Yıl: 2020 Cilt: 13 Sayı: 25 Sayfa Aralığı: 138 - 158 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 22-10-2020

ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI

Öz:
Türkiye’de Cumhuriyetin ilanı ile siyasi ve toplumsal yapıda görülen değişimler, devlet tarafındanbelirlenen modernleşme çizgisinde gelişir. Özellikle kentlileşme ve kentsel yaşamın getirdiği yaşampratikleri, 20. yüzyıl Türkiye’sini gelenekselden farklı bir yere taşır. İçinde geliştiği toplumundinamikleriyle şekillenecek olan Cumhuriyet Dönemi Türkiye’si için inkılâplar çok önemlidir. Devletçilikaltında gerçekleşecek olan inkılâplar, salt siyasi yapıyla sınırlı kalmayacak ulusal bilincin altında kültürelmilliyetçiliği de geliştirecektir. Öyle ki tek partili dönemde devlet destekli Halkevleri açılacak, sanatçılarAnadolu’ya gönderilerek, kırsal bölge yaşayanı da yeni sanat ortamıyla tanışmış olacaktır. ErkenCumhuriyet Dönemi sanatçıları arasında yer alan Şeref Akdik de İnkılâpçı ressamlardan biridir.Kentlileşme çizgisinde gelişen modern hayatı, yeni yaşam mekânlarını, yeni imgesiyle Türk kadınını,gelişen sanayi kollarını ve işçi sınıfını betimler.Bu çalışmada ressam Şeref Akdik’in 1930’lardan 1960’lara uzanan süreçteki resimleri bağlamında erkenCumhuriyet Dönemi’nin kentlileşme olgusu, yeni çalışma mekânları ile bu mekânların kullanıcıları vedeğişen yaşamlarındaki kesitler üzerinden ele alınmıştır.
Anahtar Kelime:

URBANIZATION IN THE EARLY REPUBLICAN ERA AND ITS REFLECTION ON ŞEREF AKDİK’S PAINTINGS

Öz:
After the declaration of the Republic, changes in the political and social structure advances in the direction of the course of modernisation determined by the state. The lifestyles brought about particularly by urbanisation and urban life carries the 20th century Turkey towards a non-traditional place. Reforms are fundamental for the Republican-period Turkey, which will be shaped by the dynamics of the society where it flourishes. The reforms that will materialise under etatism will not only be limited to the political structure but will also reinforce cultural nationalism under the national conscience. So much so that Community Houses sponsored by the state will be established during the single-party period and artists will be sent to Anatolia, to acquaint the residents of rural areas with the new ways of art. Şeref Akdik, an artist of the early Republican period, is one of the Revolutionary painters. He depicts the modern life flourishing in the course of urbanisation, new living spaces, Turkish woman with her new image, developing areas of industry and working class. This study discusses the urbanisation phenomenon of the early republican period, in terms of new workspaces and the users of these workspaces, as well as a slice of their changing lives, within the context of the paintings of the artist Şeref Akdik, from the 1930s to the 1960s.
Anahtar Kelime:

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Erişime Açık
  • Aksel, M. (1942). “Üçüncü Devlet Resim ve Heykel Sergisi”, Güzel Sanatlar Dergisi, Sayı 4, s.23.
  • Altıntaş, O. (1988). Şeref Akdik, Türk Büyükleri Dizini 77, Sayı: 928.1-1674, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları: 910.
  • Arıtan, Ö. (2008). “Cumhuriyet Dönemi Mimarlığı Modernleşme ve Cumhuriyetin Kamusal Mekân Modelleri”, Mimarlık, Sayı 342, Temmuz-Ağustos, s.49-56.
  • Ayan, A. (2014). Batı Anlayışına Dönük Türk Resim Sanatı’nda Görünü (Manzara), İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Yayınları.
  • Baltacıoğlu, İ. H. (1937). “Bir İnkılap Ressamı”, Yeni Adam Dergisi, Sayı 161, İstanbul, s.10-11.
  • Berk, M. (2010). (1938- 43) Yurt Gezileri ve Resim Sanatına Yansımaları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Resim Anabilim Dalı.
  • Berk, N. ve Özsezgin, K. (1983), Cumhuriyet Dönemi Türk Resmi, Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Bozdoğan, S. (2008). Modernizm ve Ulusun İnşası: Erken Cumhuriyet Türkiyesi’nde Mimari Kültür, İstanbul: Metis Yayınları.
  • Dellaloğlu Dastarlı, E. (2018). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Resminde Modernleşme: İmgeler ve Batılı Kimlik, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
  • Elibal, G. (1974). Şeref Akdik, Hayatı, Sanatı, Eserleri, İstanbul: Düzen: Ar Ajans Resim.
  • Giray, K. (1995). “Yurdu Gezen Türk Ressamları-1/1939-1944 Yurt Sergileri", Türkiye'de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Mart/Nisan, İstanbul, Sayı 18, s.34-45.
  • Giray, K. (1997). Müstakil Ressamlar ve Heykeltraşlar Birliği, İstanbul: Akbank Kültür ve Sanat Kitapları: 64.
  • Giray, K. (2004). Cumhuriyet’in İlk Ressamları, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
  • Gören, A. K. (2003a). “Cumhuriyet Ruhunun Temsilcisi: Şeref Akdik (1899-1972)”, Antik&Dekor, İstanbul, Sayı 76, s.124-129.
  • Gören, A. K. (2003b). “Müstakillerin Bir Müstakili Şeref Akdik”, Artist Sanat Dergisi, Sayı 10, s.26-31.
  • İleri C. (ed.), (2007). Modern Deneyimler, 2007-2008 Sürekli Sergi, İstanbul: İstanbul Modern Sanat Vakfı Yayınları.
  • İskender, K. (1996). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarındaki Türk Resmi ve Siyaset İlişkileri”, Türkiye’de Sanat Plastik Sanatlar Dergisi, Mart/Nisan, İstanbul, Sayı 23, s.42-45.
  • Okkalı, İ. C. (2014). Türk Resminde İç Mekân Resimleri (1880-1950’li Yıllar), Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sanat Tarihi Anabilim Dalı.
  • Okkalı, İ. C. (2017). Kıyafetlerin ve Mekânların İzinde: Şeref Akdik’in Resimlerinde Moda Ve Mekân Çözümlemesi, Art- Sanat, İstanbul, Sayı 8, s.357-376.
  • Öndin, N. (2003). Cumhuriyet’in Kültür Politikası ve Sanat (1923-1950), İstanbul: İnsancıl Yayınları.
  • Özden, Ş. (1945). Ressamlar Konuşuyor II, Yeni Sanat, Birincikanun Aralık, Sayı 25, s.8-9.
  • Tansuğ, S. (1986). Çağdaş Türk Sanatı, İstanbul: Remzi Kitabevi.
  • Tanyeli, U. (ed.). (1998). Üç Kuşak Cumhuriyet, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
  • Tekeli, İ. (1998). “Atatürk Türkiyesinde Kentsel Gelişme ve Kent Planlaması”, Arredamento Mimarlık, Sayı 10, s.61-63.
  • Ülker, T., Kazancı, Ş., Yılmaz, N., Doğru, E. (2014). Ressam Şeref Akdik Hayatı-Sanatı-Eserleri, Gümüşhane: T.C. Gümüşhane Valiliği Yayınları:16.
  • Yaman, Z. Y. (2012). Ankara Resim ve Heykel Müzesi, Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları Sanat Eserleri Dizisi:486.
  • Yaman, Z. Y. (1996). “Modernizmin Siyasal/İdeolojik Söylemi Olarak Resimde Köylü/Çiftçi İzleği”, Türkiye’de Sanat, İstanbul: Sayı 22, Ocak-Şubat, s.29-37.
  • Yücel, T. F. (2015). Cumhuriyet Türkiyesi’nin Sanayileşme Öyküsü, Ankara: TTGV.
  • İnternet Kaynakları
  • _______,(1998). http://www.millireasuranssanatgalerisi.com/sergiler/-cumhuriyetin-romansiyurt-gezileri-1938-1943, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel Kaynaklar
  • Görsel 1. Akdik, “Tütün İşleyen Kadınlar”, yaklaşık 1940, Tuval Üzeri Yağlıboya, 55x86 cm, İstanbul Modern Sanat Müzesi. İleri C.(ed.), (2007). Modern Deneyimler, 2007-2008 Sürekli Sergi, İstanbul Modern Sanat Vakfı Yayınları, s.127.
  • Görsel 2. Akdik, “Metalurji Atölyesi”, 1945, Tuval Üzeri Yağlıboya, 54x65 cm, İstanbul Modern Sanat Müzesi. İleri C. (ed.), (2007). Modern Deneyimler, 2007-2008 Sürekli Sergi, İstanbul Modern Sanat Vakfı Yayınları, s.126.
  • Görsel 3. Akdik, “Eskişehir Cer Atölyesi”, 1946, Mukavva Üzeri Yağlıboya, 55x65 cm, Akbank Koleksiyonu, http://www.rportakal.com/Article.aspx?PageID=173&ArtId=2000, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel 4. Akdik, “Sivas Cer Atölyesi”, 1946, Tuval Üzeri Yağlıboya, 55x65 cm, Akbank Koleksiyonu. Gören A. K., (1998). 50. Yılında Akbank Resim Koleksiyonu, Akbank Kültür ve Sanat Kitapları: 66, İstanbul, s.79.
  • Görsel 5. Akdik, “Haydarpaşa Garı”, 1955, Tuval Üzeri Yağlıboya. Ülker, T., Kazancı, Ş. Yılmaz, N., Doğru, E. (2014). Ressam Şeref Akdik Hayatı-Sanatı-Eserleri, Gümüşhane: T.C. Gümüşhane Valiliği Yayınları:16, s.76.
  • Görsel 6. Akdik, “Galata Köprüsü”, 1961, Tuval Üzeri Yağlıboya, 51 x 61 cm, Özel Koleksiyon. http://www.artnet.com/artists/seref-akdik/galata-k%C3%B6pr%C3%BCs%C3%BCpbMPPpNJV QWYq3toUTJyRw2, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel 7. Akdik, “Moda Çay Bahçesi”, 1945, Tuval Üzeri Yağlıboya, 38x47 cm. http://www.ozbilenlermuzayede.com/muzayedeler-detay.aspx?ID=10&SanatciID=175, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel 8. Akdik, “Çay Bahçesi”, 1961, Tuval-Sunta Üzeri Yağlıboya, 27x34 cm. http://www.artnet.com/artists/seref-akdik/%C3%A7ay-bah%C3%A7esiHOiOMEZ0BmF8ewGiD 0r-Yg2, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel 9. Akdik, “Moda Çay Bahçesi”, 1952, Yağlıboya. https://www.alifart.com/moda-caybahcesi_85654/, Erişim tarihi: 06.03.2020.
  • Görsel 10. Akdik, “Çini Yapanlar”, 1956, Duralit Üzeri Yağlıboya, 115 x 88,5 cm, TCMB Koleksiyonu. http://www.turkishpaintings.com/index.php?p=37&l=1&modPainters_ artist DetailID=326, Erişim tarihi: 30.02.2020.
  • Görsel 11. Akdik, “Çini Atölyesi”, 1955, Tuval Üzeri Yağlıboya, 60x71 cm. http://www.artnet.com/artists/seref-akdik/%C3%A7ini-at%C3%B6lyesi-CTfdB3PFn1_myhdh8 MSxQ2, Erişim tarihi: 03.03.2020.
  • Görsel 12. Akdik, “Çinici Kızlar”, 1955, Tuval Üzeri Yağlıboya, 56x66cm. Elibal, G. (1974). Şeref Akdik, Hayatı, Sanatı, Eserleri, İstanbul: Düzen: Ar Ajans Resim, s.123.
  • Görsel 13. Akdik, “Okuma Yazma Kursu/Millet Mektebi”, 1933, Tuval Üzerine Yağlıboya, 180x150 cm, MSGSÜ-İRHM. Ülker, T., Kazancı, Ş. Yılmaz, N., Doğru, E. (2014). Ressam Şeref Akdik Hayatı-Sanatı-Eserleri, Gümüşhane: T.C. Gümüşhane Valiliği Yayınları:16, s.95.
APA OKKALI İ, baytar i (2020). ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. , 138 - 158.
Chicago OKKALI İlkay Canan,baytar ilona ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. (2020): 138 - 158.
MLA OKKALI İlkay Canan,baytar ilona ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. , 2020, ss.138 - 158.
AMA OKKALI İ,baytar i ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. . 2020; 138 - 158.
Vancouver OKKALI İ,baytar i ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. . 2020; 138 - 158.
IEEE OKKALI İ,baytar i "ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI." , ss.138 - 158, 2020.
ISNAD OKKALI, İlkay Canan - baytar, ilona. "ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI". (2020), 138-158.
APA OKKALI İ, baytar i (2020). ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. Art-e Sanat Dergisi, 13(25), 138 - 158.
Chicago OKKALI İlkay Canan,baytar ilona ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. Art-e Sanat Dergisi 13, no.25 (2020): 138 - 158.
MLA OKKALI İlkay Canan,baytar ilona ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. Art-e Sanat Dergisi, vol.13, no.25, 2020, ss.138 - 158.
AMA OKKALI İ,baytar i ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. Art-e Sanat Dergisi. 2020; 13(25): 138 - 158.
Vancouver OKKALI İ,baytar i ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI. Art-e Sanat Dergisi. 2020; 13(25): 138 - 158.
IEEE OKKALI İ,baytar i "ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI." Art-e Sanat Dergisi, 13, ss.138 - 158, 2020.
ISNAD OKKALI, İlkay Canan - baytar, ilona. "ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİNDE KENTLİLEŞME VE ŞEREF AKDİK RESİMLERİNDEKİ YANSIMASI". Art-e Sanat Dergisi 13/25 (2020), 138-158.