a number of exemptions in charge of their services apart from the wages they had. The trustworthy man who was responsible for the mukata of the copper-smeltery of Tokat, who was generally the trustworthy man of Sultanic mines, appointed a agent instead of him. On the other hand, the trustworthy men appointed all service-men working in the Smeltery until 1828, after that the Mint Administration did this job. Exemptions were also provided with Sultanic edicts.
Anahtar Kelime:

Konular: Tarih
Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • ABACI, Nurcan; 18?2 tarihli Şer' iye siciline Göre XlX. Yüzyılın Başında Tokat Şehrinin Sosyo-Ekoromik Durumu. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü BasıImamış Yüksek Lisans Tezi, Bursa 1994.
  • AHMET Vefik Paşa Lehçe-i Osmânî. (Hazırlayan: Recep Toparlı), Türk Dil Kurumu Yayını, Ankara 2000.
  • ALTUNBAY, Mustafa "XVIIl. Yüzyılın ikinci Yarısında Gümüşhane ve Yöresinde Madencilik Faaliyetleri", Trabzon Tarihî İlmî Toplantısı, 6-8 Kasım 998 Bidiriler, Trabzon 1999.
  • CİNLİOĞLU, Halis; Osmanlılar Zamanında Tokat, III. basım, Tokat 1951.
  • FAROQHl, Suraiya Osmanlı'da Kentler ve Kentliler, ? Baskı, (Türkçesi; Neyyir Kalaycıoğlu), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.
  • GENÇ, Mehmet; "17-19. Yüzyıllarda Sanayide Ticaret Merkezi olarak Tokat", Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, 2-6 Temmuz 1986 Ankara: 1987
  • ..... ; "Osmanlı Mâliyesinde Malikâne Sistemi ", Osmanlı İmparatorluğunda Devlet ve Ekonomi, 2. Baskı. İstanbul 2002.
  • KÖSE, Osman; "XIX Yüzyılda Gümüşhane Madenleri, Trabzon ve Çevresi Uluslararası Tarih -Dil ve Edebiyat Sempozyumu Bildirileri, 3 -5 Mayıs 2001, 1. Cilt Tarih, Trabzon 2002.
  • PAKALIN. Mehmet Zeki; Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, Cilt II, MEB Yayını, İstanbul 1983.
  • SAHİLLİOĞLU, Halil; "Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden Hareketlerinin Yeri . ODTÜ Gelişme Dergisi Türkiye İktisat Tarihi Üzerine Araştırmalar Özel Sayısı, Ankara 1978.
  • TIZLAK, Fahrettin; Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Yöresinde Madencilik (1775-1850), Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankava 1997.
  • ..... ; "Osmanlı Devleti'nde Ham Bakır İşleme Merkezleri Olarak Tokat ve Diyarbakır", TTK Belleten. CiIt LIX, Sayı 226. Aralık 1995
  • ...... ; "XlX. Yüzyılın İlk Yarısında Anadolu Madenleri", Prof. Dr. Bayram Kodaman'a Armağan, Eser Ofset Matbaacılık, Samsun 1993.
  • YÜKSEL, Hasan; Osmanlı Dönemin'de Keban - Ergani Madenleri. 1776 - 1794 Tarihli Maden Emin Defteri. Dilek Matbaası, Sivas 1997.
APA BEŞİRLİ M (2004). Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). , 229 - 258.
Chicago BEŞİRLİ Mehmet Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). (2004): 229 - 258.
MLA BEŞİRLİ Mehmet Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). , 2004, ss.229 - 258.
AMA BEŞİRLİ M Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). . 2004; 229 - 258.
Vancouver BEŞİRLİ M Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). . 2004; 229 - 258.
IEEE BEŞİRLİ M "Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853)." , ss.229 - 258, 2004.
ISNAD BEŞİRLİ, Mehmet. "Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853)". (2004), 229-258.
APA BEŞİRLİ M (2004). Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 229 - 258.
Chicago BEŞİRLİ Mehmet Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14, no.1 (2004): 229 - 258.
MLA BEŞİRLİ Mehmet Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, vol.14, no.1, 2004, ss.229 - 258.
AMA BEŞİRLİ M Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2004; 14(1): 229 - 258.
Vancouver BEŞİRLİ M Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2004; 14(1): 229 - 258.
IEEE BEŞİRLİ M "Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853)." Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14, ss.229 - 258, 2004.
ISNAD BEŞİRLİ, Mehmet. "Tokat Bakır Kalhânesi'nin Yönetimi (1793-1853)". Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 14/1 (2004), 229-258.