Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma

Eksi, Halil

Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma

Halil EKŞİ (Marmara Üniversitesi, Atatürk Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, İstanbul, Türkiye)

Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri

17 0

Yıl: 2004 Cilt: 4 Sayı: 1 Sayfa Aralığı: 81 - 98 Metin Dili: Türkçe İndeks Tarihi: 29-07-2022

Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma

Öz:

Etkili psikolojik yardım, başaçıkma davranışlarıyla (durumsal) başaçıkma tarzlarının (eğilimsel) birbirleriyle ve her ikisinin de kişilik özellikleriyle ilişkisinin ortaya konulmasıyla yakından ilişkilidir. Bu çerçevede Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesinde lisans öğrenimi görmekte olan 261 öğrenci (131 erkek %50,6; 128 bayan % 53,6; 2 cevaplamamış; yaş aralığı 1734; yaş ortalaması=22,13) Costa ve McCrae tarafından geliştirilen ve Gülgöz (2002) tarafından uzun versiyonu (NEO PI) Türkçe'ye standardize edilen NEO Beş Faktör Kişilik Envanteri (NEOFFI) ile Şahin ve Durak (1995) tarafından Folkman ve Lazarus'un Başaçıkma Yolları Envanterinden Türkçe'ye uyarlanan Stresle Başaçıkma Tarzları Ölçeğini doldurmuşlardır. Sonuçlar iki hafta arayla doldurulan durumsal ve eğilimsel başaçıkma arasında yüksek korelasyon katsayıları (örn. Sosyal DestekDurumsal ile Sosyal Destek Eğilimsel, r= .70; p<.01; Boyun Eğici Yaklaşım Durumsal ile Boyun Eğici Yaklaşım Eğilimsel, r= .65; p<.01) ortaya koymuştur. Benzer şekilde, kişilik özellikleriyle başaçıkma arasında orta düzey fakat istatistikî anlamlı (örn. Nörotisizm, Güvenli Yaklaşım Eğilimsel vs Güvenli Yaklaşım Durumsal ile olumsuz r= .48, p<.01; r=.45, p<,01) ilişki olduğunu göstermektedir. Bulgular kişilik ve danışmanlık psikolojisi çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelime: neo beş faktör envanteri (neo ffi) kişilik özellikleri

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Personality and Coping: A Multidimensional Research on Situational and Dispositional Coping

Öz:

Explonng the relationships among situational coping responses, dispositional coping styles, and personality traits is a necessity to provide effective psychological help Twohundred and sixtyone students (50.6 % male, mean age 22.13 years) enrolled in the College of Education at Marmara University, Istanbul, responded to the Ways of Coping with Stress Scale and the NEO Five Factor, Inventory. Results indicate high correlations between situational and dispositipnal coping (i.e., Seeking Social Supportsituational and Seeking Social Supportdispositional, r = .70, p<.01; Submissivesituational and Submissivedispositional, r=.65, p<.01) In addition, moderate, but statistically significant, correlations between personality traits and coping were found (Neuroticism and Optimistic, r =.48, p <.01; Neuroticism Dispositional and Optimistic Situational r = .45, p<.01). Results are discussed in terms of personality and counseling applications

Anahtar Kelime: neo five factor inventory (neo ffi) personality traits

Konular: Eğitim, Eğitim Araştırmaları

Belge Türü: Makale Makale Türü: Araştırma Makalesi Erişim Türü: Bibliyografik

Asendorpf, J. B. (1998). Personality effects on social relationships. Journal of Personality and Social Psychology, 63,336-355.
Beutler, L. E., & Moos, R. H. (2003). Coping, treatment planning, and treatment outcome: Discussion. Journal of Clinical Psychology, 59, 1151-1167.
Bjorck, J. P., & Cohen, L. H. (1993). Coping with threat, losses and challenges. Journal of Social and Clinical Psychology, 12, 56-72.
Bouchard, G., Guillemette, A., & Landry-Leger, N. (2004). Situational and dispositional coping: An examination of their relation to personality, cognitive appraisals, and psychological distress. European Journal of Personality, 18, 221-237.
Carver C. S., Scheier M. E, & Weintraub J. K. (1989). Assessing coping strategies: A theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56, 267-283.
Catanzaro, S. J., Wasch, H. H., Kirsch, I., & Mearns, J. (2000). Coping-related expectancies and dispositions as prospective predictors of coping responses and symptoms. Journal of Personality, 68, 757-788.
Cooper, M. L., Agocha, V. B., & Sheldon, M. S. (2000). A motivational perspective on risky behaviors: The role of personality and affect regulatory process. Journal of Personality, 68, 1059-1088.
Dunkley D. M., & Blankstein, K. R. (2000). Self-critical perfectionism, coping, hassles, and current distress: A structural equation modeling approach. Cognitive Therapy and Research, 24,713-730.
Endler N. S., Parker, J. D. A., Butcher, J. N. (2003). A factor analytic study of coping styles and the MMPI-2 content scales. Journal of Clinical Psychology, 59, 1049-1054.
Ferguson, E. (2001). Personality and coping traits: A joint factor analysis. British Journal of Health Psychology, 6, 311-325.
Gülgöz, S. (2002). Five-factor model and NEO-PPI in Turkey. In R. R. Mcrae & J. Allik (Eds.), The five factor model of personality across cultures (pp. 175-195). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Gunzerath, L., Connelly, B., Albert, E, & Knebel, A. (2001). Relationship of personality traits and coping strategies to quality of life in patients with alpha-1 antitrypsin deficiency. Psychology, Health and Medicine, 6, 335-341.
Kötehne, G. (1999). Religious orientation and personality. Unpublished masters' thesis, Boğaziçi University, Institute of Social Sciences, Istanbul.
Kurt, E. (2001). Effects of religiosity, personality traits and social responsibility attitudes on nonspontaneous helping behaviour in a natural disaster. Unpublished masters' thesis, Boğaziçi University, Institute of Social Sciences, Istanbul.
Lazarus, R. S., & Folkman, S:(1984). Stress, appraisal, and coping. New York: Springer.
McCrae, R. R, & Costa, P. T. (1986). Personality, coping, and coping effectiveness in an adult sample. Journal of Personality, 54, 385-405.
McCrae, R,R. (2002). NEO-PPI data from 36 cultures: Further intercultural comparisons. In R. R. Mcrae & J. Allik (Eds.), The five factor model of personality across cultures (pp. 105-125). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
Miceli, M., & Castelfranchi, C. (2000). Further distinctions between coping and defence mechanisms? Journal of Personality, 69, 287-296.
Rolland, J. P., Parker, W. D., & & Stumpf, H. (1998). A psychometric evaluation of the French translation of the NEO-PI-R and NEO-FFl. Journal of Personality Assessment, 71, 269-291.
Şahin N. H. & Durak A. (1995). Stresle başaçıkma tarzları ölçeği: Üniversite öğrencileri için uyarlanması. Türk Psikoloji Dergisi, 10 (34), 56-73.
Vollrath, M. (2001). Personality and stress. Scandinavian Journal of Psychology, 42, 335-347.
Vollrath, M., Torgersen, S., & Alnaes, R. (1998). Neuroticism, coping and change in MCMI-II clinical sydromes: Test of a mediator model. Scandinavian Journal of Psychology, 39, 15-24.
David, J. P., & Suls, J. (1999). Coping efforts in daily life: Role of big five traits and problem appraisals. Journal o f Personality, 67, 265-294.

APA	Eksi H (2004). Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. , 81 - 98.
Chicago	Eksi Halil Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. (2004): 81 - 98.
MLA	Eksi Halil Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. , 2004, ss.81 - 98.
AMA	Eksi H Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. . 2004; 81 - 98.
Vancouver	Eksi H Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. . 2004; 81 - 98.
IEEE	Eksi H "Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma." , ss.81 - 98, 2004.
ISNAD	Eksi, Halil. "Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma". (2004), 81-98.

APA	Eksi H (2004). Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(1), 81 - 98.
Chicago	Eksi Halil Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 4, no.1 (2004): 81 - 98.
MLA	Eksi Halil Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, vol.4, no.1, 2004, ss.81 - 98.
AMA	Eksi H Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2004; 4(1): 81 - 98.
Vancouver	Eksi H Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri. 2004; 4(1): 81 - 98.
IEEE	Eksi H "Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma." Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4, ss.81 - 98, 2004.
ISNAD	Eksi, Halil. "Kişilik ve Başaçıkma: Başaçıkma Tarzlarının Durumsal ve Eğitimsel Boyutları Üzerine Çok Yönlü Bir Araştırma". Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 4/1 (2004), 81-98.