TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ

Neslihan Arıcı ÖZCAN, (İstanbul Medeniyet Üniversitesi, Sosyal Hizmet Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Reyhan ARSLAN (İstanbul Medipol Üniversitesi, Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü, İstanbul, Türkiye)
Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik)
115 25
Yıl: 2020 Cilt: 19 Sayı: 73 Sayfa Aralığı: 299 - 314 Metin Dili: Türkçe DOI: 10.17755/esosder.548142 İndeks Tarihi: 17-10-2020

TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ

Öz:
Bu araştırmada amaç, terör olayları karşısında yetişkin bireylerde görülen travma sonrası stres belirtileri iletravma sonrası büyüme arasındaki ilişkide, algılanan sosyal desteğin ve maneviyatın aracı rolünü incelemektir.Araştırmada veri toplamak için Olayların Etkisi Ölçeği, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, ManeviYönelim Ölçeği, Travma Sonrası Büyüme Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubu İstanbul ilindeyaşayan yaş ortalaması 23,57 olan (SS= 7,95) 723 bireyden (473 kadın, 250 erkek) oluşmaktadır. Çalışmada terörolayları karşısında yetişkin bireylerde görülen travma sonrası stres belirtileri ile travma sonrası büyüme arasındakiilişkide algılanan sosyal desteğin ve maneviyatın aracı rolü Seri Çoklu Aracılık Modeli kullanılarak testedilmiştir. Araştırma sonucunda, travma sonrası stres düzeyi yüksek grupta, travmatik stres düzeyi ve travmasonrası büyüme arasındaki ilişkide algılanan sosyal destek ve manevi yönelimin aracılık ettiği, tüm modelinanlamlı olduğu (F(3,342)=53.71, p<.001, R2=.32) ve toplam varyansın %32’sini açıkladığı görülmüştür. Bulgularilgili alanyazı doğrultusunda tartışılmış ve çeşitli öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelime:

THE MEDIATING ROLE OF PERCEIVED SOCIAL SUPPORT AND SPIRITUALITY IN THE RELATIONSHIP BETWEEN POSTTRAUMATIC STRESS LEVEL AND POSTTRAUMATIC GROWTH

Öz:
The aim of this study is to investigate the mediating role of perceived social support and spirituality in the relationship between posttraumatic stress level and posttraumatic growth in adult individuals in the face of terrorist events. In the research, the Impact of Event Scale-Revised, Multi-Dimensional Perceived Social Support Scale, Post Traumatic Growth Scale and Spiritual Orientation Scale were used. The study group consisted of 723 individuals (473 women, 250 men) with a mean age of 23.57 (SD= 7.95) living in Istanbul. In this study, the mediating role of perceived social support and spirituality in the relationship between posttraumatic stress level and posttraumatic growth in adult individuals in the face of terrorist events were tested using the Serial Multiple Mediator Model. In the post-traumatic stress-high group, the relationship between traumatic stress level and post-traumatic growth is mediated by perceived social support and spiritual orientation and the whole model is significant (F(3,342)=53.71, p<.001, R2=.32) and 32% of the total variance was explained. The findings were discussed in accordance with the related literature and recommendations were made to the related parties.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aker, T., Sorgun, E., Mestçioğlu, Ö., Karakaya, I., Kalender, D., Acar, G., Biçer, U. & Acicbe, O. (2008) İstanbul’daki bombalama eylemlerinin erişkin ve ergenlerdeki travmatik stres etkileri. Türk Psikoloji Dergisi, 23(61), 63-71.
  • Ano, G. G., & Vasconcelles, E. B. (2005). Religious coping and psychological adjustment to stress: A meta-analysis. Journal of Clinical Psychology, 61(4), 461–480.
  • Antonakis, J., Bendahan, S., Jacquart, P., & Lalive, R. (2010). On making causal claims: A review and recommendations. The Leadership Quarterly, 21(6), 1086-1120
  • Benight, C.C., Freyaldenhoven, R., Hughes, J., Ruiz, J., Zoschke, T., & Lovallo, W. (2000). Coping self-efficacy and psychological distress following the Oklahoma City bombing. Journal of Applied Social Psychology, 30, 1331–1344.
  • Bleich, A., Gelkopf, M. & Solomon, Z. (2003). Exposure to terrorism, stress-related mental health symptoms, and coping behaviors among a nationally representative sample in Israel. JAMA 290(5), 612-20.
  • Burgoon, B.(2006) On welfare and terror. Journal of Conflict Resolution, 50(2), 176–203
  • Butler, L.D., Blasey, C.M., Azarow, J., McCaslin, S.E., Garlan, R.W., Chen, X.-H., Desjardins, J.C., DiMiceli, S., Seagraves, D.A., Hastings, T.A., Kraemer, H.C., & Spiegel, D. (2005). Posttraumatic growth following the terrorist attacks of September 11, 2001: Cognitive, coping, and trauma symptom predictors in an internet conve ience sample. Traumatology, 11 (4), 247–267
  • Calhoun, L.G., Cann, A., Tedeschi, R.G. & McMillan, J. (2000). A correlation test of the relationship between posttraumatic growth, religion, and cognitive processing. Jounal of Traumatic Stress, 13, 521–527.
  • Calhoun, L.G., Cann, A. & Tedeschi, R.G. (2010). The post-traumatic growth model: Sociocultural considerations. In T. Weiss & R. Berger (Eds.), Posttraumatic growth and culturally competent practice: Lessons learned from around the globe (pp. 1-14). Hoboken, NJ, US: John Wiley & Sons Inc.
  • Calhoun, L.G., Tedeschi, R.G. (2006). The foundations of posttraumatic growth: An expanded framework. In Calhoun LG & Tedeschi RG (Eds.), Handbook of post-traumatic growth: Research and practice (pp. 3–23). Mahwah NJ: Erlbaum. Cryder, C., Kilmer, R., Tedeschi, R., & Calhoun, L.(2006). An exploratory study of posttraumatic growth in children following a natural disaster. American Journal of Orthopsychiatry, 76, 65–69.
  • Çorapçioğlu, A., Yargıç, İ., Geyran, P. & Koçabaşoğlu, N. (2006). Olayların Etkisi Ölçeği (IES-R)Türkçe versiyonunun geçerlilik ve güvenilirliği. New/Yeni Symposium: Psikiyatri, Nöroloji ve Davranış Bilimleri Dergisi, 44(1),14-22.
  • Dedeoğlu, B. (2003) Bermuda triangle: Comparing official definitions of terrorist activity. Terrorism and Political Violence, 15, 81-110.
  • Dekel, R. & Hobfoll, S.E (2007). The impact of resource loss on Holocaust survivors facing war and terrorism in Israel. Aging Mental Health, 11(2),159-67.
  • Duran, S. & Ünsal, G. (2014). Çankırı ilindeki şehit aileleri ve malul gazilerin psikolojik dayanıklılık ve depresif durumlarının belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(2), 158- 163.
  • Dürü, C. (2006) Travma sonrası stres belirtileri ve travma sonrası büyümenin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi ve bir model önerisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi
  • Eker, D., Arkar, H. & Yaldız, H. (2001) Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği’nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi 12(1):17-25.
  • Eşsizoğlu, A., Yaşan, A., Bülbül, İ. Önal, S. Akgün-Yıldırım, E. ve Aker, T. (2009). Bir terörist saldırı sonrasında travma sonrası stres bozukluğu gelişimini etkileyen risk faktörleri. Türk Psikiyatri Dergisi 20(2),118-126.
  • Everly, G.S. & Mitchell, J.T. (2001). America under attack: The “10 commandments” of responding to mass terrorist attack. International Journal of Emergency Mental Health 3, 133-135.
  • Frey, B. S., Luechinger, S., & Stutzer, A. (2007). Calculating tragedy: assessing the costs of terrorism, Journal Of Economic Surveys, 21(1), 1-24
  • Galea, S., Ahern, J., Resnick, H., Kilpatrick, D., Buccavalas, M., Gold, J., & Vlahov, D. (2002). Psychological sequelae of the September 11 terrorist attacks in New York City. New England Journal of Medicine, 346, 982–987.
  • Galea, S. & Resnick, H. (2005). Posttraumatic stress disorder in the general population after mass terrorist incidents: Considerations about the nature of exposure. CNS Spectrums 10, 107–115.
  • Georges, B. (2000). Nietzsche Üzerine. Kabalcı Yayınevi, İstanbul Gökler, I. ve Yılmaz, B. (2001). Travmatik savaş yaşantıları ve bunların çocuklar üzerindeki etkileri. Türk Psikoloji Bülteni, 22, 89-99.
  • Güloğlu, B. & Irmak, O. (2013). Güneydoğu gazilerinde travma sonrası stres bozukluğu gelişimi. Anadolu Psikiyatri Dergisi 14, 237-44.
  • Hall, B.J., Hobfoll, S.E, Palmieri, P.A., Canetti-Nisim, D., Shapira, O., Johnson, R. J., Galea, S. (2008).The psychological impact of impending forced settler disengagement in Gaza: trauma and posttraumatic growth. Journal of Traumatic Stress, 21(1): 22–29.
  • Hayes, A.F. (2009). Beyond Baron and Kenny: Statistical mediation analysis in the new millenium. Communication Monographs, 76(4),408–420.
  • Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process anal sis: A regression-based approach. New York, NY: Guilford.
  • Helgeson, V.S., Reynolds, K.A. & Tomich, P.L. (2006). A meta-analytic review of benefit finding and growth. Special Issue: Benefit-Finding 74(5), 797–816.
  • Hobfoll, S.E., Canetti, N.D. & Johnson, R.J. (2006) Exposure to terrorism, stress-related mental health symptoms, and defensive coping among Jews and Arabs in Israel. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 74(2),207-218.
  • Hobfoll, S. E., Canetti-Nisim, D., Johnson, R. J., Palmieri, P. A., Varley, J. D., & Galea, S.(2008). The association of exposure, risk, and resiliency factors with PTSD among Jews and Arabs exposed to repeated acts of terrorism in Israel. Journal of Traumatic Stress, 21, 9-21.
  • Horowitz, M., Wilner, N. & Alvarez, W. (1979) Impact of Event Scale: A measure of stress. Psychosomatic Medicine, 41, 209-218.
  • Ironson, G., Wynings, C., Schneiderman, N., Baum, A.,Rodriguez, M., Greenwood, D., et al. (1997). Posttraumaticstress symptoms, intrusive thoughts, loss, and immune function after Hurricane Andrew. Psychosomatic Medicine, 59, 128–141
  • Janoff-Bulman, R. (1992). Shattered assumptions: Towards a new psychology of trauma. New York NY US:Free Press.
  • Janoff-Bulman, R. (2006). Schema-change perspectives on posttraumatic growth. In Calhoun LG & Tedeschi RG (Eds.), Handbook of posttraumatic growth: Research & practice (pp. 81-99). Mahwah NJ US Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
  • Kardaş, F. & Tanhan, F. (2018). Van depremini yaşayan üniversite öğrencilerinin travma sonrası stres, travma sonrası büyüme ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(1):1-36.
  • Karaman, Ö. & Tarım, B. (2018). Travma sonrası büyüme, sosyal problem çözme ve iyimserlik arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20,190-198.
  • Karasar, N. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
  • Kasapoğlu, F. (2015). Manevi yönelim ölçeği’nin geliştirilmesi: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(3),51-68.
  • Laufer, A. & Solomon, Z. (2006). Posttraumatic symptoms and posttraumatic growth among Israeli youth exposed to terror incidents. Journal of Social and Clinical Psychology, 25(4):429–448.
  • Linley, P. A. (2003). Positive adaptation to trauma: wisdom as both process and outcome. Journal of Trauma Stress, 16(6),601-10.
  • Maguen, S., Vogt, D. S., King, L. A., King, D. W., & Litz, B. T. (2006). Posttraumatic growth among Gulf War I veterans: The predictive role of deployment-related experiences and background characteristics. Journal of Loss and Trauma, 11, 373 388.
  • Moreira-Almeida, A., & Koenig, H. G. (2006). Retaining the meaning of the words religiousness and spirituality. Social Science & Medicine, 63(4), 840–845.
  • Milam, J., Ritt-Olson, A., Tan, S., Unger J., & Nezami, E. (2005). The September 11th 2001 terrorist attacks and reports of posttraumatic growth among a multi-ethnic sample of adolescents. Traumatology, 11, 233–246.
  • Norris, F., Friedman, M. & Watson, P. (2002). 60,000 Disaster victims speak: Part II, summary and implications of the disaster mental health research. Psychiatry, 65, 240–260.
  • Pargament K.I., Koenig H.G. & Perez L.M. (2000) The many methods of religious coping: development and initial validation of the RCOPE. Journal of Clinical Psychology 56,(4), 519–543.
  • Pargament, K. I., Koenig, H. G., Tarakeshwar, N., & Hahn, J. (2001). Religious struggle as a predictor of mortality among medically ill elderly patients: A 2-year longitudinal study. Archives of Internal Medicine, 161(15), 1881–1885.
  • Podsakoff, P. M., MacKenzie, S. B., Lee, J. Y., & Podsakoff, N. P. (2003). Common method biases in behavioral research: A critical review of the literature and recommended remedies. Journal of Applied Psychology, 88(5), 879.
  • Prati, G. & Pietrantoni, L. (2009). Optimism, social support, and coping strategies as factors contributing to posttraumatic growth: A Meta-Analysis. Journal of Loss and Trauma, 14(5),364-388.
  • Rime´, B. (2009). Emotion elicits the social sharing of emotion: Theory and empirical review. Emotion Review, 1, 60–85.
  • Shalev, A.Y., Tuval, R., Frenkiel-Fishman, S., Hadar, H., & Eth, S. (2006). Psychological responses to continuous terror: A study of two communities in Israel. American Journal of Psychiatry, 163, 667–673.
  • Shaw, A., Joseph, S. & Linley, P.A (2005). Religion, spirituality, and posttraumatic growth: a systematic review. Mental Health, Religion & Culture, 8(1),1-11.
  • Şavur, E. & Tomas, S.A. (2010). Terör olayları sonrasında psikososyal destek hizmetleri. Kriz Dergisi, 18 (1): 45-58.
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2006). Using multivariate statistics (5th ed.). Boston: A lyn and Bacon.
  • Tedeschi, R.G. & Calhoun, L.G. (1995) Trauma and transformation: Growing in the after math of suffering. Thousand Oaks CA:Sage
  • Tedeschi, R.G. & Calhoun, L.G. (1996) The posttraumatic growth ınventory: Measuring the positive legacy of trauma. Journal of Traumatic Stress, 9, 455-471.
  • Tedeschi, R.G. & Calhoun, L.G. (2004). Target Article: "Posttraumatic growth: Conceptual foundations and empirical evidence". Psychological Inquiry 15(1):1-18.
  • Weiss, D.S. & Marmar, C.R. (1997). The impact of Event Scale - Revised. In J. P. Wilson, T M. Keane, editors. Assessing psychological trauma and PTSD. (pp.399-411).New York: Guilford.
  • Woodcock, J. (2001). Trauma and spirituality. In Trauma: A practitioner’s guide to counseling, T. Spiers (Ed.), pp. 131–156. New York: Brunner-Routledge.
  • Zimet, G.D. Dahlem, N.W., Zimet, S.G. Farley, G.K (1988) The Multidimensional Scale of Perceived Social Support. Journal of Personality of Assessment, 52, 30-41.
  • Zoellner, T. & Maercker, A. (2006). Posttraumatic growth in clinical psychology—A critical review and introduction of a two-component model. Clinical Psychology Review, 26, 626–653.
APA ARICI OZCAN N, Arslan R (2020). TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. , 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
Chicago ARICI OZCAN NESLIHAN,Arslan Reyhan TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. (2020): 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
MLA ARICI OZCAN NESLIHAN,Arslan Reyhan TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. , 2020, ss.299 - 314. 10.17755/esosder.548142
AMA ARICI OZCAN N,Arslan R TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. . 2020; 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
Vancouver ARICI OZCAN N,Arslan R TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. . 2020; 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
IEEE ARICI OZCAN N,Arslan R "TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ." , ss.299 - 314, 2020. 10.17755/esosder.548142
ISNAD ARICI OZCAN, NESLIHAN - Arslan, Reyhan. "TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ". (2020), 299-314. https://doi.org/10.17755/esosder.548142
APA ARICI OZCAN N, Arslan R (2020). TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 19(73), 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
Chicago ARICI OZCAN NESLIHAN,Arslan Reyhan TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 19, no.73 (2020): 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
MLA ARICI OZCAN NESLIHAN,Arslan Reyhan TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), vol.19, no.73, 2020, ss.299 - 314. 10.17755/esosder.548142
AMA ARICI OZCAN N,Arslan R TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2020; 19(73): 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
Vancouver ARICI OZCAN N,Arslan R TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik). 2020; 19(73): 299 - 314. 10.17755/esosder.548142
IEEE ARICI OZCAN N,Arslan R "TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ." Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik), 19, ss.299 - 314, 2020. 10.17755/esosder.548142
ISNAD ARICI OZCAN, NESLIHAN - Arslan, Reyhan. "TRAVMA SONRASI STRES ile TRAVMA SONRASI BÜYÜME ARASINDAKİ İLİŞKİDE SOSYAL DESTEĞİN ve MANEVİYATIN ARACI ROLÜ". Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi (elektronik) 19/73 (2020), 299-314. https://doi.org/10.17755/esosder.548142
Sayfa Oluşturulma Tarihi
26-04-2024 1:42

İLETİŞİM

TÜBİTAK ULAKBİM TR Dizin

Yüzüncüyıl, İşçi Blokları Mahallesi

Muhsin Yazıcıoğlu Caddesi No:51/C

06530 Çankaya / ANKARA +90 (312) 298 92 00

trdizin@tubitak.gov.tr

TÜBİTAK ULAKBİM Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi Cahit Arf Bilgi Merkezi © Tüm Hakları Saklıdır. Gizlilik Politikası Kullanım Şartları