TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ
Yıl: 2020 Cilt: 0 Sayı: 82 Sayfa Aralığı: 245 - 262 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 21-10-2020
TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ
Öz: Turizm sektörüyle ilgili çalışmalar 1983 yılında çıkartılan Turizmi Teşvik Kanunuile büyük bir ivme kazanmıştır. Başlangıçta yatırımlara önem verilmiş, izleyen dönemde ise bu yatırımlara ilişkin işletmelerin açılması sağlanmıştır. Yapılan teşvikler sonucunda turizm gelirlerinde artışlar sağlanırken ekonomide olumlu etkiler de görülmeye başlanmıştır. Gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümenin sürdürülmesinde fayda sağlayan turizm sektörü, gelişmekte olan ülkelerde ise kalkınma ve iktisadi gelişim için önemli bir sektör haline gelmiştir. Turizm sayesinde turistlerin gittikleri yerlerde harcama yapmaları o ülkenin ve halkının ekonomik seviyesine fayda sağlayacağı bilinmektedir. Bu sayede de gelişmiş ülke ekonomilerinden gelişmekte olan ülke ekonomilerine yönelik parasal aktarımın gerçekleşmesi sağlanmaktadır. Bahsedilen ekonomik etkilerinin yanında politik ve sosyal pek çok sahada turizm sektörünün olumlu etkilerini görmek mümkündür. Bundan dolayı da hem gelişmiş ülkeler de hem de gelişmekte olan ülkeler de turizm sektörünün öneminin son derece fazla olduğu görülmektedir. Yapılan bu çalışmada ise turizm gelirleri ile makro değişkenler arasındaki ilişki zaman serisi analizi yöntemi kullanılarak değerlendirilmiştir. 1986-2019 yılları için Türkiye üzerine yapılan çalışma sonucunda turizm gelirlerinin ülkemizde istihdam, enflasyon, GDP ve döviz kuru ile ilişkisi ampirik olarak tespit edilmiştir. Fourier ADL Eşbütünleşme Analizi yardımıyla değişkenler arasındaki uzun dönemli ilişkinin varlığı belirlenmiştir. Yapılan Toda Yamamoto Nedensellik Analizi ile de nedensellik ilişkisi ve bu ilişkinin yönü belirlenmiştir. Analize göre döviz kuru ile enflasyondan turizm gelirlerine doğru ve turizm gelirlerinden ise istihdama doğru tek yönlü nedensellik bulunduğu görülmüştür.
Anahtar Kelime: Empirical Investigation of the Relationship Between Tourism Receipts and Macro Variables for Turkey
Öz: The studies on the tourism sector have gained great accelaration by the help of the Tourism Incentive Law issued in 1983. In the beginning, ınvestment have been attached great emphasis. In the period that followed, businesses with regard to these investment have been enabled to open. As a consequence of these incentives, while tourism receipts have been enabled to increase, positive impacts on the economy have been observed. Tourism sector, which utilizes to sustain economic growth in developed countries, has used as a important sector for economic progress and development in developing countries. By means of tourism, it has been long known that tourists who lay out money in the places they visit provide benefits to economic level of that country and its people. Thus and so, the transfer of financial from developed countries to developing countries has been actualised. Along with mentioned economic effects, it is possible to see positive effects of the tourism sector in many areas such as political and social. For this reason, the importance of tourism sector is seen as so significant for both developed countries and developing countries. In this working, the relationship between tourism receipts and macro variables has been evaluated by using time series analysis method. For the years 1986- 2019 as a result of studies conducted on Turkey, the relationship between the tourism incomes and employment, inflation, GDP and the exchange rate has been determined empirically. With the help of Fourier ADL Cointegration Analysis, the existence of a longterm relationship between variables is determined. With the Toda Yamamoto Causality Analysis, the causality relationship and the direction of this relationship have been determined. According to the analysis, it is observed that there is one-way causality from exchange rate inflation to tourism revenues and tourism revenues to employment.
Anahtar Kelime: Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
- Akdağ, S. ve Seçilmiş, C. (2018). OECD ülkelerinde turizm gelirleri ile GSYİH arasındaki ilişki: dinamik panel ve panel Nedensellik analizi. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(4), 2960-2977.
- Akın, A. (2018). Türk turizminin makroekonomik göstergeler üzerindeki etkileri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 6(3), 3-23.
- Aktaş, C. (2005). Türkiye’nin turizm gelirini etkileyen değişkenler için en uygun regresyon denkleminin belirlenmesi, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6(2), 163- 174.
- Albayrak, Ş. G. (2017). Türkiye’de reel döviz kurunun turizm gelirleri üzerine etkisi: 2010- 2017 dönemleri için ampirik bir uygulama. Jornal of Recreaction and Tourism Research,4 (4), 134- 147.
- Ardahey, F. T. (2011). Economic impacts of tourism industry. International Journal of Business and Management, 6 (8), 206- 2015.
- Aydin, A., Darici, B. ve Taşçı, H. (2015). Uluslararası turizm talebini etkileyen ekonomik faktörler: Türkiye üzerine bir uygulama, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (45), 143-177.
- Balaguer, J. ve Cantavella-Jordá, M. (2002). Tourism as a long-run economic growth factor: the Spanish case. Applied Economics, 34, 877- 884.
- Banerjee, P.,Arčabić, V. ve Lee, H. (2017). FourierADL cointegration test to approximate smooth breaks with new evidence from crude oil market. Economic Modelling, 67, 114-124.
- Belloumi, M. (2010). The relationship between tourism receipts, real effective exchange rate and economic growth in Tunisia. International Journal of Tourism Research, 12, 550- 560.
- Bozgeyik, Y. ve Yoloğlu, Y. (2015). Türkiye'de turizm gelirleri ile gsyih arasındaki ilişki: 2002-2014 dönemi. Journal of International Social Research, 8(40).
- Çetintaş, H. ve Bektaş, Ç. (2008). Türkiye’ de turizm ve ekonomik büyüme arasındaki kısa ve uzun dönemli ilişkiler. Anatolia Turizm Araştırmaları Dergisi, 19(1), 37- 44.
- Çımat, A. ve Bahar, O. (2003). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisi içindeki yeri ve önemi üzerine bir değerlendirme. Akdeniz University Faculty of Economics & Administrative Sciences Faculty Journal/Akdeniz Universitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakultesi Dergisi, 3(6), 1- 19.
- Delishe, J. ve Venne, S. (2005). Tourism in Canada and its various economic facets. Statistics Canada, No: 87, 57- 65.
- Dickey, D. A. ve Fuller, W. A. (1981). Likelihood ratio statistics for autoregressive time series with a unit root. Econometrica: journal of the Econometric Society.
- Dritsakis, N. (2004). Tourism as a long-run economic growth factor: an empirical ınvestigation for greece using causality analysis. Tourism Economics, 10(3), 305-316.
- Erkan, B., Kara, O. ve Harbalıoğlu, M. (2013). Türkiye'de turizm gelirlerinin belirleyicileri. Akademik Bakış Dergisi, (39), 1-20.
- Ersungur, Ş. M., Doru, Ö. ve Aslan, M. B. (2017). Türkiye’ye yönelik uluslararası turizm talebinin sosyo-ekonomik belirleyicileri: panel veri analiz. International Conference on Eurasian Economies, Session 4C: Sektörel Analizler, 433-441.
- Faber, B. ve Gaubert, C. (2019). Tourism and economic development: evidence from Mexico’s Coastline. American Economic Review, 109(6), 2245–2293.
- Gazel, S. (2017). BİST sınai endeksi ile çeşitli metaller arasındaki ilişki: Toda-Yamamoto nedensellik testi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(52), 287-299.
- Gökovalı, U. ve Bahar, O. (2006). Contribution of tourism to economic growth in mediterrranean countries: a panel data approach. Anatolia An International Journal of Tourism And Hospitality Research, 17(2), 155–168.
- Güneş, E. ve Kabadayı, B. (2015). Türkiye turizm talebini açıklamaya yönelik bir panel çekim modeli analizi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 19(2), 31-46.
- Hepkorucu, A. ve Doğan, Ö. (2019). Turizm gelirleri için mevsimsel birim kök yapısının incelenmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi / The Journal of International Social Research, 12(62), 1343-1351.
- İçöz, O. (1991). Enflasyonun turizm sektörüne etkileri. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 19-21.
- Işık, N. ve Bostancıeri, B. (2017). Analysis of the tourism flows from Europe to Turkey with panel gravity model. Uluslararası Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(2), 1-15.
- Katırcıoğlu S. (2009). Tourism, trade and growth: the case of Cyprus, applied economics, Taylor and Francis Journals, 41(21), 2741-2750.
- Lee, C.C ve Chang, C.P. (2008). Tourism development and economic growth: a closer look at panels. Tourism Management, 29, 180–192.
- Öncel, Y, İnal, A. ve Torusdağ, A. (2016). Türkiye’de reel döviz kuru-turizm gelirleri ilişkisi: 2003-2015 dönemi için ampirik bir uygulama. Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (2), 125-142.
- Phillips, P. C. ve Perron, P. (1988). Testing for a unit root in time series regression. Biometrika, 75(2), 335-346.
- Polat, M.A. (2019). Turizm gelirlerinin makroekonomik değişkenler üzerindeki etkisi: Türkiye örneği. International Social Sciences Studies Journal, 5(35), 2607- 2617.
- Schubert, S. F., Brida, J. G. ve Risso, W. A. (2011). The impacts of international tourism demand on economic growth of small economies dependent on tourism. Tourism Management, 32, 377- 385.
- Surugiu,C., Leitão, N.C. ve Surugiu, M.R.(2011).Apanel data modelling ofınternational tourism demand: evidences for Romania. Economic Research-Ekonomska Istraživanja, 24(1), 134-145.
- Şahin, D.(2017).Akdeniz ülkelerinde turizm ve ekonomik büyüme ilişkisinin analizi. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 7(14), 115-124.
- Şen, A. ve Şit, M. (2015). Reel döviz kurunun Türkiye’nin turizm gelirleri üzerindeki etkisinin ampirik analizi. E- Journal of Yaşar University, 10(40), 6752- 6762.
- Şit, M. (2016). Türkiye’de turizm sektörünün istihdama katkısı. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 7(1), 101-117.
- Toda, H. Y., & Yamamoto, T. (1995). Statistical inference in vector autoregressions with possibly integrated processes. Journal of econometrics, 66(1-2), 225-250.
- UNWTO Tourism Highlights (2010). International tourism. UNWTO, 2010 Edition, 2- 12.
- Zengin, B. (2014). Turizm sektörünün Türkiye ekonomisine reel ve moneter etkileri. Akademik İncelemeler Dergisi, 5(1), 102- 12.
APA | tosun n, pehlivan c, HAN A (2020). TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. , 245 - 262. |
Chicago | tosun nergis,pehlivan ceren,HAN Ayşegül TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. (2020): 245 - 262. |
MLA | tosun nergis,pehlivan ceren,HAN Ayşegül TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. , 2020, ss.245 - 262. |
AMA | tosun n,pehlivan c,HAN A TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. . 2020; 245 - 262. |
Vancouver | tosun n,pehlivan c,HAN A TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. . 2020; 245 - 262. |
IEEE | tosun n,pehlivan c,HAN A "TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ." , ss.245 - 262, 2020. |
ISNAD | tosun, nergis vd. "TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ". (2020), 245-262. |
APA | tosun n, pehlivan c, HAN A (2020). TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0(82), 245 - 262. |
Chicago | tosun nergis,pehlivan ceren,HAN Ayşegül TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ 0, no.82 (2020): 245 - 262. |
MLA | tosun nergis,pehlivan ceren,HAN Ayşegül TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ, vol.0, no.82, 2020, ss.245 - 262. |
AMA | tosun n,pehlivan c,HAN A TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2020; 0(82): 245 - 262. |
Vancouver | tosun n,pehlivan c,HAN A TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ. EKEV AKADEMİ DERGİSİ. 2020; 0(82): 245 - 262. |
IEEE | tosun n,pehlivan c,HAN A "TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ." EKEV AKADEMİ DERGİSİ, 0, ss.245 - 262, 2020. |
ISNAD | tosun, nergis vd. "TURİZM GELİRLERİ-MAKRO DEĞİŞKENLER ARASINDAKİ İLİŞKİNİN TÜRKİYE İÇİN AMPİRİK OLARAK İNCELENMESİ". EKEV AKADEMİ DERGİSİ 82 (2020), 245-262. |