ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI

SÖĞÜT, İPEK SEVDA

ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI

İpek SÖĞÜT (Kadir Has Üniversitesi, Hukuk Fakültesi, Roma Hukuku Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye)

Türkiye Barolar Birliği Dergisi

34 4

Yıl: 2020 Cilt: Sayı: 147 Sayfa Aralığı: 143 - 181 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 14-10-2020

ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI

Öz:

Fideicommissum familiae relictum, bir kimsenin irade açık-lamasıyla, malvarlığında bulunan bir malı veya terekesinin tamamını,kendisinin öngördüğü intikal sırasına göre ve üzerinde tasarruftabulunulmasını yasaklayacak şekilde aileye özgülemesidir. Bu kav-ram, Medeni Hukuk literatüründe “aile fideikomisi” olarak yer ala-rak, Türk Medeni Kanunu’nda yasaklanmıştır. Bu çalışma ile öncelikliolarak, doktrinde “aile fideikomisi yasağı” olarak nitelendirilen budüzenlemenin yer aldığı aile vakfı kavramını ortaya koyabilmek ba-kımından Roma Hukuku’nda “vakıf” müessesesi üzerinde durulmuş-tur. Çalışmanın devamında ise, aile fideikomisi kavramının, RomaHukuku’ndaki kökeni olan, fideicommissum familiae relictum açıklan-maya çalışılmıştır. Çalışmanın son kısmında ise, Türk Hukukunda ailefideikomisi yasağı üzerinde durulmuştur

Anahtar Kelime:

THE CONCEPT OF FAMILY FIDEICOMMISSUM (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) IN ROMAN AND TURKISH LAW

Öz:

Fideicommissum familiae relictum, is the allocation of a property or all his estate to a family according to the foreseen order of succession by means of a will that prohibits the disposal of the property. This concept taking place in the Civil Law literature as a “family fieicommissum” and was prohibited by Turkish Civil Code. With this study, in order to put forward the concept of family foundation, which includes the regulation defied as “prohibition on family fieicommissum” in the doctrine, institution of “foundation” in Roman Law has been emphasized. In the continuation of this study, fieicommissum familiae relictum, which is the origin of the concept of family fieicommissum in Roman Law was tried to explain. In the last part of the study, prohibition on family fieicom- missum in Turkish Law has been discoursed

Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık

Akgündüz Ahmed, İslam Hukukunda ve Osmanlı Tatbikatında Vakıf Müessesesi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayınevi, İstanbul 1996.
Akıntürk Turgut /Ateş Derya, Türk Medeni Hukuku, Aile Hukuku, İkinci Cilt, Beta Yayınevi, Ocak 2019.
Aksoy Dursun Sanem, Eşya Kavramı, XII Levha Yayınevi, İstanbul 2012.
Arsebük Esat, Medeni Hukuk I. Başlangıç ve Şahsın Hukuku, Ankara Hukuk Fakültesi Neşriyatı, Ankara 1938.
Ayiter Nuşin /Kılıçoğlu Ahmet, Miras Hukuku, Savaş Yayınları, Ankara 1989.
Belgesay Mustafa Reşit, Türk Kanunu Medenisi Şerhi II, Aile Hukuku, Şaka Matbaası, İstanbul 1952.
Berki Şakir, Roma Hukuku, (Roma Hukuku), Nur Basımevi, Ankara 1949.
Brugi Biagio, Della prima forma che ebbero le Pie Fondazioni cristiane nel Diritto Romano, Atti dello Istitutio veneto, C.7, Seri 7, (1895-1896).
Declareuil Joseph, “Quelques notes sur certains types de fiéicommis”, Extrait des Mélanges Gérardin, Paris 1907, s.135-155.
Di Marzo Salvatore, Roma Hukuku, (çev. Ziya Umur), İsmail Akgün Matbaası, İstanbul 1954.
Dupont Florence, Daily Life in Ancient Rome, Blackwell Publishing, Oxford 1992.
Dural Mustafa/Öğüz Tufan/Gümüş Alper, Türk Özel Hukuku Cilt: 3, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 2019.
Erdoğmuş Belgin, Roma Borçlar Hukuku Dersleri, (Borçlar), Der Yayınları, İstanbul 2019.
Erdoğmuş Belgin, Roma Eşya Hukuku, (Eşya Hukuku), Der Yayınları, İstanbul 2018.
Feyzioğlu Feyzi Necmeddin, Aile Hukuku, Filiz Kitabevi, İstanbul 1986.
Gönensay Samim, Medeni Hukuk, C.II. Kısım II., Arkadaş Basımevi, İstanbul 1940
Gradenwitz Otto, Interpolationen in den Pandekten: Kritische Studien, Weidmannsche Buchhandlung, Berlin 1887.
Grosso Giuseppe, I Legati Nel Diritto Romano, Giappichelli, Torino 1962.
Hatemi Hüseyin/Kalkan Oğuztürk Burcu, Kişiler Hukuku, Gerçek Kişiler-Tüzel Ki- şiler, Vedat Kitapçılık, İstanbul 2014.
Honig Richard, Roma Hukuku, (çev. Şemseddin Talip), Matbaai Ebüzziya, İstanbul 1938.
Honsell Heinrich, Römisches Recht, Springer-Lehrbuch, Berlin 1997.
Impallomeni Giambattista, L’effiacia del fedecommesso pecuniario nei confronti dei terzi: la in rem missio, Giuffré, Milano 1967.
Johnston David, “Trust and Trust-like Devices” , (Trust-like Devices), Itinerae Fiduciae, Trust end Treuhand in Historical Perspective, (Ed. Richard Helmholz/Reinhard Zimmermann), Dunker&Humbolt, Berlin 1998, s.45-57.
Johnston David, The Roman Law of Trusts, (Roman Law), Clarendon Press, Oxford 1988.
Karadeniz Çelebican Özcan, Roma Eşya Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2015.
Karakoç İrem, Türk Hukuk Tarihinde Vakıf Müessesesi, (Vakıf), Yetkin Yayınevi, Ankara 2018.
Kaser Max, Das Römische Privatrecht, Bd. 1, C.H. Beck Verlag, München 1971.
Kılıçoğlu Ahmet M., Aile Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2019.
Koschaker Paul/Ayiter Kudret, Modern Özel Hukuka Giriş Olarak Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Dokuz Eylül Üniversitesi Matbaası, İzmir 1993.
Köprülü Fuad, İslam ve Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları ve Vakıf Müessesesi, Akçağ Yayınları, Ankara 2005.
Küçük Eşref, Roma Hukukunda Augustus Zamanına Kadar Derneklerin Hukuki Durumu, Yetkin Yayınevi, Ankara 2006.
Küçükgüngör Erkan, Roma Hukukunda Vasiyet (Testamentum), Yetkin Yayınevi, Ankara 2007.
Lewis William, Das Recht des Familienfieicommisses, Berlin 1868.
Mındız Emine, Roma Hukukunda Ölüme Bağlı Bağışlama (Donatio Mortis Causa), Der Yayınları, İstanbul 2018.
Monier Raymond, Manuel élémentaire de droit romain, Tome I, Montchrestien 1947.
Oğuzoğlu Hüseyin Cahit, Medeni Hukuk, Şahsın Hukuku-Aile Hukuku, (Medeni Hukuk), Yeni Desen Matbaası, Ankara 1963.
Oğuzoğlu Hüseyin Cahit, Roma Hukuku, (Roma Hukuku), Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O., Ankara 1952.
Richter Andreas, “German and American Law of Charity in Early 19th Century”, Itinerae Fiduciae, Trust end Treuhand in Historical Perspective, (Ed. Richard Helmholz/Reinhard Zimmermann), Dunker&Humbolt, Berlin 1998, s. 427-469.
Sala Johannis, Institutiones Romano-Hispanae ad Usum Tironum Hispanorum Ordinatae, Tomus II, Matriti ex Typographia Regia, 1830.
Schulz Fritz, Classical Roman Law, Oxford University Press, 1951.
Schwarz Andreas B., Roma Hukuku Dersleri, Birinci Cilt, Tarihi Kısım ve Umumi Doktrinler, (çev. Türkan Basman), Kenan Matbaası, İstanbul 1943.
Serge Dauchy/Georges Martyn/Anthony Musson/Heikki Pihlajamäki/Alain Wijffels, The Formation and Transmission of Western Legal Culture: 150 Books that Made the Law in the Age of Printing, Springer International Publishing, Switzerland 2016.
Tahiroğlu Bülent /Erdoğmuş Belgin, Roma Hukuku Dersleri, Tarihi Giriş-Hukuk Tarihi-Genel Kavramlar-Usul Hukuku, Der Yayınları, İstanbul 2019.
Tekinay Selahattin Sulhi, Türk Aile Hukuku, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul 1971.
Torrent Armando, Fideicommissum Familiae Relictum, Universidad de Oviedo, Servicio de Publicaciones, Oviedo 1975.
Türkoğlu Halide Gökçe, Roma Hukukunda Suç ve Ceza, Seçkin Yayıncılık, Ankara 2017.
Umur Ziya, Iustinianus Institutiones, (Institutiones), İstanbul 1968.
Umur Ziya, Roma Hukuku, Tarihi Giriş-Kaynaklar-Umumi Mefhumlar-Hakların Himayesi, (Roma Hukuku), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1979.
Umur Ziya, Roma Hukuku Ders Notları, (Ders Notları), Beta Yayınevi, İstanbul 2010.
Umur Ziya, Roma Hukuku Lügatı, (Lügat), Fakülteler Matbaası, İstanbul 1983.
Üçok Coşkun, Türk Hukuk Tarihi, Ajans-Türk Matbaası, Ankara 1957.
Velidedeoğlu Hıfzı Veldet, Türk Medeni Hukuku C.II, Aile Hukuku, Nurgök Matbaası, İstanbul 1965.
Akipek Şebnem/Altaş Hüseyin, “Vakıflrda Evladiye Davaları”, AÜHFD, C.47, S.1, Y.1998, s.145-151.
Berki Şakir, “Türk Medeni Kanununda Miras Hukukunun Esasları”, (Miras Hukuku), AÜHFD, C.31, S.1, 1974, s.309-321.
Çınar Ömer, “Mazbut ve Mülhak Vakıflrda Galle (Gelir) Üzerinde Vakıf Evlatlarının ve Diğer İlgililerin Hak Sahipliği ve İntifa Hakkı Hayrından Fazla Olan Mülhak Vakıflrın Aile Vakfına Dönüştürülmesi”, Prof. Dr. Cevdet Yavuz’a Armağan, MÜHF-HAD Özel Sayısı, C.22, S.3. 2016, s.828-855.
Günal Nadi, “Roma Miras Hukukuna Genel Bir Bakış ve Vasiyet Yolu ile Miras”, AÜHFD, C.44, S.1, 1995, s. 425-442.
Gürsoy Kemal Tahir, “Ölüme Bağlı Tasarruflrda Şart ve Mükellefietler”, AÜHFD, C. 10, S. 1-4, 1953, s. 458-541.
Huber Erich, “Karşılaştırmalı Hukuk İsviçre Hukukunda Trust ve Treuhand”, (çev. Eylem Apaydın), Küresel Bakış Çeviri Hukuk Dergisi, S.6, Temmuz 2012, s.1-3.
İşeri Ahmet, “Vakıflr (Medeni Kanun’dan Önceki ve Sonraki Vakıf Nev’ileri ve Hukuki Mahiyetleri)”, AÜHFD, C.21, S.1, 1964, s.199-280.
Johnston David, “Prohibitions and Perpetuities: Family Settlements in Roman Law”, (Family Settlements), Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung, Zeitschriftenband (1985), s. 220-291.
Karakoç İrem, “Roma Hukuku Kökenli Fideicommissum ile Cermen Hukuku Kökenli Salic Salmannus Osmanlı Vakıf Müessesesinin Kökeni Olabilir mi?”, (Vakıf Müessesesinin Kökeni), II. Türk Hukuk Tarihi Kongresi Bildirileri, C.1, On İki Levha Yayınevi, İstanbul 2016, s.423-486.
Karaman Başak, “Roma Hukukunda Persona Kavramı”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.10, S.127-128, (Mart-Nisan), 2015, s.81-114.
Köprülü Bülent, “Tarihte Vakıflr”, AÜHFD, C. 8, S. 3, 1974, s. 479-518.
Küçükgüngör Erkan, “Roma ve Türk Hukukunda Muayyen Mal Vasiyeti”, AÜHFD, C. 45, S. 1, s. 504-531.
Özdem Berk Hasan, “Roma İmparatorluğu’ndan Günümüze Fideicommissum Familia”, TBB Dergisi, S.135, 2018, s. 319-334.
Pedük Türkben, “Servet Yönetimi Hizmetleri (Trust/Fiduciary Services)”, Maliye Finans Yazıları, S.83, Nisan 2009, s. 131-139.
Rickett C.E.F., “Charitable Giving in English and Roman Law: A Comparison of Method”, Cambridge Law Journal, Vol.38, No.1, (April 1979), s.118-147.
Umur Ziya, “Roma Miras hukukunun Ana Hatları”, (Miras Hukuku), İÜHFM, C.31, S. 1-4, 1966, s. 159-195.
TBMM 23.Dönem, 2.Yasama Yılı, Sıra Sayısı: 98, https://www.tbmm.gov.tr/sirasayi/ donem23/yil01/ss98.pdf, (Erişim Tarihi: 15.12.2019).
Türk Medeni Kanunu, http://www.ilhanhelvacidersleri.com/turk-medeni-kanunu/ turk-medeni-kanunu-madde-372, (Erişim Tarihi:15.12.2019)

APA	SÖĞÜT İ (2020). ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. , 143 - 181.
Chicago	SÖĞÜT İPEK SEVDA ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. (2020): 143 - 181.
MLA	SÖĞÜT İPEK SEVDA ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. , 2020, ss.143 - 181.
AMA	SÖĞÜT İ ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. . 2020; 143 - 181.
Vancouver	SÖĞÜT İ ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. . 2020; 143 - 181.
IEEE	SÖĞÜT İ "ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI." , ss.143 - 181, 2020.
ISNAD	SÖĞÜT, İPEK SEVDA. "ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI". (2020), 143-181.

APA	SÖĞÜT İ (2020). ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, (147), 143 - 181.
Chicago	SÖĞÜT İPEK SEVDA ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi , no.147 (2020): 143 - 181.
MLA	SÖĞÜT İPEK SEVDA ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, vol., no.147, 2020, ss.143 - 181.
AMA	SÖĞÜT İ ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2020; (147): 143 - 181.
Vancouver	SÖĞÜT İ ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI. Türkiye Barolar Birliği Dergisi. 2020; (147): 143 - 181.
IEEE	SÖĞÜT İ "ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI." Türkiye Barolar Birliği Dergisi, , ss.143 - 181, 2020.
ISNAD	SÖĞÜT, İPEK SEVDA. "ROMA VE TÜRK HUKUKU’NDA AİLE FİDEİKOMİSİ (FIDEICOMMISSUM FAMILIAE RELICTUM) KAVRAMI". Türkiye Barolar Birliği Dergisi 147 (2020), 143-181.