TY  - JOUR
TI  - Gediz Grabeni'nin jeolojisi ve tektoniği
AB  - Gediz Grabeni, Basin ve Range türünde gelişmiş, Batı Anadolu graben sisteminin bir parçasıdır. Bu çalışmada, Gediz Grabeni'nin Şart Mustafa (Salihli) ile Dereköy (Alaşehir) arasındaki 40 km'lik bir bölümü incelenmiş; bu alanın stratigrafik ve yapısal özellikleri tartışılmıştır. Gediz Grabeni'ni dolduran Salihli-Alaşehir ovası, inceleme alanında BKB-DGD uzanımlıdır. Gediz Grabeni'nin kuzey ve güney kenarları, litolojik, morfolojik ve yapısal farklılıklar gösterir. Güney kenarı boyunca, Salihli-Alaşehir ovasından temeli oluşturan Menderes Masifi kayalarına doğru, çok engebeli ve büyük yükseltiler sunan bir topografya vardır. Grabenin kuzey kenarında ise, topografya yüzeyi engebesiz, yatay veya çok az eğimlidir. Kuzey ve güney kenarları boyunca morfolojik özellikteki bu karşıtlık, doğrudan doğruya bu iki alanın yapısal özelliklerindeki farklılığı yansıtır. Grabenin güney kenarı boyunca, Salihli grubu, masifin metamorfitlerini ve bu metamorfitleri kesen granodiyorit stoklarını, açısal uyumsuzlukla örter. Kalınlığı 2000 m'ye ulaşan ve baskın olarak kaba dokulu, karasal, kırıntılı tortullardan oluşan Salihli grubu içinde, Acıdere, Göbekli ve Asartepe formasyonları bulunur. Bu grubun katmanları, çoğu kez, temel kayalara doğru eğimlidir ve bir seri yüksek açılı normal fay ile kesilmiştir. Yalnızca bir yerde, Göbekli formasyonunun içinde Gastropoda fosilleri bulunmuş ve bunlar Erken Pliyosen (Dasiyen) yaşını vermiştir. Grabenin kuzey kenarı boyunca, Adala grubu yüzeyler. Filiztepe ve Meviütlü formasyonlarından oluşan bu birim, göl ve akarsu tortullarından yapılıdır. Kalınlığı 400 m.ye erişen Adala grubu, az eğimli ve yataya yakın bir aşınma yüzeyi boyunca Menderes Masifi Metamorfitlerini örter. Grabenin kuzey kenarında Meviütiü Fayı dışında herhangi bir fay bulunmaz ve tortul kayaların katmanları, yataydır veya çok düşük eğimlidir. Gediz Grabeni bölgesel ölçekli gerilme kuvvetleri etkisi altında oluşmaya başlamış ve ilk aşamada düşük açılı kenar fayı olan Karadut Fayı oluşmuştur. Bu fay tipik olarak detachment (ayrılma) fayı özelliklerisunar. Fay zonu boyunca oluşmuş kataklastik zonun kalınlığı yaklaşık 10 m ile 60 m arasında değişir. Bu zon içerisindeki kayaların litolojisi, altındaki Menderes Masifi kayaları ile ilişkilidir. Fay zonundan uzaklaştıkça fay breşinden milonit ve ültramilonite, milonitik kayalardan da yavaş yavaş deforme olmamış granodiyorit veya metamorfitlere doğru, dereceli geçişler görülür. Ayrılma (detachment) fayının oluşum sürecinde, grabenin güney kenarı boyunca bir seri yüksek açılı fay oluşmuştur. Bu yüksek açılı normal faylar, graben dolgusunun tortullaşması esnasında etkilerini sürdürmüştür. Bunlardan bazıları, günümüzde bile aktiftir. Grabenin kuzey kenarı boyunca ise, tektonizma ürünü olarak, yalnızca Meviütlü Fayı ve Pleyistosen-Holosen yaşlı Kula volkanizması oluşmuştur. Bir yarım graben olan Gediz Grabeni boyunca süren depremler, tektonik etkinliklerin günümüzde de sürdüğünü gösterir.
AU  - Emre, Tahir
PY  - 1996
JO  - Turkish Journal of Earth Sciences
VL  - 5
IS  - Turkish Issue
SN  - 1300-0985
SP  - 171
EP  - 185
DB  - TRDizin
UR  - http://search/yayin/detay/36977
ER  -